urantsetseg

Хиймэл оюуны үндэсний стратеги боловсруулах ажлын хүрээнд энэ сарын 6-ны өдөр Банк, санхүү, финтекийн байгууллагын төлөөлөлтэй уулзаж, санал солилцлоо. Уулзалтад монголын банкны холбооны 11 арилжааны банкны 13 төлөөлөгч, финтекийн холбооны 12 гишүүний 14 оролцогчид оролцов.  Тэдний зүгээс хиймэл оюуныг хөгжүүлэхийн тулд түүний суурь болох өгөгдлийн засаглал нь бий болсон байх ёстой гэдгийг онцлов. Банкууд төрийг бодвол сүүлийн 8 жилийн хугацаанд өгөгдөлтэйгээ ажиллаж, сүүлийн 2 жилд хиймэл оюунд суурилсан бүтээгдэхүүн үйлчилгээг иргэдэд санал болгож байна. Гэхдээ өгөгдлийг хуваалцах асуудал дээр хууль эрх зүйн зохицуулалт дутмаг байгааг дурдлаа. Тодруулбал, Өгөгдлийн засаглал гэдэг бол тухайн иргэний мэдээллийг цуглуулах, хадгалах, дамжуулах, аюулгүй байдлыг нь хангах гэсэн үг юм. Иймд банкуудын хувьд боловсруулсан өгөгдлөө төрийн байгууллага руу дамжуулахад төр тухайн мэдээллийг нь хэр найдвартай хадгалж, хамгаалж чадах уу гэдэг асуудлыг хөндсөн юм.  Үүнээс гадна, гадаад болон дотоодын их дээд сургуулийг хиймэл оюуны чиглэлээр төгссөн залуучууд өнөөдөр Монгол Улсдаа ирээд хийх ажилгүй байна гэв. Тодруулбал, тэдний хувьд өгөгдөл дээр ажиллах дэд бүтэц дутмаг байгааг онцлов.  Мөн хүнийн мэдээллийг хамгаалах тухай хуульд иргэн бол өөрийн мэдээллийн эзэмшигч байна гэсэн заалт бий. Гэтэл нөгөө талаасаа энэ заалт хэрэгжиж байна уу гэвэл асуудалтай. Иргэн УБЕГ дээр очоод мэдээллээ авахад тухайн байгууллага нь бүрэн гаргаж өгч чадаж байгаа эсэх, Оператор компаниас дуудлагынхаа мэдээллийг авья гэхэд гаргаж өгч байгаа эсэх,  Банк дээр очиход тухайн иргэний мэдээллийг дансны хуулгаар гаргаж өгөх гэх мэтчилэн олон газрыг зорьж мэдээллээ авдаг. Гэтэл энэ бүгдийг нэг авья гэвэл нөгөө хуучны хэлбэрээр цаасаар гаргаж өгдөг асуудал өнөөдөр хэвээр байна. Тухайн иргэнд нь мэдээллээ нэг дороос авах эрх мэдлийг нь олгох гэдэг рүүгээ явах хэрэгтэй гэв. Өөрөөр хэлбэл, төр болон хувийн хэвшлийн байгууллагууд мэдээллээ солилцдог байх асуудлыг хууль эрх зүйн хувьд шийдэх ёстой гэдгийг онцлов. Тэгвэл ЦХИХХЯ-ны зүгээс өгөгдлийг асуудлыг нийтийн мэдээллийг ил тод байдлын тухай хууль болон хүний хувийн мэдээлэл хамгаалах тухай хуулиар зохицуулагдаж байгаа гэдэг мэдээллийг өглөө. Тодруулбал, дээр хуулийн хүрээнд 152 мэдээллийн сан байгаа бөгөөд эдгээр санд буй мэдээлэлд үндэслэн “Их өгөгдлийн сан” үүсгэж, хүний хувийн мэдээллийг тодорхойлох боломжгүй болгон кодчилж, нээлттэй өгөгдөл хэлбэрээр хуваалцах ажлыг эхлүүлсэн гэдгийг дурдлаа.  Хиймэл оюуны үндэсний стратегийг боловсруулахад ийнхүү банк санхүүгийн байгууллагын төлөөллүүд өөрсдийн санал хүсэлтээ албажуулж, холбоодоороо дамжуулан хүлээлгэн өгөхөөр болов.  Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам хиймэл оюуны үндэсний стратегийн боловсруулахдаа төрийн байгууллага, хувийн хэвшил, ШУА-ийн эрдэмтэн, их дээд сургуулийн багш болон хиймэл оюуныг хөгжүүлж буй залуучуудын санал бодлыг сонсож байна. Үндэсний стратегийг 2025 оны 02 дугаар сарын 13-нд Төрийн ордонд танилцуулж, олон нийтээр хэлэлцүүлнэ.  Тус арга хэмжээнд оролцох бол та доорх QR кодыг уншуулан бүртгүүлнэ үү. 

