May 2025

Цахим Хөгжил, Инновац, Харилцаа Холбооны Яам “Их Өгөгдөл, Хиймэл Оюуны Үндэсний Стратеги”-ийг амжилттай боловсруулж дууслаа. Уг стратегийг Засгийн газарт өргөн барихаас өмнө УИХ-ын гишүүд, ТОП-100 аж ахуйн нэгж, эрдэмтэн судлаачид болон холбогдох салбарын төлөөлөлд өргөн хүрээнд танилцуулах ажлыг эхлүүллээ. Энэ хүрээнд, өнөөдөр буюу 2025 оны 5-р сарын 19-ний 16:00 цагт ШУА-ийн эрдэмтэд болон их, дээд сургуулийн судлаачдад “Хиймэл оюуны үндэсний стратеги”-ийг танилцуулж, хэлэлцүүлнэ.  Их өгөгдөл, хиймэл оюуны үндэсний стратегийн алсын харааг дараах байдлаар томьёолсон байна. Тодруулбал,  Үндэсний давуу тал, ялгарлыг түшиглэн их өгөгдөл, хиймэл оюуны экосистемийг хөгжүүлсэн үндэстэн болж, нийгэм, эдийн засаг, байгаль орчны тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэх замаар Ази тивдээ тэргүүлэгч 10 улсын нэг болно.  Энэ хүрээнд дараах 5 зорилтыг дэвшүүлээд байна. Үүнд: Хиймэл оюуны үндэсний стратегийг дараах байдлаар төлөвлөж байна. Үүнд:  Хиймэл оюуныг нэн тэргүүнд нэвтрүүлэх салбарууд Хиймэл оюуны чиглэлээр Монгол Улс ойрын гурван жилд хийх ажил:

Монгол Улс 5G сүлжээг өнөөдөр албан ёсоор асааж, технологийн шинэ эринийг эхлүүллээ. Энэ нь Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яамны 2025 онд хийж, хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн гол ажлыг нэг юм. Уг арга хэмжээг Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайд Ц.Баатархүү нээлээ. Тэрбээр, “Радио давтамжийн нөөц нь дэлхийн эдийн засгийн чухал хөрөнгө юм. Олон улсын цахилгаан холбооны байгууллага энэхүү нөөцийг улс орнуудад хуваарилдаг бөгөөд сонгон шалгаруулалтыг олон улсын гэрээний дагуу явуулдаг. Энэ ажлыг зохион байгуулсан Харилцаа холбооны зохицуулах хороо (ХХЗГ) болон идэвхтэй оролцсон үүрэн холбооны операторуудад талархал илэрхийлье. 5G технологи нь зөвхөн хурдан интернэт биш, харин шинэ эдийн засаг, технологийн дэвшилд суурилсан аж үйлдвэрийн хөгжлийн суурь болно. Энэ нь орон нутгийн иргэд, ялангуяа алслагдсан багт амьдардаг хүүхэд, залууст нийслэлийн түвшний нийгмийн үйлчилгээг цаг алдалгүй авах боломжийг олгоно. Тухайлбал, сумын иргэд Улаанбаатарын эмнэлгүүдээс эрүүл мэндийн зөвлөгөө, тусламжийг шууд авах, хүүхдүүд дэлхийн шилдэг хичээлийг онлайнаар сонсох боломжтой болно. Хамгийн гол нь 5G нь аж үйлдвэрийн шинэ эриний эхлэлийг тавина. Уул уурхайд жолоочгүй тээвэр нэвтрүүлэх, экспортыг нэмэгдүүлэх боломж бий болно. Судалгаагаар, 2030 он гэхэд Монгол Улсын ДНБ-ийн 1-4%-ийг 5G технологи бүрдүүлж, жил бүр 800 тэрбум төгрөгийн эдийн засгийн өсөлтийг бий болгоно гэж тооцоолж байна. Хүний оролцоог багасгасан, дэлхийн зах зээлд өрсөлдөхүйц орчин үеийн аж үйлдвэрийг хөгжүүлэхэд эрчим хүч, хурдан бөгөөд хоцрогдол багатай интернэт гэсэн хоёр тулгуур чухал. 