Uranzaya Batbaatar

Цахим хөгжил, харилцаа холбооны яам болон Төрийн цахим үйлчилгээний зохицуулалтын газрын хамтарсан ажлын хэсэг “Цахим аймаг” бодлогын зөвлөмж, сургалт, судалгаа, үнэлгээ, арга хэмжээг Говьсүмбэр аймагт хэрэгжүүлж байна. Өнөөдрийн (2023.10.16) үйл ажиллагааг тус аймгийн Засаг дарга Г.Батсуурь нээж, Төрийн цахим үйлчилгээний зохицуулалтын газрын дарга П.Батбаатар Цахим хөгжил, харилцаа холбооны яамнаас хэрэгжүүлж буй бодлого, арга хэмжээ болон Кибер аюулгүй байдлын тухай хууль, Цахим гарын үсгийн тухай хууль, Хүний хувийн мэдээлэл хамгаалах тухай хууль, Нийтийн мэдээллийн ил тод байдлын тухай хуулийг танилцууллаа. Мөн Цахим хөгжил, харилцаа холбооны яамны Хяналт шинжилгээ үнэлгээ, дотоод аудитын газрын дарга Ц.Борхүү “Цахим аймаг” бодлогын зөвлөмжийн талаар төрийн албан хаагчдад танилцуулга, мэдээлэл өгөв. Үргэлжлүүлэн Говьсүмбэр аймаг дахь Төрийн цахим үйлчилгээний хэлтсийн дарга Э.Энх-Орчлон дээрх аймгийн цахим шилжилтийн чиглэлээр хэрэгжүүлсэн арга хэмжээ болон “ХУРДАН” цэгийн үйл ажиллагааг танилцууллаа. Энэ үеэр төрийн албан хаагчдын зүгээс цахим архивыг хэрхэн бий болгох, хүн амын тооллогод цахим шилжилт хэрхэн үр өгөөжөө өгөх, аймгийн төрийн байгууллагуудын үйлчилгээг “ХУРДАН” цэг, E-Mongolia аппликейшнд нэмэх, Цахим аймаг бодлогын зөвлөмжийг хэрэгжүүлэхэд Говьсүмбэр аймгийн удирдлагууд хэрхэн ажиллаж байгаа, иргэдийн цахим ур чадварыг хэрхэн дээшлүүлэх, гэмт хэрэг зөрчлийг бууруулахад камерын системыг хэрхэн сайжруулж ашиглах, интернетийн хурдыг аймгийн хэмжээнд хэрхэн нэмэгдүүлэх зэрэг асуултуудыг асууж холбогдох хариултуудыг авлаа. Төрийн үйлчилгээг хаанаас ч ойр хүргэх уриа бүхий “ХУРДАН” цэг нь тус аймагт энэ оны 5 дугаар сард нээгдэж, хоёр байрлалд ажиллаж байна. Нээгдсэн цагаас өнөөг хүртэл нийт 3701 үйлчилгээг иргэдэд хүргэжээ. 12450 хүнийг тоон гарын үсэгтэй болгохоор зорьж буйгаас одоогоор 5703 хүн тоон гарын үсэгтэй болсон буюу 49 хувьтай байна. Аймгийн төв болох Чойр сум нь 1168 өрхтэйгөөс 1082 өрх нь үүрэн холбоо гурвалсан үйлчилгээнд холбогдсон, хөдөөгийн багийн 767 өрхөөс 80 өрх нь дахин дамжуулах станцаар интернет сүлжээнд холбогдсон гэсэн судалгаа байна.