Эртний Грекийн домогт оюун ухаант машин гэдэг ойлголт гарч ирж, 1956 онд судалгааны салбар болон хөгжиж ирсэн хиймэл оюун (AI) нь технологийн үсрэнгүй хөгжлийн ачаар өнөөдөр урьд урьдынхаасаа илүүтэй олны анхаарлын төвд орлоо.  Түүний ололт амжилт, хууль эрх зүйн зохицуулалт, дээд хэмжээний уулзалтууд мэдэгдэхүйц нэмэгдэж, дэлхийн Засгийн газрууд түүний үр нөлөөг хүлээн зөвшөөрч эхлэв.  2017 онд БНХАУ, Канад, АНЭУ, Франц зэрэг дөрвөн улс хиймэл оюуны стратегиа дэлхий дахинд анхлан зарлаж байсан бол өдгөө 77 улс стратегиа баталж, түүний хөгжүүлэлт, зохицуулалт, ёс зүйн асуудалд чиглүүлэх бодлогоо боловсруулсан талаар Oxford Insight байгууллагын 2024 онд гаргасан тайланд дурджээ.  2024 онд 12 улс хиймэл оюун ухааны стратегиа олон нийтэд зарласан нь 2023 онтой харьцуулахад гурав дахин өсчээ. Эдгээр стратегийн талаас илүү хувь нь дундаас доогуур болон бага орлоготой орнууд байсан нь түүхэн хоцрогдолтой эдийн засгийн орнуудын дунд “Хиймэл оюуны Засаглал” эрчимтэй хөгжиж буйг харуулж байна. Тухайбал, 2023 онд Руанда хиймэл оюун ухааны стратеги зарласан бага орлоготой анхны улс болж байсан бол 2024 онд Этиоп хоёр дахь улсаар тодорлоо.  Харин Монгол Улс хиймэл оюуны стратегигүй цөөн орны нэг. Бид хиймэл оюуны бэлэн байдлын олон улсын үнэлгээгээр 2024 онд 98 дугаарт эрэмбэлэгдсэн нь 2023 онтой харьцуулахад 11 байраар урагшилсан амжилтыг үзүүлсэн. Гэхдээ олон улсад алсын хараагүй орны тоонд орж буй.  Хиймэл оюуны алсын харааг тодорхойлох нь зөвхөн технологийн хөгжлийг бус үндэсний тогтвортой хөгжил, иргэдийн сайн сайхан байдал, улс орны дэлхийн тавцанд өрсөлдөхүйц байр суурь эзлэх гол хүчин зүйл болох юм.  Иймд Монгол Улсад хиймэл оюуны өнөөгийн нөхцөл байдлыг үнэлэх, цаашдын бодлогын суурь мэдээллийг бүрдүүлэх зорилгоор НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөрийн дэмжлэгтэйгээр “Хиймэл оюуны бэлэн байдлын үнэлгээ”-г хийж гүйцэтгэлээ. Энэхүү үнэлгээг хийхдээ төр, хувийн хэвшил, ШУА-ийн эрдэмтэд, их дээд сургуулийн багш нар болон хиймэл оюуныг хөгжүүлж буй залуустай цуврал хэлэлцүүлэг өрнүүлж, санал зөвлөмжид тулгуурлан Монгол Улс “Хиймэл оюуны үндэсний стратегиа” олон нийтэд танилцуулахад бэлэн боллоо.   Хиймэл оюуны үндэсний стратегийг танилцуулж, олон нийтээр хэлэлцүүлэх анхдугаар чуулган 2025 оны 02-р сарын 13-нд Төрийн ордонд болно.  Тус чуулганд оролцож, хиймэл оюуны үндэсний стратегид өөрийн хувь нэмрээ оруулах бол та доорх QR -р бүртгүүлнэ үү. 

Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам, НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөр хамтран Монгол Улсын хиймэл оюуны бэлэн байдлыг үнэлж, үндэсний стратегийг боловсруулж байна. Энэ хүрээнд өнөөдөр /2025.02.03/ талууд төслийг эхлүүлэх төлөвлөгөөнд гарын үсэг зурж, цаашид хэрэгжүүлэх төсөл хөтөлбөрүүдийн талаар санал солилцлоо. Уулзалтын эхэнд, Ц.Баатархүү сайд “Монгол Улс өөрийн онцлогт тохирсон хиймэл оюуны стратегиа боловсруулах ажлын хүрээнд төр, хувийн хэвшил, залуус, ШУА-ийн эрдэмтэд болон их дээд сургуулийн багш нараас санал, хүсэлтийг авч байна. Тэд хиймэл оюуны үндэсний стратегийг мөн адил анхааралтай ажиглаж байна. Энэхүү үйлст дэлхийн чиг хандлага, олон улсын туршлагыг хуваалцаж буй НҮБ-ын хөгжлийн хөтөлбөрт талархал илэрхийлж, цаашид энэ чиглэлд хамгийн манлайлалтай улс болоход идэвхтэй хамтран ажиллах болно гэдгийг онцлов. Монгол дахь НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөрийн Суурин төлөөлөгч Матилда Димовска: Хиймэл оюун ухаан нь эдийн засгийн өсөлт хөгжил, инновац шинэчлэлийг бий болгох асар их нөөц боломжоор дүүрэн. Харин энэхүү нөөц баялаг, түүний үр ашгийг бүх нийтэд хүртээлтэй байлгах нь чухал. НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөр нь Монгол Улсын тэгш, хүртээмжтэй, тогтвортой цахим шилжилтийг тууштай дэмжин ажиллах болно” гэв. Хамтын ажиллагааны хүрээнд байгаль экологи, цөлжилт, ойжуулалт гэх мэт ажлуудыг хиймэл оюунд түшиглэн үр дүнтэй, шуурхай хэрэгжүүлэх, тогтвортой хөгжлийн зорилтуудын хэрэгжилтийг богино хугацаанд хангах ач холбогдолтой юм. 

Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны Сайдын зөвлөх М.Тулгат тэргүүтэй албаны төлөөлөгчид Казахстан улсад зохион байгуулагдсан “Дижитал Алматы-2025” арга хэмжээнд оролцож, бүс нутгийн төлөөлөгчидтэй хамтын ажиллагаа эхлүүлэх яриа хэлэлцээ хийлээ. Тодруулбал, Тэрбээр БНКУ-ын Цахим хөгжил, инновац, сансрын аж үйлдвэрийн дэд сайд Тулюшин Каништай уулзав. Уулзалтын үеэр талууд нисгэгчгүй нисэх төхөөрөмж болох дроны туршилтын бүс болон виртуал бүсийн туршлага судлах, хамтран ажиллах талаар яриа хэлэлцээ хийлээ. Үүний зэрэгцээ, Алмата хотын USTEM сангийн захирал Асылбек Мурзахметовтой уулзаж, дрон нисгэгч операторуудыг бэлдэх чиглэлд туршлагахаар тохиролцов.  Асылбек Мурзахметов нь Казахстан төдийгүй Төв Азийн бүс нутагт хүүхэд залууст шинжлэх ухаан, техник технологийн ур чадвар олгох урам зориг өгөх чиглэл STEM хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж буй USTEM сангийн тэргүүн. Тэдний гол үйл ажиллагаа бол робот болон дроны тэмцээнүүдийг зохион байгуулж, энэ чиглэлд олон улсад өрсөлдөх баг тамирчдыг бэлдэж байна. Өнгөрсөн  2024 онд Казахстан улсын Ерөнхийлөгч Токаев Монгол Улсад айлчлах үеэр хоёр улсын Цахим хөгжлийн яамд хооронд хамтын ажиллагааны санамж бичиг байгуулсан билээ. “И-МОНГОЛ АКАДЕМИ” УЗБЕКИСТАН УЛСЫН UZINFOCOM-ТАЙ САНАМЖ БИЧИГ БАЙГУУЛЛАА “Дижитал Алматы-2025” арга хэмжээний үеэр Монгол Улс хоёр санамж бичиг байгуула Тодруулбал, И-Монгол академи Узбекистан улсын UZINFOCOM байгууллагатай санамж бичиг байгуулж, хамтын ажиллагааны талаар яриа хэлэлцээ өрнүүлэв.  Талууд  ФИБО КЛАУД КОМПАН SILK ROAD INNOVATION HUB-ТАЙ ХАМТЫН АЖИЛЛАГААГАА ӨРГӨЖҮҮЛЭВ Үүний зэрэгцээ, Монгол Улсын стартап компани болох Фибо Клауд  АНУ-ын Silk Road Innovation Hub-тай хамтын ажиллагаагаа өргөжүүллээ. Ингэснээр Монгол Улсын мэдээллийн технологийн компани Төв Азийн хиймэл оюуны дэд бүтцийг бүтээлцэх юм.  