5G технологийн нэвтрүүлэлтээр бид энэ тулгуурын нэгийг амжилттай босгож, Монгол Улсын экспортын шинэ гүүрийг хамтдаа нээж байна” хэмээн онцлов. 5G сүлжээ нь өндөр хурдны интернэтээр хязгаарлагдахгүй харилцаа холбоо, аж үйлдвэр, боловсрол, эрүүл мэнд, уул уурхай зэрэг олон салбарт хувьсгал авчирна. 5G технологийн ашиг тус: Сорилтууд ба онцлог: Монголын хүн амын сийрэг байршил, өргөн уудам газар нутаг нь 5G-ийн дэд бүтэц бий болгоход их хэмжээний хөрөнгө оруулалт шаарддаг. Гэсэн хэдий ч оператор компаниуд 5G сүлжээний туршилтыг ажлыг амжилттай хийж, үе шаттайгаар асааж эхэллээ. 5G нь Монголд дижитал хуваагдлыг багасгаж, хөдөө орон нутгийн хөгжил, цахим засаглал, боловсрол, эрүүл мэнд, эдийн засгийн өсөлтөд томоохон хувь нэмэр оруулна. Гэхдээ хөрөнгө оруулалт, дэд бүтцийн хөгжил зэрэг сорилтуудыг даван туулах шаардлагатай. Өнөөдрийн байдлаар дэлхийн 130 гаруй улс 5G хөдөлгөөнт холбооны үйлчилгээг нэвтрүүлээд байна. Дэлхийн хүн амын 21 хувь нь 1,76 тэрбум хүнд 10 сая гаруй 5G технологийн антен сүлжээгээр дамжуулан үйлчилгээ хүргэж байна. Дэлхийн 186 улсад 623 оператор компани 5G сүлжээ байгуулахаар төлөвлөсөн, туршилт хийгдсэн, давтамжийн зөвшөөрөл өгөгдсөн, сүлжээгээ байгуулсан, үйлчилгээг эхлүүлсэн, зах зээлд бүрэн нэвтрүүлсэн байна.   5G нь 2024 оны эцэс гэхэд мобайл дата урсгалын 34 хувийг эзэлж байсан бол 2030 оны эцэс гэхэд нийт мобайл датаны урсгалын 80%-ийг дамжуулах төлөвтэй гэж Эрикссон компаниас таамагласан байна. 2030 онд 5G сүлжээний дэлхийн холболтын тоо 6.3 тэрбумд хүрч, мобайл нийт холболтын 67 хувьтай тэнцэнэ.

Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам, Дэлхийн банкны Олон улсын хөгжлийн ассоциацитай хамтран хэрэгжүүлж буй “Ухаалаг засаг II төсөл”-ийн Төсөл хэрэгжүүлэх нэгжид Худалдан авах ажиллагааны ахлах мэргэжилтнийг нээлттэй сонгон шалгаруулж авна.  Дээрх ажлын байранд тавигдах шаардлагыг ЭНД дарж авна уу Сонгон шалгаруулалтад орох хүсэлтэй иргэд дараах баримт бичгүүдийг англи хэл дээр бүрдүүлэн Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яамны 105 тоот өрөөнд биечлэн 2025 оны 05 дугаар сарын 28-ний өдрийн 17:00 цагаас өмнө ирүүлнэ үү. Үүнд: Лавлагаа, тодорхойлолтыг төрийн үйлчилгээний нэгдсэн систем www.e-mongolia.mn болон e-Mongolia аппликейшнээр цахимаар гаргуулан ирүүлж болно.  Сонгон шалгаруулалтад орох хүсэлтэй иргэд горилж буй АЖЛЫН БАЙРНЫ НЭРИЙГ ТОДОТГОН материал ирүүлнэ.  Асууж тодруулах зүйл байвал 266114 дугаар холбогдох боломжтой.

