February 2025

Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яамны Төрийн нарийн бичгийн даргын албан үүргийн түр орлон гүйцэтгэгч П.Алтан-Од Бүгд Найрамдах Франц Улсын Сансрын агентлаг (CNES) -ийн зөвлөх Матье Гриалу, Талес компанийн тэргүүн дэд ерөнхийлөгч Гай Бонасси болон бусад албаны төлөөлөгчдийг хүлээн авч уулзлаа. Тус яам нь 2018 онд Францын Сансар судлалын үндэсний төвтэй хамтран ажиллах санамж бичиг байгуулж байсан ба санамж бичгийг шинэчлэн байгуулж, сансрын тухай хуулийн төсөл боловсруулахад туршлага судлах, гамшгийн үед тандан судалгааны хиймэл дагуулын мэдээ ашиглах, аппликейшн  хөгжүүлэх чиглэлээр хамтран ажиллах талаар талууд санал солилцов. Мөн сансрын технологийн чиглэлээр хүний нөөц бэлтгэх, чадавхжуулахад Францын сансар судлалын үндэсний төвтэй хамтран ажиллахаар тохиролцов.  Талес компанийн тэргүүн дэд ерөнхийлөгч Гай Бонасси болон тус компанийн төлөөлөлтэй Монгол Улсын Үндэсний хиймэл дагуул төслийн хүрээнд хиймэл дагуул болон газрын станцын техникийн шаардлагууд, гэрээний нөхцөлийн талаар тус тус санал солилцов.

Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам 2025 онд Монгол Улсын 18 аймгийн 139 цэгт үүрэн холбооны сүлжээ нэвтрүүлэхээр боллоо.  № Аймгийн нэр Сумын нэр Сүлжээ оруулах цэг 1 Архангай Чулуут 4-р баг, Хайрхан 2 Архангай Өндөр-Улаан 4-р баг, Бэлхи 3 Архангай Өндөр-Улаан 3-р баг, Донгой 4 Архангай Хангай 4-р баг, Баян-Улаан 5 Архангай Хангай 2-р баг, Гичгэнэ 6 Архангай  Хайрхан Могой баг 7 Архангай  Цэцэрлэг Хонгорж, Чулуут  8 Баян-Өлгий Улаан-Хус 5-р баг, Баян зүрх 9 Баян-Өлгий Буянт 2-р баг, Хөлцөөт 10 Баян-Өлгий Дэлүүн 3-р баг, Хар Уул баг, Цагаан чулуут уул 11 Баян-Өлгий Толбо 1-баг, Хош 12 Баян-Өлгий Буянт 1-р баг, Хөх эрэг 13 Баян-Өлгий Дэлүүн 8-р баг, Бүргэд 14 Баян-Өлгий Дэлүүн 11-р баг, Чихэртэй 15 Баянхонгор Баян-Өндөр 2-р баг, Элгэн 16 Баянхонгор Жинст, Баацагаан Нарийн харын нуруу 17 Баянхонгор Жинст, Баацагаан Жинст хайрхан 18 Баянхонгор Баацагаан 4-р баг, Могой 19 Баянхонгор Шинэжинст 3-р баг, Эрдэнэшанд 20 Баянхонгор Шинэжинст 3-р баг, Жадын хар 21 Баянхонгор Баянцагаан 2-р баг, Дэлгэрэх  22 Булган Гурван булаг Хөгнө 23 Булган Тэшиг Харгал 24 Булган Сайхан Мануулт 25 Булган Могод  Баян-Уул 26 Булган Баян-Агт Баянзүрх баг Шувуун бааст 27 Булган Баян-Агт Баянхайрхан баг Хэрээтийн Гозгор 28 Говь-Алтай Төгрөг 1-р баг, Хүрэнгол 29 Говь-Алтай Халиун 4-р баг, Чацран 30 Говь-Алтай Тонхил 4-р баг, Алтансоёмбо 31 Говь-Алтай Баян-Уул 5-р баг, Баянговь 32 Говь-Алтай Эрдэнэ Цэцэг нуур, Хутаг уул 