Тус компани нь 2023 онд  “SilkRoad Innovation Hub”-тай  “Цахиурын хөндий”-д үйл ажиллагаагаа өргөжүүлэхэд хууль зүй, хамтын оффис, бусад шаардлагатай дэд бүтцийг хамтран хүргэх зорилготой санамж бичигт гарын үсэг зурж байсан билээ.   ТАЖИКИСТАН УЛС МОНГОЛ УЛСЫН ЦАХИМ ШИЛЖИЛТИЙН ТУРШЛАГЫГ СУДАЛЖ, ХАМТРАН АЖИЛЛАХ ХҮСЭЛТЭЭ ИЛЭРХИЙЛЭВ “Дижитал Алматы-2025” арга хэмжээны үеэр Монгол Улсын төлөөлөгчид Тажикистан улсын Ерөнхийлөгчийн дэргэдэх инновац, дижитал технологийн агентлагийн захрал Хуршед Мирзотой уулзлаа.  Уулзалтын үеэр “И-Монгол академи” УТҮГ-ын захирал Б.Мягмарнаран “e-mongolia” системийн талаар танилцуулга хийж, харилцан мэдээлэл солилцож, хоёр талын хамтын ажиллагааг албан ёсоор эхлүүлэхээр тохиролцов.  ЦХИХХ-НЫ САЙДЫН ЗӨВЛӨХ М.ТУЛГАТ САУДЫН АРАБЫН БИЗНЕС ЭРХЛЭЛТИЙН ОРЛОГЧ ДЭД САЙД МУХАМЕД АЛРИФАЙТАЙ УУЛЗЛАА ЦХИХХ-ны Сайдын зөвлөх М.Тулгат Саудын Арабын бизнес эрхлэлтийн орлогч дэд сайд Мухамед Алрифайтай уулзаж, хоёр улс ижил төстэй хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлж буйг дурдаад Саудын Арабын Хөгжлийн Сангаар дамжуулан Монгол Улсад одоо байгаа болон шинээр бий болсон ойд дүн шинжилгээ хийх, хамгаалах зорилгоор дрон төвийг байгуулах боломжийг эрэлхийлж, яриа хэлэлцээ өрнүүлэв.  Монгол Улс цөлжилттэй тэмцэхийн тулд 2030 он гэхэд нэг тэрбум мод тарих зорилготой “Тэрбум мод” санаачилгыг эхлүүлсэн бол Саудын Арабын Хаант Улс тогтвортой хөгжлийн зорилтот нийцүүлэн 10 тэрбум мод тарих Саудын ногоон санаачилгыг эхлүүлсэн.  Мөн Саудын Арабын Хаант Улс 2024 онд UNCCD COP16-ыг Эр-Рияд хотноо зохион байгуулсан бол Монгол Улс ирэх 2026 онд тус арга хэмжээг Улаанбаатар хотноо зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлаа хангаж байна.  ДИЖИТАЛ АЛМАТЫ-2025 АРГА ХЭМЖЭЭНИЙ ҮЕЭР 30 ГАРУЙ ЯРИА ХЭЛЭЛЦЭЭ ХИЙГДЛЭЭ Бүгд Найрамдах Казахстан Улсын Алматы хотноо 2025 оны 1 дүгээр сарын 31-нээс 2 дугаар сарын 01-ний өдрүүдэд “Дижитал Алматы” форум “Аж үйлдвэрийн хиймэл оюун: Шинэ эриний технологи” сэдвийн хүрээнд зохион байгуулагдлаа.   Тус арга хэмжээний үеэр  хиймэл оюуныг  аж үйлдвэрийн экосистем, эдийн засаг, санхүү, эрүүл мэнд, боловсрол, кибер аюулгүй байдалд нэгтгэх цогц бизнесийн хөтөлбөрийг танилцуулж ухаалаг үйлдвэрүүдийг хөгжүүлэх, өөрчлөлтийг авчрах хиймэл оюуны шийдлүүдийг олон нийтэд танилцууллаа.  Хоёр өдөр үргэлжилсэн тус арга хэмжээнд 40 гаруй салбар хуралдаанууд хуралдаж, шинэ үеийн технологийн талаар хэлэлцэхээс гадна 300 гаруй илтгэгчид улс орнуудын сайн туршлага, шийдлийн талаар илтгэл хэлэлцүүлж, 40,000 гаруй зочин, төлөөлөгчид цугларав. Мөн энэ үеэр оролцогч улс орнууд 30 гаруй хоёр талын яриа хэлэлцээ өрнөв

Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам хиймэл оюуны үндэсний стратегийг боловсруулах ажлыг эхлүүлэн, салбар бүрийн төлөөлөлтэй уулзалт хийж, санал хүсэлт авч байна. Энэ хүрээнд өнөөдөр 13 яам, 19 агентлагийн 52 албан хаагчидтай хиймэл оюуны үндэсний стратегийн талаар хэлэлцүүлэг өрнүүллээ. Яам, агентлагууд мэдээлэл технологийн мэргэжилтний хомсдолтой, тогтвор суурьшилтай ажиллах нөхцөл бүрдэхгүй байгаа нь асуудал дагуулдаг Хэлэлцүүлэгт оролцсон албан хаагчид дараах саналыг илэрхийлэв.  