Өнгөрсөн хугацаанд хүүхдийн эсрэг үүссэн эрсдэлт нөхцөл байдлуудаас сургамж авч, цаашид энэ байдал давтагдахгүй, даамжрахгүй байх нөхцөлийг бүрдүүлэх зорилгоор харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн салбарынхан хамтран ажиллаж байна. Технологи хүүхдэд ээлтэй байх ёстой. Энэ ч үүднээс өнгөрөгч долоо хоногт хүүхэд хамгааллын чиглэлд “Ekids” шийдлийг бүтээж, эцэг эхчүүдэд үр хүүхдээ хянах, хөдөлгөөн, байршлыг нь тодорхойлох, яаралтай үед SOS дуудлага дохио илгээх, мэдээлэл солилцох, хүүхэд хамгааллын чиглэлд урьдчилан сэргийлэх мэдээ, мэдээлэл түгээх боломж бүрдүүлэхийг “И-Монгол” академид үүрэг болгосон. Мөн үүрэн холбооны оператор компаниуд буюу Мобиком, Скайтел, Юнител, Жи-Мобайл, Ондо компаниудад хандаж “E-Mongolia” болон “Ekids”-д нэвтрэхэд дата огт шаардахгүйгээр бүх хэрэглэгч ашиглах боломж олгохыг уриалсан билээ. Энэ санаачилгууд биеллээ олж хүүхэд хамгааллын “Ekids” шийдэл өнөөдрөөс ашиглалтад орж байна. E-Mongolia-д Ekids цэс нэмэгдэж байна. Мөн зөвхөн хүүхэд хамгааллын “Ekids” шийдэл төдийгүй 1.6 сая хэрэглэгчтэй төрийн мэдээлэл солилцооны E-Mongolia апп-г дата шаардахгүй, үнэ төлбөргүй хэрэглэх боломжийг үүрэн холбооны оператор компаниуд хамтран олгож байна. Энэ хүрээнд Мобиком, Скайтел, Юнител, Жи-Мобайл, Ондо компанийн удирдлагууд болон миний бие нийгмийн хариуцлагын хүрээнд хамтран ажиллах санамж бичигт гарын үсэг зурлаа. Хүүхдийг эрсдэлт нөхцөлд орохоос урьдчилан сэргийлэх, эрсдэлт нөхцөлд байгаа хүүхдийг хамгаалах төрийн үйлчилгээг сайжруулах, цахим орчинд хүүхдийн эрхийг хамгаалах зорилгоор хамтарч ажиллахаар тохиролцлоо. Урьд нь “E-Mongolia” платформоор зөвхөн насанд хүрэгчид үйлчлүүлэх боломжтой байсан бол одоо “Ekids” шийдлийн хүрээнд 0-16 насны хүүхэд нэвтрэх боломжтой боллоо. Тус платформын нэвтрэх нүүрэнд “Хүүхдээр нэвтрэх” цонх нэмэгдсэн. Тэрхүү цонхоор дамжин хүүхэд регистрийн дугаараа оруулахад гарч ирэх QR кодыг эцэг эхийнх нь аль нэг нь өөрийн бүртгэлээр E-Mongolia-д нэвтрэн уншуулах юм. Ингэснээр хүүхдүүд сургуульдаа ирсэн, гэртээ харьсан үедээ ээж аавдаа мэдэгдэл явуулах боломжтой төдийгүй өөрийн байгаа газрынхаа 3 үгт хаягийг илгээх боломжтой болж байна. Мөн цахим орчны хүүхэд хамгаалал, яаралтай тусламж авах, гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх зэрэг заавар зөвлөгөө байршсан Ekids цэсийг нэмэлтээр хөгжүүлсэн. Хэрэв гэнэтийн болзошгүй аюул учрахад яаралтай тусламжийн 102, 103, 108 утаснуудад шууд дуудлага хийх, эцэг эхдээ мэдэгдэл илгээх боломж бүрдлээ. Ekids цэсээр дамжуулан хүүхэд гадуурхалт, цахим дарамт зэрэг гэмт үйлдлүүдийн мэдээллийг Цагдаагийн ерөнхий газарт хүргүүлэх боломжтой юм.