33 Говь-Алтай Шарга 3-р баг, Сондуулт 34 Говь-Алтай Есөнбулаг 5-р баг, Рашаант 35 Говь-Алтай Цогт Баян-Өндөр 36 Говьсүмбэр Сүмбэр 5-р баг, Чойр уул 37 Дорноговь Дэлгэрэх 1-р баг, Цагаанхад, Чандмань Уул 38 Дорноговь Дэлгэрэх 2-р баг, Аман шанд 39 Дорнод Чулуунхороот 3-р баг, Цагаанчулуут 40 Дорнод Баян-Уул 3-р баг, Урт 41 Дорнод Баян-Уул 6-р баг, Өвөр эрээн 42 Дорнод Халхгол 3-р баг, Ташгай 43 Дорнод Сэргэлэн 2-р баг, Архоолой 44 Дорнод Чойбалсан Энгэр шанд 45 Дундговь Эрдэнэдалай 2-р баг, Өнгөт, Үзүүр овоо 46 Дундговь Эрдэнэдалай 5-р баг, Цагаан овоо, Бүйлст хяр 47 Дундговь Сайхан-Овоо 4-р баг, Төгрөг 48 Дундговь Луус 1-р баг, Суварга 49 Дундговь Өлзийт 3-р баг, Тагт 50 Дундговь Луус 3-р баг, Буянт 51 Дундговь Луус 2-р баг, Наран 52 Дундговь Өндөршил 1-р баг, Цог багийн Их баян 53 Дундговь Дэлгэрхангай 2-р баг, Тарагт газарт 54 Дундговь Гурвансайхан 2- баг Дэрсэнэ-Ус газарт 55 Завхан Их уул 3-р баг, Хуягт 56 Завхан Тэс Дооно баг, зүүн Дооно уул /2025 болгох эсэх/ 57 Завхан Баянхайрхан Минжбаг, Цэцэн уулын орой 58 Завхан Тосонцэнгэл Оргих баг, Уран мандал уул /2025 болгох эсэх/ 59 Завхан Цагаанхайрхан 1-р баг, Цэцэрлэг /2024 онд заавал оруулах/ 60 Завхан Дөрвөлжин 5-р баг, Онц 61 Завхан Баян-Тэс 1-р баг, Бужир 62 Завхан Сантмаргац Баяннуур 63 Завхан Түдэвтэй 1-р баг, Баянцагаан  64 Завхан Асгат Аргалант уул баг 65 Завхан Тосонцэнгэл Баян-Улаан, Шовх сул 66 Завхан Баянхайрхан Цэцэнхайрхан 67 Завхан Идэр Дархан уул багийн доод энгэр ашийн зурайгийн орой.  68 Завхан Тосонцэнгэл  БаянУлаан баг Идэр Дорхон сул уул  69 Өвөрхангай Баянгол Цавын ихэр баг, Зүүн хоймор 70 Өвөрхангай Өлзийт Гуулин, Баян хайрхан 71 Өвөрхангай Нарийтээл Цагаан-Овоо баг, Арц нарийн хайрханы дунд орших Индэртэй орой 72 Сүхбаатар Эрдэнэцагаан 6-р баг, Жаргалант 73 Сүхбаатар Түмэнцогт 2-р баг, Баянцагаан 74 Сүхбаатар Онгон сум 1-р баг, Их Булаг баг 75 Сүхбаатар Халзан сум 2-р баг, Сахиул баг 76 Сүхбаатар Онгон сум 3-р баг, Нүдэн баг 77 Сүхбаатар Баяндэлгэр сум 5-р баг, Хонгор баг 78 Сүхбаатар Эрдэнэцагаан 7-р баг, Хадын булаг 79 Сүхбаатар Түвшинширээ 4-р баг, Дэлгэрхаан 80 Сүхбаатар Уулбаян сум 5-р баг, Дэлгэр баг 81 Сүхбаатар Наран 2-р баг, Харнуур 82 Сүхбаатар Баяндэлгэр 6-р баг, Ширээт 83 Сүхбаатар Онгон Эрдэнэцагаан 84 Сэлэнгэ Сант 3-р баг, Хөдөө  85 Сэлэнгэ Орхонтуул Өлзий нуга 86 Сэлэнгэ  Орхонтуул  1-р баг, Шар ус,  87 Сэлэнгэ  Жавхлант  1-р баг, Бумбат 88 Төв Мөнгөнморьт 2-р баг Байдлаг баг 89 Төв Угтаалцайдам 1-р баг Талын уул 90 Төв Эрдэнэ 2-р баг, Чулуут 91 Төв Цээл 