Онц чухал мэдээллийн дэд бүтэцтэй байгууллагуудын удирдлага, мэргэжилтнүүдийн дунд кибер аюулгүй байдлын сургалтыг Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яамнаас өнөөдөр /2025.05.15/зохион байгууллаа.  Монгол Улс руу чиглэсэн кибер халдлагын 70 хувь нь Засгийн газар, түүний харьяа агентлаг руу, 11 хувь нь УИХ-ын харьяа байгууллагууд руу, 14 хувь нь эрүүл мэндийн салбарын байгууллагууд руу, 1 хувь нь хууль сахиулах байгууллага руу хандсан байдаг. 2024 оны байдлаар ОХУ-аас хамгийн олон буюу 128 сая гаруй, АНУ-аас 65 сая гаруй, БНХАУ-аас 50 сая гаруй сэжигтэй хандалт манай улс руу хийгдсэн байна. Энэ нь төрийн мэдээлэл болон хүний хувийн эмзэг мэдээллийг олзлох, хулгайлах зорилтот халдлага байх магадлал өндөр гэдгийг илтгэсэн тоо баримт юм.  Кибер аюулгүй байдал нь үндэсний аюулгүй байдлын салшгүй нэг хэсэг бөгөөд улс орны нийгэм, эдийн засаг, аюулгүй байдал, төрийн үйл ажиллагааны тасралтгүй байдлыг хангаж байдаг онц чухал мэдээллийн дэд бүтцүүд кибер халдлагад өртөх бодит эрсдэл нэмэгдэж байна. Энэ бол ганц Монгол Улсад төдийгүй олон улсад тулгарч буй сорилт. Иймд Монгол Улс кибер орчны аюулгүй байдлыг хангаж, хамгаалах бодлого зохицуулалтаа шат дараатайгаар боловсруулж, цахим засаглалын багц хуулиа батлуулан хэрэгжүүлж байна. Уг хуулиудын хэрэгжилтийг хангахад холбогдох байгууллагуудын чадавх, ур чадварыг нэмэгдүүлэх, хамтран ажиллах итгэлцлийг бий болгоход дээрх сургалтын ач холбогдол оршиж байна.  Ташрамд дурдахад, Монгол Улсын хэмжээнд онц чухал мэдээллийн дэд бүтэцтэй 216 байгууллага бий. Хоёр, гуравдугаар шатлалын эрүүл мэндийн байгууллага, банк, санхүүгийн байгууллага, харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн үйлчилгээ эрхлэгчид, хилийн боомтын хяналт, удирдлагын систем болон улсын хилээр нэвтэрч байгаа зорчигч, тээврийн хэрэгслийн бүртгэл, мэдээлэл хариуцсан байгууллага, стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын ордыг ашиглах үйл ажиллагаа эрхлэгч зэргийг онц чухал мэдээллийн дэд бүтэцтэй байгууллагад тооцдог.

Говийн бүсийн зөвлөлийн өргөтгөсөн хуралдаан 2025 оны 05 дугаар сарын 15-ны өдөр Дорноговь аймагт зохион байгуулагдлаа. Говийн бүсэд Говьсүмбэр, Дорноговь, Дундговь, Өмнөговь аймгууд хамаарч байна. Тус бүс нутгийн Засгийн газраас “Аж үйлдвэрийн төрөлжсөн бүс бөгөөд ногоон эрчим хүчний дэд бүс” болгон хөгжүүлэхээр зорьж буй.  Технологийн үсрэнгүй хөгжлийн энэ цаг үед дээрх зорилтыг эрчимжүүлэхэд харилцаа холбооны дэд бүтцийн бэлэн байдлыг зайлшгүй хангасан байх ёстой. Тэгвэл Говийн бүс өнөөдрийн байдлаар: Говийн бүсийн дээрх аймгуудын шилэн кабелийн багтаамж тус бүр 1-10 gbps байна. Үүний зэрэгцээ, аймгуудын цахим шилжилтийн бэлэн байдлын тайланд дурдсанаар, Говьсүмбэр аймагт 6-т, Дундговь аймаг 15-т, Өмнөговь аймаг 18-т, Дорноговь аймаг 21-т эрэмбэлэгдэж байна.  