Монгол Улсын Засгийн газар, Дэлхийн банкны Олон улсын хөгжлийн ассоциацитай хамтран хэрэгжүүлж буй “Ухаалаг засаг II төсөл”-ийн Төсөл хэрэгжүүлэх нэгжид: Төслийн зохицуулагч Худалдан авах ажиллагааны ахлах мэргэжилтэн Худалдан авах ажиллагааны мэргэжилтэн Техникийн мэргэжилтэн Төслийн менежментийн мэргэжилтнийг тус тус нээлттэй сонгон шалгаруулж авна. Дээрх ажлын байранд тавигдах шаардлагыг доорх холбоосоос татаж авна уу. Төслийн зохицуулагч /дахин зар/: https://drive.google.com/…/1UmIp…/view… Худалдан авах ажиллагааны ахлах мэргэжилтэн /дахин зар/: https://drive.google.com/…/1oUS0nMvt9l8xKChNLQM…/view… Худалдан авах ажиллагааны мэргэжилтэн /дахин зар/: https://drive.google.com/…/1iQKbN4QZfkKNyW41EHO…/view… Техникийн мэргэжилтэн: https://drive.google.com/…/1LyEYSS9RpQXuxsFwCi0…/view… Төслийн менежментийн мэргэжилтэн: https://drive.google.com/…/1DDks6Wm5x…/view… Сонгон шалгаруулалтад орох хүсэлтэй иргэд дараах баримт бичгүүдийг бүрдүүлэн Цахим хөгжил, харилцаа холбооны яамны 103 тоот өрөө болон info@mddc.gov.mn цахим шуудангаар англи хэл дээр 2023 оны 10 дугаар сарын 25-ны өдрийн 12:00 цагаас өмнө ирүүлнэ үү. Үүнд: Намтар /CV/ Дипломын хуулбар Иргэний үнэмлэхийн лавлагаа НДШ-ийн лавлагаа Өмнөх болон одоо ажиллаж байгаа байгууллагын тодорхойлолт Ажил горилох тухай захидал Ур чадварыг илэрхийлэх бусад нэмэлт баримт бичгийн хуулбар Лавлагаа, тодорхойлолтыг төрийн үйлчилгээний нэгдсэн систем www.e-mongolia.mn болон e-Mongolia аппликейшнээр цахимаар гаргуулан ирүүлж болно. Сонгон шалгаруулалтад орох хүсэлтэй иргэд горилж буй АЖЛЫН БАЙРНЫ НЭРИЙГ ТОДОТГОН материал ирүүлнэ. Сонгон шалгаруулалтад орох хүсэлтэй иргэд горилж буй 1-ээс дээш ажлын байранд материалаа ирүүлж болно.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Бүгд Найрамдах Франц Улсад хийж буй айлчлалын үеэр ЦХХХ-ны сайд Н.Учрал, Үндэсний дата төвийн захирал М.Баттулга нар AFNOR олон улсын байгууллагаас “Монголын Үндэсний Дата Төв”-д олгосон “Мэдээллийн аюулгүй байдлын менежментийн тогтолцоо ISO 27001” гэрчилгээг гардаж авлаа. Төрийн цахим шилжилтийг дэмжих эрх зүйн орчны суурь хуулиуд батлагдаж, Кибер аюулгүй байдлын тухай хуулиараа Үндэсний дата төв нь “онц чухал мэдээллийн дэд бүтэц бүхий байгууллага” -д тавигдах цахим мэдээллийн аюулгүй байдлын чиглэлээр тусгайлан заасан үүрэг хариуцлага хүлээсэн. Мэдээллийн аюулгүй байдлын менежментийн тогтолцооны олон улсын шаардлагыг хангах чиглэлд ЦХХХЯ -аас өгөгдсөн чиг үүрэг, холбогдох байгууллагын хяналт, стандартын мэргэжлийн байгууллагын зөвлөмжийн дагуу арга хэмжээг авч хэрэгжүүлж, Франц улсын AFNOR баталгаажуулалтын байгууллагын Монгол Улс дахь итгэмжлэгдсэн байгууллага болох “Монсертф” ХХК -иар дамжуулан 2 шатны аудитад хамрагдсанаар амжилттай нэвтрүүллээ. Энэ нь Олон Улсын сертификатаар үйл ажиллагаагаа баталгаажуулж, МАБ -ын стандартыг дотооддоо мөрдөж аливаа эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх менежментийн тогтолцоог бий болгож ажиллах боломж бололцоог бүрдүүлсэн чухал алхам боллоо. Уг стандарт нь байгууллагад мэдээллийн аюулгүй байдлын менежментийн тогтолцоог бүрдүүлэх, байгууллагын мэдээллийн хөрөнгө, түүний оролцогч талуудын аюулгүй байдлыг хангах, мэдээллийн аюулгүй байдлын тасралтгүй сайжрах боломжийг олгодог давуу талтай.

Цахим хөгжил, харилцаа холбооны сайд Н.Учралын уриалгыг үүрэн холбооны компаниуд хүлээн авч, E-Mongolia, шинээр яаралтай бүтээж буй e-kids-д нэвтрэхэд дата огт хэрэггүй боллоо. Мобиком, Юнител, Скайтел, Жи-Мобайл, Ондо компанийн удирдлагатай ЦХХХ-ны сайд өнөөдөр \2023.10.09\ уулзаж, E-Mongolia болон e-kids системийг үнэ төлбөргүй ашиглах уриалгыг бүрэн дүүрэн дэмжиж эвлэлдэн нэгдлээ. Төрийн цахим үйлчилгээний 1,6 сая хэрэглэгчтэй E-Mongolia-д е-kids хүүхэд хамгааллын систем яаралтай нэвтрүүлэхээр ажиллаж байна. Эцэг эхчүүд дата зарцуулахгүйгээр e-kids ашиглан хүүхдийнхээ байршлыг нь хөдөлгөөн, өөрчлөлтэй нь шууд мэдэж тогтоох, тусламжийн дуудлагыг нь шууд хүлээн авах технологийн боломжийг нээн яаралтай горимоор 7 хоногт багтаан нээнэ. Огцом өсч буй цахим гэмт хэрэг, хүүхдийн эсрэг хүчирхийллээс технологи ашиглан хамгаалах шийдэл нь дэлхий дахинд өдөр тутмын хэрэглээ болсны нэг түгээмэл жишээ нь Googel family Link апп юм. Ухаалаг технологи ашигладаг монгол эцэг эхчүүд аль хэдийнээ энэ аппликэйшнийг хэрэглэж хэвшээд байна. E-Mongolia 1,6 сая хэрэглэгчдээ эхний ээлжинд мэдэгдэл илгээж, гар утсандаа хэрхэн татаж ашиглах заавар байршуулаад байна. ​ЦХХХ-ны сайд Н.Учрал “Нэг талаас иргэнийхээ аюулгүй байдлыг сахин хамгаалах нь төрийн үндсэн үүрэг. Нөгөө талаас насанд хүрэгсэд, ээж аавууд бид цахим гэмт хэрэг, жигшүүрт хүчирхийллээс үр хүүхдээ хамгаалах нь жам ёсны үүрэг” гэж мэдэгдээд байсан юм. Цахим хөгжил, харилцаа холбооны яамнаас төрийн цахим үйлчилгээ, хүүхэд хамгааллын системд үнэ төлбөргүй нэвтрэх үүд хаалгыг нээж, нийгмийн хариуцлагын өндөр ухамсар, ёс зүйгээр үлгэрлэж буй үүрэн холбооны компаниуддаа ирээдүй эзэд, эцэг эхчүүдийнхээ өмнөөс талархал илэрхийлж байна.

Тус арга хэмжээ 10.10-ны өдрийг дуустал өдөр бүр 10:00-20:00 цагийн хооронд 7 хоногийн турш “Зайсан хилл”цогцолборт үргэлжилж байна. “ World Space Week нь дэлхийн 100 гаруй улсад нэгэн зэрэг зохион байгуулагддаг шинжлэх ухаан, технологийн олон улсын томоохон наадам юм. Тус арга хэмжээний үеэр ЦХХХ-ны сайд Н.Учрал “Үндэсний хиймэл дагуулын ач холбогдол”-ын тухай олон нийтэд танилцууллаа. Харилцаа холбоо, интернэтийн хүртээмж, судалгаа шинжилгээ, онцгой байдал, хүүхэд хамгаалал, байгаль орчны шинжилгээ зэрэгт үндэсний хиймэл дагуул чухал үүрэгтэй бөгөөд тусгаар тогтносон улсын томоохон баталгаа болох үзүүлэлт юм.

Цахим хөгжил, харилцаа холбооны яам болон Төрийн цахим үйлчилгээний зохицуулалтын газрын хамтарсан ажлын хэсэг “Цахим аймаг” бодлогын зөвлөмжийг танилцуулах, сургалт судалгаа хийж, бэлэн байдлын түвшин тогтоох ажлыг Төв аймагт хэрэгжүүлж байна. Дээрх ажлын хүрээнд тус аймгийн төрийн албан хаагчидтай уулзалт зохион байгуулж, ЦХХХ-ны Дэд сайд Ж.Эрхэмбаатар Цахим хөгжил харилцаа холбооны яамнаас хэрэгжүүлж буй бодлого, үйл ажиллагаа, Цахим хөгжлийн багц хуулийг танилцууллаа. Мөн ТЦҮЗГ-ын Нийслэл хариуцсан дарга Г.Өнөрцэцэг “Цахим аймаг” бодлогын зөвлөмжийн талаар мэдээлэл өгсөн бол Төв аймаг дахь Төрийн цахим үйлчилгээний хэлтсийн дарга Ц.Ууганбаатар тус аймгийн “Цахим шилжилтийн чиглэлээр хэрэгжүүлсэн арга хэмжээ”-ний талаар мэдээлэв. Төв аймагт төрийн үйлчилгээг түргэн, шуурхай чирэгдэлгүй хүргэдэг “ХУРДАН” цэг хоёр байрлалд ажилладаг. Эдгээр цэгүүд нь энэ оны 5 дугаар сард байгуулагдсан бөгөөд тухайн цагаас өнөөдрийг хүртэл төрийн 3476 үйлчилгээг хүргэсэн бол зөвлөн туслах үйлчилгээг 455 иргэнд хүргэсэн байна. Мөн аймгийн 27 сум, хүн амын төвлөрөл ихтэй 6 суманд 2019 оноос эхлэн е-mongolia үйлчилгээг нэвтрүүлэн лавлагаа болон олон шатлалт үйлчилгээг тогтмол үзүүлж байгаа юм.