4-р баг, Сүүл буга 92 Төв Баян-Өнжүүл 1-р баг, Бараат 93 Төв Алтанбулаг 2-р баг, Аргал  94 Төв Баяндэлгэр 1-р баг, Байдлаг 95 Төв Баянцогт  1-р баг, Гуна 96 Төв Дэлгэрхаан  3-р баг, Давст багт 97 Төв Бүрэн 3-р баг, Монгол, Мэргэн толгой 98 Төв Бүрэн сум Бүрэн сум 99 Увс Тэс 11-р баг, Нуур эхэн  100 Увс  Завхан  2-р баг, Хармагт Үнэгтийн орой 101 Увс  Зүүнхангай 2-р баг, Баянгол Хүрдлэгийн хэрвээ суварга 102 Увс  Улаангом 8-р баг гурван тэрмис 103 Увс  Сагил 2-р баг хайрхан уул бүрхээлтийн орой 104 Увс  Тариалан 2-р баг Жидийн орой 105 Увс  Бөхмөрөн   2-р баг  Чулуу мөөхөлдөгийн орой  106 Увс  Өмнөговь   1-р баг Хөх орой Ринчин аваргын овоо  107 Увс  Баруунтүрүүн   4-р баг Нарийний эх  108 Ховд Алтай 1-р баг, Бодонч 109 Ховд Мөнххайрхан 2-р баг, Борт 110 Ховд Мөнххайрхан 3-р баг, Хаг 111 Ховд Дуут 3-р баг, Цагаан бургас 112 Ховд Мөст 3-р баг, Баян хайрхан 113 Ховд Булган 2-р баг, Баянсудал 114 Ховд Дарви 2-р баг, Дэлгэр 115 Ховд Үенч 4-р баг, Улиаст баг зуслан 116 Ховд Ховд 2-р баг, Цагаанбургас, Дорд даваа  117 Ховд Ховд 3-р баг, Баруун салаа 118 Хөвсгөл Хатгал тосгон Хатгал тосгон 119 Хөвсгөл  Бүрэнтогтох Сангийн далай 120 Хөвсгөл  Арбулаг Бэлбулаг 121 Хөвсгөл  Ренчинлхүмбэ 5-р баг, Ёлт газарт 122 Хөвсгөл  Тосонцэнгэл Сэлэнгэ баг 123 Хөвсгөл  Чандмань-Өндөр Улаан-Асга баг Ганга эрээн 124 Хөвсгөл  Эрдэнэбулган 2-р баг Баянголын ам 125 Хөвсгөл  ТҮнэл Бийж баг, Баян-Улааны орой 126 Хөвсгөл  Баянзүрх сум Агар баг 127 Хөвсгөл  Галт Рашаант баг 128 Хөвсгөл  Жаргалант сум Хөнжил баг 129 Хэнтий аймаг Баянмөнх Баянбулаг хар ус өндөр 130 Хэнтий аймаг Баянмөнх Баянбулаг Үнэгт уул 131 Хэнтий аймаг Биндэр Биндэр 132 Хэнтий аймаг Батноров 5-р баг Идэрмэг 133 Хэнтий аймаг Баян-Адарга 1-р баг Сайхан баг 134 Хэнтий аймаг Биндэр 1- р баг Баян-өндөр 135 Хэнтий аймаг Баянмөнх 3-р баг Дулаан 136 Хэнтий аймаг Галшар 4-р баг Сангийндалай 137 Хэнтий аймаг Норовлин 1-р баг Баян-өлзийт 138 Хэнтий аймаг Дархан 3-р баг Шажим 139 Хэнтий аймаг Дадал 1-р баг Онон

Улаанбаатар хотын хэмжээнд нийт 700,000 гаруй машин өдөрт хөдөлгөөнд оролцдог бол үүний 500,000 гаруй нь япон стандартын машин эзэлж байна.  Япон машинтай иргэд монголын радиог сонсохын тулд машиндаа 130,000 гаруй төгрөгийн үнэтэй нэмэлт төхөөрөмжийг суурилуулдаг байсан. Тэгвэл энэхүү асуудлыг шийдэж, Радио телевизийн үндэсний сүлжээний мэргэшсэн өндрийн инженер, техникийн албан хаагчид монголын радиогийн өргөн нэвтрүүлгийн FM106.0, FM100.9 долгион дээр дамжуулдаг 1, 2 дугаар сувгийг FM82.9, FM76.1 -ын дунд давтамж дээр антен фидерийг шинээр суурилуулах ажлыг амжилттай хийж гүйцэтгэлээ.  Радио телевизийн үндэсний сүлжээ УТҮГ-ын захирал Ж.Энхбат  Ингэснээр Улаанбаатар хотын хэмжээнд япон машинтай иргэд нэмэлт төхөөрөмж суулгахгүйгээр үндсэн радио хүлээн авагчаар Монголын радиог шууд сонсох боломжтой боллоо. Дээрх ажлын хүрээнд Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам нь хэт богино долгионы дахин дамжуулах станцын хамрах хүрээг нэмэгдүүлэх, өргөтгөх зорилгоор “Радио телевизийн үндэсний сүлжээ” УТҮГ-т шаардлагатай шинээр суурилуулах тоног төхөөрөмжүүдийг хүлээлгэн өгсөн. Цаашид орон нутагт автомашиндаа монголын радиог сонсох боломжийг бүрдүүлэхээр ажиллаж байна.  Монголын радиог иргэд машиндаа шууд хүлээн авснаар иргэд улс төр, эдийн засаг, нийгэм, боловсрол, замын  түгжрэл, цаг агаар зэрэг цаг үеийн мэдээ, анхааруулга зэрэг чухал мэдээллийг саадгүй авах боломж бүрдэж байна.

Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам “Их өгөгдөл, хиймэл оюуны үндэсний стратеги”-ийг өнгөрсөн 7 хоногт олон нийтэд танилцуулж, хэлэлцүүлсэн билээ. Энэ хүрээнд Оксфордын их сургуулийн Кибер аюулгүй байдлын чадамжийн төвийн эрдэмтэдтэй хамтран “Хиймэл оюуны хэрэглээнд кибер аюулгүй байдлыг үнэлэх” судалгааг эхлүүллээ.  Хиймэл оюуны өсөн нэмэгдэж буй хэрэглээ, түүнээс хамааралтай байдал нь улс орнуудын нийгэм, эдийн засагт мэдэгдэхүйц нөлөөг үзүүлж, оновчтойгоор зохицуулахад нарийн ур чадваруудыг шаардаж байна. Иймд дэлхийн улс орнууд хиймэл оюуны өнөөгийн хэрэглээ болон ирээдүйн чиг хандлага, тэр дундаа тулгарч болзошгүй эрсдэлийг нарийвчлан судлах шаардлагатай тулгарч байна. Манай улсын хувьд хиймэл оюунд суурилсан Open source ашиглаж бүтээгдэхүүн үйлчилгээ үзүүлж буй 15 гаруй гарааны компани байгаа бол өөрсдөө хиймэл оюунаа хөгжүүлж, олон нийтэд бүтээгдэхүүн үйлчилгээг үзүүлж байгаа ганц компани буюу Chimege байна.  Цаашид хиймэл оюунд суурилан бүтээгдэхүүн үйлчилгээ үзүүлэх компаниудын тоо нэмэгдэх, энэ хэрээр иргэд, олон нийтийн хэрэглээнд нэвтрэх тул кибер аюулгүй байдлын эрсдэлийн үнэлгээг хийлгэх шаардлагатай юм.  Энэхүү ажлын хүрээнд Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам Оксфордын их сургуулийн эрдэмтэдтэй хамтран хиймэл оюуны хэрэглээнд кибер аюулгүй байдлыг үнэлэх судалгааг үндэсний хэмжээнд эхлүүлээ. Судалгаанд 57 байгууллагын 67 төлөөлөл хамрагдлаа.  Оксфордын их сургуулийн Кибер аюулгүй байдлыг чадамжийн төв нь үндэсний кибер аюулгүй байдлын чадамжийг жишин судлах, чадамжийг дээшлүүлэх үр дүнтэй хөтөлбөр боловсруулах чиглэлээр 10-аас гаруй жилийн туршлагатай бөгөөд Хиймэл оюуны хэрэглээ ба түүний аюулгүй байдлыг хангах бэлэн байдлын хэмжүүрийг боловсруулаад байна.

Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам Японы Олон улсын хамтын ажиллагааны байгууллага (ЖАЙКА)-тай хамтран кибер аюулгүй байдлын хүний нөөцийг чадавхжуулах техникийн хамтын ажиллагааны төслийг хэрэгжүүлж буй. Энэ хүрээнд Английн Оксфордын их сургуулийн Кибер аюулгүй байдлын чадавхын төвтэй хамтран “Монгол Улсын кибер аюулгүй байдлын өнөөгийн түвшнийг үнэлэх” судалгааны ажлыг 2024 оны 10 дугаар сард эхлүүлж, ийнхүү өнөөдөр үр дүнгээ танилцууллаа.   Судалгааны тайланд:  Мөн Монгол Улсын кибер аюулгүй байдлын бодлого, стратегийн хувьд бусад үзүүлэлтээс илүү үнэлэгдсэн бол стандарт ба технологийн чиглэлээр хамгийн бага үзүүлэлттэй байгаа бөгөөд хөрөнгө оруулалт шаардагдаж байгааг илтгэж байна.  Харин кибер гэмт хэрэгтэй тэмцэх хамтын ажиллагаа, хууль эрх зүйн хувьд тогтворжсон сайн гэж тус тус үнэлэгдлээ. Цаашид  Тус судалгааг хийхдээ  Их Британийн Засгийн газар, олон улсын байгууллага, эрдэм шинжилгээний байгууллага, олон нийт, хувийн хэвшлийн болон иргэний нийгмийн байгууллагаас бүрдсэн 200 гаруй мэргэжилтнүүдийн хамтран боловсруулсан “Кибер аюулгүй байдлын чадавхыг үнэлэх загварчлал”-ыг ашигласан аж.  Кибер аюулгүй байдлын экосистемийг дараах таван чиглэлээр үнэлсэн байна. Үүнд:  а) кибер аюулгүй байдлын бодлого ба стратеги,  б) кибер аюулгүй байдлын соёл ба нийгэм, в) кибер аюулгүй байдлын мэдлэг ур чадварыг хөгжүүлэх,  г) хууль эрх зүйн орчин,  д) стандарт ба технологи  Мөн хэмжигдэхүүн тус бүрээр кибер аюулгүй байдлын чадавхыг а) Эхэлж буй, б) Хөгжиж буй, в) Тогтворжсон,  г) Стратегийн, д) Динамик гэсэн 5 түвшингээр тодорхойлжээ.  Монгол Улсын кибер аюулгүй байдлын өнөөгийн түвшинг тодорхойлоход төрийн болон хувийн хэвшлийн байгууллага, их дээд сургуулиуд, эрдэм шинжилгээ, судалгааны байгууллагууд, Кибер халдлага, зөрчилтэй тэмцэх чиг үүрэг бүхий байгууллагын кибер аюулгүй байдлын асуудал хариуцсан 110 гаруй мэргэжилтнүүд хамрагдсан байна.  Манай Улс нь 2024 онд Дэлхийн цахилгаан холбооны байгууллагаас гаргадаг Кибер аюулгүй байдлын индексээр 56 оноо авч, 193 орноос 103-т буюу бэхжиж буй дунд түвшинд үнэлэгдсэн.  Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам 2025 онд Монгол Улсын кибер аюулгүй байдлын индексийг “Дэвшиж буй” түвшинд хүргэх зорилт тавин ажиллаж байна. Энэ хүү зорилтыг хангахад Оксфордын их сургуулийн эрдэмтдийн хийсэн судалгаа чухал хувь нэмэр оруулах юм.  

Нийтийн мэдээллийн тухай хуулийн 29.1-т Мэдээлэл хариуцагч энэ хуулийн 29.4-т зааснаас бусад нийтийн мэдээллийн систем үүсгэхийн өмнө цахим хөгжил, харилцаа холбооны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаар зөвлөмж, дүгнэлт гаргуулна. 29.3-т “Энэ хуулийн 29.1, 29.2-т заасан үйл ажиллагаанд зөвлөмж, дүгнэлт гаргах журмыг цахим хөгжил, харилцаа холбооны асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална” гэж заасан тус журмын шинэчилсэн төсөлд санал авч байна. Журмын төсөлтэй ЭНД дарж танилцаж, доорх имэйл хаягт саналаа ирүүлнэ үү. Санал өгөх: mungunchimeg@mddic.gov.mn

Оксфордын их сургуулийн эрдэмтэд Монгол Улсын Кибер аюулгүй байдлын өнөөгийн түвшнийг үнэлсэн судалгааны тайлангаа 2-р сарын 19-ний өдөр олон нийтэд танилцуулах гэж байна.   Энэхүү судалгаа нь Монгол Улсын кибер аюулгүй байдлын өнөөгийн чадавхыг а) кибер аюулгүй байдлын бодлого ба стратеги, б) кибер аюулгүй байдлын соёл ба нийгэм, в) кибер аюулгүй байдлын мэдлэг ур чадварыг хөгжүүлэх, г) хууль эрх зүйн орчин, д) стандарт ба технологи гэсэн таван хэмжигдэхүүнээр үнэлж, харгалзах түвшнийг тодорхойлж, цаашид авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээнд зөвлөмж өгдгөөрөө онцлог аж. Оксфордын их сургуулийн эрдэмтэд энэхүү судалгааг дэлхий даяар хийж байгаа бөгөөд Монгол Улс 95 дахь улс нь болж байна. Энэхүү судалгааг Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам Японы Олон Улсын хамтын ажиллагааны байгууллага (ЖАЙКА)-тай хамтран хэрэгжүүлж буй кибер аюулгүй байдлын хүний нөөцийг чадавхжуулах техникийн хамтын ажиллагааны төслийн хүрээнд хийлгэсэн билээ. Тус судалгаанд төр, хувийн хэвшил болон олон улсын 100 гаруй байгууллагын төлөөллийг хамруулжээ.   Хөтөлбөртэй танилцах бол ЭНД дарна уу.

Хиймэл оюуны үндэсний стратеги боловсруулах ажлын хүрээнд энэ сарын 6-ны өдөр Банк, санхүү, финтекийн байгууллагын төлөөлөлтэй уулзаж, санал солилцлоо. Уулзалтад монголын банкны холбооны 11 арилжааны банкны 13 төлөөлөгч, финтекийн холбооны 12 гишүүний 14 оролцогчид оролцов.  Тэдний зүгээс хиймэл оюуныг хөгжүүлэхийн тулд түүний суурь болох өгөгдлийн засаглал нь бий болсон байх ёстой гэдгийг онцлов. Банкууд төрийг бодвол сүүлийн 8 жилийн хугацаанд өгөгдөлтэйгээ ажиллаж, сүүлийн 2 жилд хиймэл оюунд суурилсан бүтээгдэхүүн үйлчилгээг иргэдэд санал болгож байна. Гэхдээ өгөгдлийг хуваалцах асуудал дээр хууль эрх зүйн зохицуулалт дутмаг байгааг дурдлаа. Тодруулбал, Өгөгдлийн засаглал гэдэг бол тухайн иргэний мэдээллийг цуглуулах, хадгалах, дамжуулах, аюулгүй байдлыг нь хангах гэсэн үг юм. Иймд банкуудын хувьд боловсруулсан өгөгдлөө төрийн байгууллага руу дамжуулахад төр тухайн мэдээллийг нь хэр найдвартай хадгалж, хамгаалж чадах уу гэдэг асуудлыг хөндсөн юм.  Үүнээс гадна, гадаад болон дотоодын их дээд сургуулийг хиймэл оюуны чиглэлээр төгссөн залуучууд өнөөдөр Монгол Улсдаа ирээд хийх ажилгүй байна гэв. Тодруулбал, тэдний хувьд өгөгдөл дээр ажиллах дэд бүтэц дутмаг байгааг онцлов.  Мөн хүнийн мэдээллийг хамгаалах тухай хуульд иргэн бол өөрийн мэдээллийн эзэмшигч байна гэсэн заалт бий. Гэтэл нөгөө талаасаа энэ заалт хэрэгжиж байна уу гэвэл асуудалтай. Иргэн УБЕГ дээр очоод мэдээллээ авахад тухайн байгууллага нь бүрэн гаргаж өгч чадаж байгаа эсэх, Оператор компаниас дуудлагынхаа мэдээллийг авья гэхэд гаргаж өгч байгаа эсэх,  Банк дээр очиход тухайн иргэний мэдээллийг дансны хуулгаар гаргаж өгөх гэх мэтчилэн олон газрыг зорьж мэдээллээ авдаг. Гэтэл энэ бүгдийг нэг авья гэвэл нөгөө хуучны хэлбэрээр цаасаар гаргаж өгдөг асуудал өнөөдөр хэвээр байна. Тухайн иргэнд нь мэдээллээ нэг дороос авах эрх мэдлийг нь олгох гэдэг рүүгээ явах хэрэгтэй гэв. Өөрөөр хэлбэл, төр болон хувийн хэвшлийн байгууллагууд мэдээллээ солилцдог байх асуудлыг хууль эрх зүйн хувьд шийдэх ёстой гэдгийг онцлов. Тэгвэл ЦХИХХЯ-ны зүгээс өгөгдлийг асуудлыг нийтийн мэдээллийг ил тод байдлын тухай хууль болон хүний хувийн мэдээлэл хамгаалах тухай хуулиар зохицуулагдаж байгаа гэдэг мэдээллийг өглөө. Тодруулбал, дээр хуулийн хүрээнд 152 мэдээллийн сан байгаа бөгөөд эдгээр санд буй мэдээлэлд үндэслэн “Их өгөгдлийн сан” үүсгэж, хүний хувийн мэдээллийг тодорхойлох боломжгүй болгон кодчилж, нээлттэй өгөгдөл хэлбэрээр хуваалцах ажлыг эхлүүлсэн гэдгийг дурдлаа.  Хиймэл оюуны үндэсний стратегийг боловсруулахад ийнхүү банк санхүүгийн байгууллагын төлөөллүүд өөрсдийн санал хүсэлтээ албажуулж, холбоодоороо дамжуулан хүлээлгэн өгөхөөр болов.  Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам хиймэл оюуны үндэсний стратегийн боловсруулахдаа төрийн байгууллага, хувийн хэвшил, ШУА-ийн эрдэмтэн, их дээд сургуулийн багш болон хиймэл оюуныг хөгжүүлж буй залуучуудын санал бодлыг сонсож байна. Үндэсний стратегийг 2025 оны 02 дугаар сарын 13-нд Төрийн ордонд танилцуулж, олон нийтээр хэлэлцүүлнэ.  Тус арга хэмжээнд оролцох бол та доорх QR кодыг уншуулан бүртгүүлнэ үү. 