Тус бүсийг “Аж үйлдвэрийн төрөлжсөн бүс бөгөөд ногоон эрчим хүчний дэд бүс” болгон хөгжүүлэхэд Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам 2025 онд алслагдсан 13 цэгт сүлжээ оруулахын зэрэгцээ үе шаттайгаар 5G сүлжээг асаахаар төлөвлөж байна.  Энэ хүрээнд Ц. Баатархүү сайд говийн бүсийн иргэдийн асуултад  дараах хариултыг өгөв.  Тэрбээр “Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам 5G тендерийг амжилттай зохион байгуулсан. Ирэх 7 хоногоос үе шаттайгаар 5G -г асаана. Ингэснээр говийн бүсэд ажиллаж буй уул уурхайн компаниуд ухаалаг уул уурхайд шилжих боломж бий болно. Тухайлбал, жолоочгүй тээврийн хэрэгслийг уул уурхайд ашиглах боломжтой болно. Үүнтэй холбоотойгоор тус салбар 15-25 хувийн зардлыг хэмнэнэ гэсэн тооцоолол байна. Мөн ус болон эрчим хүчний ашиглалтын хэмжээ буурна. Үүнд, харилцаа холбооны дэд бүтэц буюу 5G гүйцэтгэх үүрэг чухал юм. Хоёрдугаарт, говийн бүс нутагт ОХУ, БНХАУ-ыг холбосон цахим худалдааг хөгжүүлэх тээврийн логистик төв байгуулагдана. Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам цахим худалдааг хөгжүүлэх, тээвэрлэх, ялган ангилах төвүүдийг байгуулах ажлыг эхлүүлсэн. Ингэснээр Монгол Улсын эдийн засагт дижитал эдийн засгийн эзлэх хувь үлэмж хэмжээгээр нэмэгдэх ач холбогдолтой” гэдгийг онцолсон юм.  Үүний зэрэгцээ, Говийн бүсийн сэргээгдэх эрчим хүчний нөөц, газар зүйн байршил зэргийг харгалзан үзэж, Бүсийн Дата төвийг байгуулах ажлыг эхлүүлээд байна.  Дэлхийн дата төвийн зах зээл 2030 онд 400 тэрбум ам.долларт хүрэх төлөвтэй байна. Энэ өсөлт нь эрчим хүчний салбарт сорилт бий болгож, дата төвүүд хямд, тогтвортой эрчим хүчний эх үүсвэртэй бүс нутгийг эрэлхийлж байна. Монгол Улсын хувьд энэ чиг хандлагыг ашиглан дэлхийн дата төвийн зах зээлд өрсөлдөж, дижитал эдийн засгийн хөгжлийг эрчимжүүлэх боломжтой юм. Үүний эхлэл болгож, Говийн бүсийн дата төвийг Өмнөговь аймагт байгуулах ажлыг эхлүүлээд байна.

УИХ-ын гишүүн, Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайд Ц.Баатархүү өнөөдөр /2025.05.09/ Чингэлтэй дүүргийн өрхийн найман эмнэлэгт Старлинк төхөөрөмж гардууллаа.  140,000 гаруй хүн амтай Чингэлтэй дүүрэгт 13 өрхийн эрүүл мэндийн төв үйл ажиллагаа явуулдаг. Эдгээрээс найман төв интернэтийн хүртээмжийг сайжруулах хүсэлтээ Ц.Баатархүү сайдад уламжилсны дагуу тэрбээр G-Mobile компанитай хамтран уг асуудлыг шийдвэрлэж, төхөөрөмжүүдийг хүлээлгэн өглөө. Старлинк төхөөрөмж нь өндөр хурдны, тогтвортой интернэтээр хангаж, телемедицин, цахим бүртгэл, алсын оношилгоо, эмч нарын сургалтыг дэмжин, өвчтөнд үзүүлэх үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг эрс сайжруулна.

Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайд Ц.Баатархүү Дэлхийн банкны Зүүн Ази, Номхон далайн бүс нутгийн дэд бүтэц хариуцсан захирал Судешна Гош Банержи, Дэлхийн банкны Монгол дахь суурин төлөөлөгч Таехюн Ли нарыг хүлээн авч уулзав.  Ц.Баатархүү сайд Монгол Улсын хөгжлийг эрчимтэй урагшлуулахад дэд бүтцийн хөгжил чухлыг онцлоод, Дэлхийн банк Монгол Улсын харилцаа холбооны орчин үеийн дэд бүтцийг бий болгоход дэмжиж ажилласанд талархал илэрхийлэв. Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн дэд бүтцийг хөгжүүлэх төслийг Дэлхийн банкны дэмжлэгээр 2007 оноос хэрэгжүүлсэн бөгөөд төслийн хүрээнд бүх нийтийн үйлчилгээний үүргийн сан байгуулах, сумдад үүрэн холбооны үйлчилгээ нэвтрүүлэх, 152 багт малчдын нийтийн холбооны үйлчилгээний цэг байгуулах, интернэтийн үйлчилгээг орон нутагт хүргэх шилэн кабель тавих зэрэг ажлыг хийсэн юм.  Мөн тэрбээр уулзалтын үеэр Монгол Улс хиймэл дагуултай болох, технологийн дэвшлийг нутагшуулах, дижитал шилжилт хийх зэрэг цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны салбарын томоохон асуудлуудад Дэлхийн банкны чадварлаг, туршлагатай мэргэжилтнүүдийн туслалцаа хэрэгтэй байгаа талаар дурдаад, дижитал шилжилтийн гурван тулгуур бодлогын нэгдүгээрт эрэмбэлэгдэж буй дижитал дэд бүтэц бий болгох чиглэлд хамтын ажиллагаа өрнүүлэх сонирхолтой байгаагаа илэрхийллээ.  Хатагтай Судешна Гош Банержи “Монгол Улсын эрчим хүч, тээврийн салбарт Дэлхийн банк дэмжлэг үзүүлэн ажиллаж байгаа. Тиймээс Монгол Улсын цахим хөгжлийн асуудлыг хэрхэн яаж зөв оновчтой томъёолж Дэлхийн банкаар дэмжүүлэх талаар ярилцъя. Харилцаа холбооны салбарын асуудлыг эрчим хүчний шинэчлэлтэй уялдуулж, дэд бүтцийг цогцоор нь хөгжүүлэх боломжтой. Эрчим хүчний шинэчлэлийн төслийн техникийн судалгааны ажлууд эхэлсэн. Тэнд хийгдэх яриа уулзалтуудад Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яамнаас хүмүүс оролцуулаад явъя” гэв. Ц.Баатархүү сайд “Монгол Улсын Засгийн газар дэд бүтцийг цогцоор нь хөгжүүлэх нь эдийн засгийн хувьд ч, цаг хугацааны хувьд ч үр ашигтай гэж үзэж буй. Энэ таны хэлсэнтэй Засгийн газрын байр суурь таарч байна” гэлээ. Судешна Гош Банержи уулзалтын үеэр Монгол Улсын дижитал шилжилтийн 3 тулгуур бодлогын талаар сонирхон асууж байв. 2040 хүртэл хэрэгжүүлэх дижитал шилжилтийн 3 тулгуур бодлогын 1-рт, дижитал дэд бүтэц бий болгох, 2-рт, төрийн үйлчилгээг иргэн бүрт тэгш, хүртээмжтэй хүргэх, 3-рт, дижитал эдийн засаг хөгжүүлэх, энэ хүрээнд олон улсын дата төв байгуулах гэх мэт зорилго бий талаар сайд танилцуулсан. Дэлхийн банкны Монгол дахь суурин төлөөлөгч Таехюн Ли энэ үеэр Монгол Улсад хэрэгжээд дуусах шатандаа орсон “Ухаалаг засаг – 2” төслийг амжилттай дуусгах, дараагийн хэрэгжүүлэх төсөл юу байх талаар ярьж эхлэх хэрэгтэйг дурдлаа.  Дэлхийн банкны Зүүн Ази, Номхон далайн бүс нутгийн дэд бүтэц хариуцсан захирал Судешна Гош Банержи эрчим хүчний дэд бүтэцтэй хамт цахим дэд бүтцийг хөгжүүлэх боломжтой гэж харж буйгаа илэрхийлсэн бөгөөд эрчим хүчний төслийн бэлтгэл дээр Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яамнаас мэргэжилтнүүд томилж ажиллуулан, ажлаа эхнээс нь уяж явах, дижитал шилжилтийн хүрээнд 2040 он хүртэл хийх ажлуудын замын зураглал гаргах, дараагийн томоохон төсөл хэрэгжүүлэх талаар ярилцах гэсэн 3 асуудалд санал нэгдсэнээр уулзалт өндөрлөв. Судешна Гош Банержи нь Зүүн Ази, Номхон далайн бүс нутгийн 10 гаруй оронд хэрэгжиж буй 10 тэрбум ам.долларын төсөл хөтөлбөрт хяналт тавьдаг, Дэлхийн банкны эрчим хүч, тээврийн хөтөлбөрүүдийг удирдан чиглүүлдэг гол хүн юм.