Цахим шилжилтийг аймаг, орон нутагт эрчимжүүлэх, “Цахим аймаг” бодлогын зөвлөмжийг хэрэгжүүлэхэд мэргэжил арга зүй, бодлогын дэмжлэг үзүүлэх зорилго бүхий ЦХХХЯ, ТЦҮЗГ-ын хамтарсан ажлын хэсэг 10 дугаар сарын 06-ны өдөр Дундговь аймагт ажиллалаа. Энэ хүрээнд “Цахим шилжилтийн бэлэн байдлын үнэлгээг хийх зорилгоор: Иргэдийг Төрийн үйлчилгээний цахимжилтийн талаарх иргэдийн сэтгэл ханамжийн судалгаа, Төрийн албан хаагчдыг Бэлэн байдлын судалгаа, Тухайн аймгийн удирдлагуудыг Цахим шилжилтийн стратегийн хэрэгжилтийг үнэлэх судалгаа буюу цахимжилтийг үнэлэх гурван төрлийн судалгаанд тус тус хамруулав. Дээрх судалгаанд Дундговь аймгийн 175 иргэн, төрийн албан хаагч хамрагдаж, асуулгад хариулсан байна.

Цахим шилжилтийг аймаг, орон нутагт эрчимжүүлэх, “Цахим аймаг” бодлогын зөвлөмжийг хэрэгжүүлэхэд мэргэжил арга зүй, бодлогын дэмжлэг үзүүлэх зорилго бүхий ЦХХХЯ, ТЦҮЗГ-ын хамтарсан ЦХХХ-ны Дэд сайд Ж.Эрхэмбаатараар ахлуулсан ажлын хэсэг Төв аймагт өнөөдөр (2023.10.09) ажиллаж байна. Энэ хүрээнд тус аймгийн Засаг дарга Д.Мөнхбаатар, ЗДТГ-ын газрын дарга М.Отгонбат нартай уулзаж, санал солилцлоо. Төв аймаг нь Цахим аймаг хөтөлбөрийн хүрээнд иргэдэд бүх төрлийн мэдээ, мэдээлэл өгөх, санал хүсэлт, өргөдөл гомдол авах “Дижитал -Төв аймаг” аппликейшныг энэ ондоо багтаан нэвтрүүлэхээр ажиллаж байна. Түүнчлэн тус аймгийн 18 сумдын 21 чиглэлийг хамарсан 1046,8 км шилэн кабельтай бөгөөд гурван сум шилэн кабельд холбогдоогүй аж. Мөн “Цахим Төв аймаг” хөтөлбөрийг 2019 оноос хэрэгжүүлж эхэлсэн хэдий ч цаашид уг хөтөлбөрийг боловсронгуй болгох хүрээнд цахим дэд бүтцийг бий болгон мэдээлэл шуурхай удирдлагын төвийг байгуулахаар ажиллаж буй талаар аймгийн удирдлагууд мэдээлэв. Тус аймаг нь засаг захиргааны хувьд Монгол Улсын хамгийн олон сумтай аймаг буюу 27 сум, 97 багтай, 94 мянган хүн амтай. Аймгийн эдийн засгийн голлох салбар нь хөдөө аж ахуй бөгөөд 5.1 сая толгой малтай, газар тариалангийн 306.8 мянган га эргэлтийн талбайтай гэдгээрээ онцлогтой.

Цахим шилжилтийг аймаг, орон нутагт эрчимжүүлэх, “Цахим аймаг” бодлогын зөвлөмжийг хэрэгжүүлэхэд мэргэжил арга зүй, бодлогын дэмжлэг үзүүлэх зорилго бүхий ЦХХХЯ, ТЦҮЗГ-ын хамтарсан ажлын хэсэг 10 дугаар сарын 06-ны өдөр Булган аймагт ажиллалаа. “Цахим шилжилтийн бэлэн байдлын үнэлгээг хийх зорилгоор Иргэдийг Төрийн үйлчилгээний цахимжилтийн талаарх иргэдийн сэтгэл ханамжийн судалгаа, Төрийн албан хаагчдыг Бэлэн байдлын судалгаа, Тус аймгийн удирдлагуудыг Цахим шилжилтийн стратегийн хэрэгжилтийг үнэлэх судалгаа буюу цахимжилтийг үнэлэх гурван төрлийн судалгаанд тус тус хамруулав. Дээрх судалгаанд 150 иргэн, 85 төрийн албан хаагч буюу нийт 235 хүн хамрагдаж, асуулгад хариулсан байна.