Улс орнуудад иргэд, аж ахуйн нэгжид төрийн үйлчилгээг хүргэх хүртээмж, чанарыг нэмэгдүүлэх зорилгоор хиймэл оюуныг түгээмэл ашиглаж байна. Мөн аливаа салбарын сургалт, багшийн үйл ажиллагаанд хиймэл оюун нэвтрүүлэх, эрүүл мэндийн салбарт өвчний оношилгоо, нийгмийн эрүүл мэндийн урьдчилсан таамаглал боловсруулах ажил ч өрнөж байна. Улмаар эрх зүйн салбарт хүн, хуулийн этгээдэд эрх зүйн дүгнэлт, зөвлөмж боловсруулан өгөхөд ч ашиглаж байна. Энэ мэтээр хиймэл оюуны үндэсний стратегийг боловсруулах явцад 13 яам, 19 агентлаг, ШУА-ийн эрдэмтэн судлаачид, Их дээд сургуулиудын төлөөлөл болон хувийн хэвшлийн төлөөлөл саналаа өглөө. “Их өгөгдөл, хиймэл оюуны үндэсний стратеги” анхдугаар чуулган 2-р сарын 13-нд Төрийн ордонд болно

Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яамнаас их өгөгдөл, хиймэл оюуны үндэсний стратеги боловсруулахаар ажиллаж байна. Энэ хүрээнд салбар бүрийн мэргэжилтэн, эрдэмтэн судлаачдаас санал авч, үндэсний стратегид тусгаж байгаа билээ. Өнөөдөр /2025.01.30/ Шинжлэх ухааны академитай хамтран эрдэм шинжилгээний байгууллагын судлаачдын санал солилцох уулзалтыг зохион байгууллаа. Эрдэмтэн, судлаачид эхний ээлжид хиймэл оюуныг хөгжүүлэх тэргүүлэх чиглэлийг тодорхойлж, салбарын хөгжлийн төлөвлөгөөг боловсруулах саналаа илэрхийлэв. Мөн хиймэл оюуныг хөгжүүлэхэд хамгийн ихээр тулгамдаж буй асуудал нь эрдэмтэн судлаачид, хувийн хэвшил, төрийн байгууллага хоорондын уялдаа  холбоог хангах юм. Тиймээс дээрх асуудлын шийдлийг үндэсний стратегид тусгахыг хүслээ. Учир нь тус салбарт хувийн хэвшлийг оруулж байж, систем цаашаа хөгжих нөхцөл бүрдэнэ гэдгийг онцолсон.  Түүнчлэн ядаж ДНБ-ийнхээ 0.5-1 хувийг дээрх салбарт зарцуулж, тогтвортой хөрөнгө оруулалт хийж, дэмжих хэрэгцээ шаардлага байгаа гэдгийг чухалчлав. Өнөөдрийн байдлаар Монгол Улсад хамгийн их өгөгдөл цугларсан салбар нь эрүүл мэнд. Хиймэл оюуныг хөгжүүлэх суурь нь өгөгдөл юм. Дата хаана бэлэн байна тэр салбарт хиймэл оюуныг хөгжүүлэх нөхцөл бүрдэнэ. Тиймээс энэхүү бүрдсэн датаг ашиглахад хууль эрх зүйн орчны зохицуулалт чухал аж. Гэвч аливаа өгөгдлийг ашиглахад зөвшөөрлийн асуудал өнөөдрийг хүртэл гарсаар байгаа нь хиймэл оюуны хөгжилд тушаа болж байгааг эрдэмтэн, судлаачид хэллээ. Мөн нөөцөө доторхойлох, өгөгдлийн нэгдсэн стандарттай болох, чанар үнэлгээ зэрэг асуудлууд ч хөвөрнө. Үүний дараа хүний нөөцийг бүрдүүлэх асуудал гарч ирнэ. Засгийн газрын тогтоолоор 2024 онд ШУАИС байгуулагдсан. Дэвшилтэт технологийн чиглэлийн бакалаврын 10, магистрын хөтөлбөрийг боловсруулж, хэрэгжүүлж эхлээд байна. Ахисан түвшинд боловсон хүчнээ бэлдэж байж, хиймэл оюуныг нэвтрүүлэх тухай яригдана. Тиймээс төрөөс их дээд сургуулиудын хөтөлбөрийг тогтвортой дэмжиж, төслийг санхүүжүүлэх бодлого хэрэгтэй байгаа аж. Түүнчлэн хамгийн ихээр маргаан дагуулдаг асуудал нь оюуны өмч. Оюуны өмчийн зохицуулалтыг хэрхэн хийх вэ гэдэг нь анхаарлын төвд байна. Энэ тал дээр ихэд маргаан үүсдэг учраас хиймэл оюуны үндэсний стратегид тусгах саналыг ч хэллээ. Манай улсад дээрх чиглэлийн төслүүдэд 10 сая төгрөгийн санхүүжилт хийгддэг байна. Гэтэл өнөөдөр 1GPU 25-30 мянган ам.доллараар үнэлэгдэж байхад 10 сая төгрөгийн санхүүжилт хангалтгүй юм. Бусад улс орнууд ч энэ салбарыг хөгжүүлэхэд тэрбум тэрбум ам.доллараар хөрөнгө оруулалт хийж байгаа билээ.

Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн салбарын 12, 754 компанид  12 мянга гаруй хүн ажиллаж байна. Үүний 23.39 хувь үүрэн холбоо, 15.30 хувь мэдээлэл холбооны сүлжээ, 10.27 хувь кабель шугам, цамхаг угсралт, бусад нь өргөн нэвтрүүлгийн телевиз, олон суваг дамжуулах үйлчилгээ, шуудангийн сүлжээ үйлчилгээ зэрэгт ажилладаг. 2024 оны статистикаар дээрх салбарт 27 мянга гаруй хүний эрэлт хэрэгцээ байгаа юм. Эдгээр хүний нөөцийг бэлтгэхэд дотоодын их дээд сургуулиудын оролцоо их чухал. Түүнчлэн дэвшилтэт технологийн хөгжлийг дагаад хиймэл оюун ухаан, өгөгдөл, дрон, кибер аюулгүй байдал, програм хангамж зэрэг мэргэжлээр мэргэшсэн боловсон хүчнийг бэлтгэх шаардлага бий. Их дээд сургуулиудын хөтөлбөрт дээрх шинэ тутам хөгжиж буй мэргэжлийг хөгжүүлэх, судалгаа хийх талаар оруулахаас гадна төрийн дэмжлэг чухал гэдгийг мэргэжилтнүүд онцоллоо. Тодруулбал, БНСУ-д төрөөс тогтвортой бодлогын дагуу нэг бус хэд хэдэн сургуулиа дэмжиж, хөтөлбөр боловсруулж, хэрэгжүүлдэг байна. Энэ хүрээнд ирээдүйд нэн эрэлттэй мэргэжилтнийг бэлтгэхэд онцгойлон анхаарч, тэтгэлэг зарлаж, судалгааны ажил хийж, бэлтгэлээ хангаж иржээ. Харин манай улсад дотоодын сургуулиуд бор зүрхээрээ боловсон хүчин бэлтгэхээр зүтгэж байна. Жишээлбэл, ШУТИС-ийн харьяа Мэдээлэл, холбооны технологийн сургууль сүүлийн таван жилд хиймэл оюун ухаан, өгөгдөл, кибер аюулгүй байдал зэрэг таван шинэ мэргэжлийн хөтөлбөр эхлүүлж, эхний төгсөлтөө хийгээд байна. Цаашид энэ мэт хөтөлбөрүүдийг төрөөс бодлогоор дэмжиж, хүний нөөц бэлдэхээс гадна багш, судлаачдыг хөгжүүлэх боломжоор хангах шаардлага байгааг уулзалтад ирсэн их дээд сургуулийн төлөөллүүд онцоллоо. Мөн дотооддоо бэлдсэн боловсон хүчнээ хөгжингүй орон руу алдах тохиолдол ч түгээмэл аж. Энэ чиглэлд төрийн бодлогоо чиглүүлэхийг хүсэв. Салбарын боловсон хүчнийг бэлтгэхэд тулгамдаж буй асуудлын талаар Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яамны Төрийн нарийн бичгийн даргын албан үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч П.Алтан-Од Их дээд сургуулиудын төлөөллийг өнөөдөр /2024.01.29/ хүлээн авч уулзлаа. Уулзалтад ШУТИС, МУИС, МУБИС, СЭЗИС, ҮБХИС, ХААИС болон хувийн сургуулиудын 19 төлөөлөл оролцсон байна.  