Инновацын экосистемийг хөгжүүлэх нь мэдлэгт суурилсан эдийн засгийг бий болгох гол түлхүүр юм. Монгол Улс 2012 онд Инновацын тухай хуулийг баталсан боловч Дэлхийн Инновацын Индекс (Global Innovation Index)-ийн 2024 оны тайланд 133 орноос 67-р байрт эрэмбэлэгдсэн нь инновацын бүтээгдэхүүний экспорт, гарааны бизнесийн хөгжил хангалтгүй байгааг харуулж байна.  Олон шинэлэг санаа дотоодын зах зээлд биш, гадаадын хөрөнгө оруулагчдын дэмжлэгтэй хилийн чанадад хөгжиж байна. Эдгээр сорилтыг шийдвэрлэх зорилгоор Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам инновацын экосистемийг бэхжүүлэх ажлыг эхлүүлж, “Инновацын төслийг улсын төсвөөс санхүүжүүлэх, инновацын үйл ажиллагаанд грант олгох журам”-ыг Засгийн газрын 2025 оны 05 дугаар сарын 07-ны өдрийн хуралдаанаар шинэчлэн батлуулав.  Журам батлагдсанаар инновацын шийдэл бүхий бизнес санааг хөгжүүлэх болон технологийн хөгжүүлэлтэд улсын төсвөөс санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх хууль эрх зүйн орчин бүрдэж байна.  Энэ хүрээнд Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам инновацын шийдэл бүхий бизнес санаанд санхүүжилт олгох уралдаан тэмцээнийг тун удахгүй зохион байгуулахаар ажиллаж байна. Харин зах зээлд нэвтрүүлсэн шилдэг инновацын бүтээгдэхүүн үйлчилгээнд шагнал олгох, гарааны бизнес эрхлэгчдэд татварын дэмжлэгийг Засгийн газрын 2018 болон 2023 тогтоолоор зохицуулж байна.  Цаашид Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам инновацын экосистемийг бэхжүүлэх дараах ажлуудыг хийж, хэрэгжүүлж байна. Үүнд: АНУ-ын хувьд инновацын санхүүжилтийн сангаар дамжуулж SBIR хөтөлбөрийн хүрээнд жил бүр 4 тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийж, өндөр технологийн инновацыг дэмжиж, 15,000 гаруй компанид дэмжлэг үзүүлж байна.  Үзбекистан улсын хувьд инновацын чадавхын хөтөлбөр хэрэгжүүлдэг. Энэ хүрээнд 50,000 ам.доллар хүртэлх санхүүжилтыг олгодог. 500 гаруй технологийн төслийг дэмжсэнээс 260 орчим нь идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байна.  Казахстан улсын хувьд “Дижитал Казахстан” стратегиа 2018 онд баталж, 400 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалтыг стартап компаниудад үзүүлж, 1200 гаруй стартапыг бий болгосон. Эхлэлийн санхүүжилтийн хөтөлбөрөөр компаниуд 5000-20,000 ам.долларыг олгожээ. Инновацын шийдэл бүхий шинэлэг санаа, стартапуудыг дэмжсэнээр нийгэмд тулгамдаж буй олон асуудлыг шийдвэрлэхийн зэрэгцээ эдийн засгаа солонгоруулж, олон улсын зах зээлд өрсөлдөх чадвар нэмэгдэх юм.

Гадаадад ажиллаж, амьдарч буй иргэд Үндсэн хуулиар олгогдсон сонгох эрхээ бүрэн эдэлж чадахгүй хэвээр байна. Тэд 2000 оноос эхлэн УИХ-ын сонгуульд саналаа өгөх, оролцоогоо хангах хүсэлтээ гаргах болсны дагуу 2005 онд УИХ энэ асуудлыг анхааралдаа авч, 2012 оноос гадаад улс дахь монголчуудын санал өгөх эрх хуулиар нээгдсэн.  Энэ дагуу хилийн чанад дахь монголчууд тухайн орныхоо дипломат төлөөлөгчийн газар биечлэн очиж бүртгүүлэн, саналаа өгдөг болсон. Энэ нь иргэдэд хүндрэлтэй хэвээр байсан тул оролцоо хангалтгүй, сонгуулийн ирц муу байх шалтгаан болов.  Иймд Сонгуулийн ерөнхий хорооноос 2024 оны УИХ-ын сонгуулийн үеэр 80 гаруй улсад ажиллаж, амьдарч буй 200,000 гаруй монгол иргэдийн оролцоог хангах үүднээс анх удаа иргэдээ цахимаар бүртгэсэн боловч саналаа биечлэн очиж өгдөг асуудал хэвээр үлдсэн юм. Тодруулбал, УИХ-ын 2024 оны сонгуулийн цахим бүртгэлд хилийн чанад дахь 13,095 иргэн хамрагдсанаас ердөө 50 хувь буюу 6000 гаруй нь саналаа өгчээ. Энэ нь 2020 онтой харьцуулахад, цахим бүртгэл амжилттай явагдсан ч биечлэн очдог байдал сонгуулийн оролцоо, идэвхийг бууруулав. 2020 оны тухайд гадаад дахь 4600 монгол иргэн саналаа өгөхөөр бүртгүүлж, 3200 нь саналаа өгч байжээ.  Иймд Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам гадаадад ажиллаж, амьдарч буй монголчуудынхаа сонгуулийн идэвх, оролцоог нэмэгдүүлэх хүрээнд олон улсын туршлагыг судалж, Сонгуулийн тухай хуульд цахимаар санал өгөх эрхийг баталгаажуулах, технологийн хүртээмж, цахим дэд бүтцийн бэлэн байдлыг хангаж байна.  Тухайлбал, ЦХИХХЯ-ны төлөөлөл 2024 онд сонгуулийн санал өгөх цахим системийг нэвтрүүлсэн анхны улс болох Эстонид туршлага судалсан. Эстони улс 2005 онд дэлхийд анх удаа үндэсний сонгуульдаа интернэтээр санал өгөх системийг нэвтрүүлж, 2023 онд иргэдийнх нь саналын 51% нь цахимаар ирсэн нь дэлхийн хамгийн өндөр үзүүлэлт болсон. Тус улс i-Voting системийг ашигладаг.  Тэгвэл энэ удаа Филиппин улсын сонгуулийн явцыг ажиглаж, туршлага судлах гэж байна.  Филлипинчүүд 2025 оныхоо сонгуулийг тавдугаар сарын 12-нд цахимаар явуулна. Филиппиний Сонгуулийн Хороо 77 улс дахь 1.2 сая иргэнийхээ сонгуульд оролцох эрхийг хангаж, дөрөвдүгээр сарын 13-наас цахим санал хураалтыг эхлүүлжээ. Энэ хүрээнд урьдчилсан бүртгэлийг 100 хувь онлайнаар хийсэн байна. Саналын нууцлалыг хангахын тулд end-to-end шифрлэлт, блокчэйн технологид суурилсан өгөгдлийн хамгаалалтыг ашиглаж байгаа аж.  2023 оны байдлаар 10 гаруй улс гадаадад байгаа иргэдийнхээ саналыг цахимаар авах ажлыг ямар нэгэн хэлбэрээр туршсан эсвэл албан ёсоор хэрэглэж байна.

Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам, Дэлхийн банкны Олон улсын хөгжлийн ассоциацитай хамтран хэрэгжүүлж буй “Ухаалаг засаг II төсөл”-ийн Төсөл хэрэгжүүлэх нэгжид Худалдан авах ажиллагааны мэргэжилтнийг нээлттэй сонгон шалгаруулж авна.  Дээрх ажлын байранд тавигдах шаардлагыг ЭНД дарж авна уу.  Сонгон шалгаруулалтад орох хүсэлтэй иргэд дараах баримт бичгүүдийг англи хэл дээр бүрдүүлэн Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яамны 105 тоот өрөөнд биечлэн 2025 оны 05 дугаар сарын 15-ний өдрийн 17:00 цагаас өмнө ирүүлнэ үү. Үүнд: Лавлагаа, тодорхойлолтыг төрийн үйлчилгээний нэгдсэн систем www.e-mongolia.mn болон e-Mongolia аппликейшнээр цахимаар гаргуулан ирүүлж болно. Сонгон шалгаруулалтад орох хүсэлтэй иргэд горилж буй АЖЛЫН БАЙРНЫ НЭРИЙГ ТОДОТГОН материал ирүүлнэ. Асууж тодруулах зүйл байвал 266114 дугаар холбогдох боломжтой.