Эртний Грекийн домогт оюун ухаант машин гэдэг ойлголт гарч ирж, 1956 онд судалгааны салбар болон хөгжиж ирсэн хиймэл оюун (AI) нь технологийн үсрэнгүй хөгжлийн ачаар өнөөдөр урьд урьдынхаасаа илүүтэй олны анхаарлын төвд орлоо.  Түүний ололт амжилт, хууль эрх зүйн зохицуулалт, дээд хэмжээний уулзалтууд мэдэгдэхүйц нэмэгдэж, дэлхийн Засгийн газрууд түүний үр нөлөөг хүлээн зөвшөөрч эхлэв.  2017 онд БНХАУ, Канад, АНЭУ, Франц зэрэг дөрвөн улс хиймэл оюуны стратегиа дэлхий дахинд анхлан зарлаж байсан бол өдгөө 77 улс стратегиа баталж, түүний хөгжүүлэлт, зохицуулалт, ёс зүйн асуудалд чиглүүлэх бодлогоо боловсруулсан талаар Oxford Insight байгууллагын 2024 онд гаргасан тайланд дурджээ.  2024 онд 12 улс хиймэл оюун ухааны стратегиа олон нийтэд зарласан нь 2023 онтой харьцуулахад гурав дахин өсчээ. Эдгээр стратегийн талаас илүү хувь нь дундаас доогуур болон бага орлоготой орнууд байсан нь түүхэн хоцрогдолтой эдийн засгийн орнуудын дунд “Хиймэл оюуны Засаглал” эрчимтэй хөгжиж буйг харуулж байна. Тухайбал, 2023 онд Руанда хиймэл оюун ухааны стратеги зарласан бага орлоготой анхны улс болж байсан бол 2024 онд Этиоп хоёр дахь улсаар тодорлоо.  Харин Монгол Улс хиймэл оюуны стратегигүй цөөн орны нэг. Бид хиймэл оюуны бэлэн байдлын олон улсын үнэлгээгээр 2024 онд 98 дугаарт эрэмбэлэгдсэн нь 2023 онтой харьцуулахад 11 байраар урагшилсан амжилтыг үзүүлсэн. Гэхдээ олон улсад алсын хараагүй орны тоонд орж буй.  Хиймэл оюуны алсын харааг тодорхойлох нь зөвхөн технологийн хөгжлийг бус үндэсний тогтвортой хөгжил, иргэдийн сайн сайхан байдал, улс орны дэлхийн тавцанд өрсөлдөхүйц байр суурь эзлэх гол хүчин зүйл болох юм.  Иймд Монгол Улсад хиймэл оюуны өнөөгийн нөхцөл байдлыг үнэлэх, цаашдын бодлогын суурь мэдээллийг бүрдүүлэх зорилгоор НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөрийн дэмжлэгтэйгээр “Хиймэл оюуны бэлэн байдлын үнэлгээ”-г хийж гүйцэтгэлээ. Энэхүү үнэлгээг хийхдээ төр, хувийн хэвшил, ШУА-ийн эрдэмтэд, их дээд сургуулийн багш нар болон хиймэл оюуныг хөгжүүлж буй залуустай цуврал хэлэлцүүлэг өрнүүлж, санал зөвлөмжид тулгуурлан Монгол Улс “Хиймэл оюуны үндэсний стратегиа” олон нийтэд танилцуулахад бэлэн боллоо.   Хиймэл оюуны үндэсний стратегийг танилцуулж, олон нийтээр хэлэлцүүлэх анхдугаар чуулган 2025 оны 02-р сарын 13-нд Төрийн ордонд болно.  Тус чуулганд оролцож, хиймэл оюуны үндэсний стратегид өөрийн хувь нэмрээ оруулах бол та доорх QR -р бүртгүүлнэ үү.