AI агент гэдэг нь тодорхой зорилготой, орчиндоо нөлөөлж, шийдвэр гаргаж чаддаг компьютерийн програм юм. Энэ нь хүний ​​оролцоогүйгээр бие даан ажиллах чадвартайгаас гадна ​​амьдралыг хөнгөвчлөх, ажлыг автоматжуулах зорилготой хүчирхэг хэрэгсэл болон хөгжиж байна.  Small language model гэж юу вэ, бизнесүүд энэ хиймэл оюун ухааны хэрэгслийг хэрхэн ашиглах вэ? Аж үйлдвэрийн дөрөв дэх хувьсгалын төв болсон энэхүү хэрэгсэл нь компаниуд хиймэл оюун ухааныг нэвтрүүлэх үр ашигтай, хэмнэлттэй арга гэж үзэж байна. Тиймээс жижиг хэл дээрх загварууд буюу SLM нь ихээхэн анхаарал татаж байна. Тухайлбал, Майкрософт Phi-4-ийг гаргалаа. Энэ нь математикийн үндэслэл, мөн байгалийн хэлээр боловсруулалт хийдэг том загваруудаас илүү бүтээмжийг бий болгож байна.  SLM нь хиймэл оюун ухаан дахь хэлний олон янз байдлын зөрүүг арилгахад тусалж чадна гэж Метагийн дэд ерөнхийлөгч бөгөөд хиймэл оюун ухааны ахлах эрдэмтэн Янн Лекун Дэлхийн эдийн засгийн форумын үеэр онцоллоо. Харин хэлний том загварууд (LLMs) гарчиглалд давамгайлж байгаа ч компаниуд ХЗХ-ийн стратегийн үнэ цэнийг AI-г хэрэгжүүлэхэд чиглэсэн, үр ашигтай, зардал багатай арга гэдэгт санал нэгдээд байгаа юм.  Дэлхийн эдийн засгийн форум хиймэл оюун ухааныг хэрхэн хамгаалах вэ? Төрөлх хиймэл оюун ухааныг тойрсон тодорхойгүй байдал болон хүн бүрт хариуцлагатай, үр өгөөжтэй үр дүнд хүрэхийн тулд хиймэл оюун ухааны хүчирхэг засаглалын тогтолцоо шаардлагатай байгаатай холбогдуулан форумын Аж үйлдвэрийн 4-р хувьсгалын төв (C4IR) хиймэл оюун ухааны засаглалын холбоог эхлүүллээ. Альянс нь ил тод, хүртээмжтэй хиймэл оюун ухааны системийг дэлхийн хэмжээнд хариуцлагатай загварчлах, гаргахыг дэмжих зорилгоор салбарын удирдагчид, засгийн газар, эрдэм шинжилгээний байгууллагууд, иргэний нийгмийн байгууллагуудыг нэгтгэдэг.  Үүнд Эрчим хүч, материалын төв, Дэвшилтэт үйлдвэрлэл, ханган нийлүүлэлтийн сүлжээ төв, Кибер аюулгүй байдлын төв, Байгаль, цаг уурын төв, Дэлхийн аж үйлдвэрийн багтай хамтран ажиллаж буй аж үйлдвэрийн хиймэл оюун ухааныг өөрчлөх санаачилга ч бий.  Дэлхийн эдийн засгийн форумын хиймэл оюун ухааны засаглалын холбооноос AI-ийн эрин үеийн өөрчлөлтийг салбар бүрээр нь судалж, ялгаатай арга барил, хөрөнгө оруулалтын түвшин, тулгарч буй сорилтуудыг онцлон харуулсан тэргүүлэх цуврал цагаан номыг нийтэллээ. Small language model (SLMs) гэж юу вэ? OpenAI-ийн ChatGPT-ийг дэмждэг GPT-4 зэрэг LLM-ийн нэгэн адил SLM нь байгалийн хэлийг ойлгож, үүсгэх чадвартай бөгөөд LLM-д байдаг хиймэл мэдрэлийн сүлжээнүүдийн хялбаршуулсан хувилбаруудыг ашиглан бүтээгдсэн. Гэхдээ SLM нь тодорхой ажлуудыг даван туулахад зориулагдсан байдаг. Тэд төвлөрсөн өгөгдлийн багц дээр бэлтгэгдсэн бөгөөд энэ нь хэрэглэгчийн санал хүсэлтийг шинжлэх, бүтээгдэхүүний тайлбар үүсгэх, тэр ч байтугай салбарын тусгай хэллэгийг боловсруулах зэрэг ажлыг маш үр дүнтэй болгодог. Бүх хэлний загварууд нь өгөгдөлөөс суралцах, таамаглал гаргах боломжийг олгодог тохируулж болох параметрүүдийг ашигладаг. SLM нь LLM-тэй харьцуулахад хамаагүй бага параметрүүдийг агуулдаг бөгөөд энэ нь хурд, үр ашгийг нэмэгдүүлдэг. SLM нь бизнесүүдэд ямар ашиг тустай вэ? Майкрософт-оос мэдээлснээр SLM нь дараах давуу талыг санал болгож байна.  • Илүү хурдан сургалт ба хариу өгөх хугацаа: Цөөн параметртэй бол SLM-ийг илүү хурдан сургаж, бодит цагийн хэрэглээний программуудад илүү хурдан хариу өгөх боломжтой. • Эрчим хүчний хэрэглээ багассан: SLM-ийн жижиг бүтэц нь эрчим хүчний хэрэглээг багасгаж, байгаль орчинд ээлтэй болгодог. • Зардлын хэмнэлттэй байдал: Тооцооллын шаардлага бага, эрчим хүчний зарцуулалт нь ашиглалтын зардлыг бууруулдаг. • Домэйн тусгай даалгаврын гүйцэтгэлийг сайжруулсан: SLM-ийг тодорхой програмуудад тохируулан тохируулах боломжтой бөгөөд энэ нь нарийн домайнуудад илүү нарийвчлалтай байх боломжтой. • Ирмэгийн төхөөрөмжийн нийцтэй байдал: Тэдний авсаархан хэмжээ нь захын төхөөрөмжүүд дээр байрлуулах боломжийг олгодог бөгөөд энэ нь дотоод боловсруулалтыг идэвхжүүлж, хоцролтыг багасгадаг. Жижиг хэлний загварт ямар хязгаарлалт байдаг вэ? Microsoft-ын тэмдэглэснээр SLM нь хязгаарлалтгүйгээр ирдэггүй, үүнд: • Нарийн төвөгтэй хэлний чадавхи хязгаарлагдмал: SLM нь хэлний нарийн ойлголт, контекстийн нарийн мэдрэмжтэй тэмцэж болзошгүй. • Нарийн төвөгтэй ажлуудын нарийвчлалыг бууруулсан: Олон талт үндэслэл эсвэл нарийн төвөгтэй өгөгдлийн загваруудын хувьд SLM нь том загваруудын нарийвчлалтай тохирохгүй байж магадгүй юм. • Хязгаарлагдмал гүйцэтгэл: Үр дүнтэй боловч SLM нь өндөр шаардлага шаардсан даалгавруудад шаардагдах бат бөх гүйцэтгэлийг хангаж чадахгүй байж болно. • Нарийн хамрах хүрээ: SLM-ийг ихэвчлэн жижиг, тусгайлсан өгөгдлийн багц дээр сургаж, том загвартай харьцуулахад уян хатан байдал, ерөнхий мэдлэгийг хязгаарладаг. Эдгээр хязгаарлалтыг үл харгалзан SLM нь янз бүрийн салбарт, ялангуяа захын тооцоолол болон бодит цагийн боловсруулалтын хувилбаруудад улам бүр нэмэгдэж байгаа хэрэглээг олж байна. SLM-ууд бий болсон нь аж ахуйн нэгжийн хиймэл оюун ухааны стратегид чухал парадигмын өөрчлөлтийг харуулж байна. Байгууллагууд туршилтын арга барилаас илүү зорилтот, илүү зардал багатай стратеги, зорилгод суурилсан хэрэгжилт рүү шилжиж байна.

Монгол Улсад нисгэгчгүй нисэх төхөөрөмж буй дрон жолоодлогын Улсын аварга шалгаруулах тэмцээн энэ амралтын өдрүүдэд анх удаагаа зохион байгуулагдлаа.  Тус тэмцээнд 580 гаруй тамирчин оролцож,  Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит тус тэмцээн нь нисгэгчгүй нисэх хэрэгслийн спортыг хөгжүүлэх, дроны үйлдвэрлэл, технологийн аюулгүй байдал, хөдөө аж ахуй, нийгмийн бусад салбарт эрчимтэй нэвтрүүлэх бүх талын үйл ажиллагааг дэмжих зорилгын хүрээнд төр болон хувийн хэвшлийн байгууллагууд хамтран зохион байгууллаа.  Тус тэмцээнийг жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулахаар тогтсон бөгөөд ирэх 2026 онд Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам зохион байгуулахаар болж, “Dronecon” тугийг Ерөнхийлөгчийн аюулгүй байдал, батлан хамгаалах бодлогын зөвлөх Д.Баасандамба ЦХИХХ-ны сайд Ц.Баатархүүд гардуулан өгөв.  Нисгэгчгүй нисэх төхөөрөмж буюу Дроны дэлхийн зах зээл 2021 онд 26.3 тэрбум ам. доллар байсан бол 2030 он гэхэд 54.6 тэрбум ам. доллар болж өсөх төлөвтэй байна гэсэн судалгааг Drone industry insight байгууллагаас гаргажээ. Эдийн засгийн шинэ бүтэц болж орж ирж буй энэхүү дэвшилтэт технологийг дэлхийн олон улс батлан хамгаалах, шуудангийн хүргэлт, хөдөө аж ахуй зэрэг бүхий л салбарт ашиглаж, бүтээмжийг нэмэгдүүлж байна.  Манай улс ч энэ төрлийн дэвшилтэт технологийг эх орондоо нэвтрүүлэх, түүний туршилтын бүсийг байгуулан гаднын хөрөнгө оруулалтыг татах бүрэн боломжтой юм. Энэ хүрээнд Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам