urantsetseg

Эрдэмтэд “Утасгүй мэдээлэл дамжуулах хурдны шинэ дээд амжилтыг секундэд 938 гигабайт” хэмээн тогтоолоо. Энэхүү хурд нь 30 гигабайт багтаамжтай 4К киног ердөө 0.26 секундэд татаж авах боломжтой. 150 ГГц хүртэлх радио давтамжийг ашиглах боломжийг олгодог радио болон оптик технологийг хослуулснаар ирээдүйд 7-24 ГГц, 90-300 ГГц гэх мэт өндөр давтамжийн зурвасуудыг ашиглан илүү хурдан 6G сүлжээг үүсгэнэ. Радио дохио үүсгэхийн тулд гэрлийг ашигладаг миллиметр долгионы фотониктэй өндөр хурдны электрон төхөөрөмжийг нэгтгэнэ. Ингэснээр эрдэмтэд өмнөх утасгүй системээс тав дахин их зурвасыг бий болгох юм. Энэхүү технологи нь сүлжээний түгжрэлийг бууруулснаар шоу тоглолт, олон нийтийг хамарсан үйл ажиллагаанд утасгүй холболтыг дээд хурдаар ашиглана. Дээрх технологийг одоогоор лабораторид туршиж байгаа бөгөөд ойрын таван жилийн дотор уг технологийг арилжааны төхөөрөмжид нэгтгэхийг зорьж байна. Мөн арилжааны зориулалттай загвар бүтээхээр төлөвлөжээ. Эх сурвалж: Technology innovation

Манай улс хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийн тухай хэрэгжилтийн тайланг НҮБ-ын Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүсийн эрхийн хороогоор 2023 онд хэлэлцүүлж, тайлангийн мөрөөр 35 зөвлөмж ирүүлсэн. Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яамны “Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийг хангах,  харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн салбарын орон тооны бус дэд зөвлөл” дээрх зөвлөмжийг таниулах зорилгоор Гэр бүл, хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яам, Соёл, спорт, аялал жуулчлал, залуучуудын яам, И-Монгол академи УТҮГ-тай хамтран “Хөгжлийн бэрхшээл ба тэгш байдал”, “Bэб сайтад тавигдах шаардлага, хүртээмжийн талаарх ойлголт” сэдвийн хүрээнд сургалт зохион байгууллаа. Тус сургалт нь цахим хуудас, аппликейшн хөгжүүлэгч оюутан, залууст хөгжлийн бэрхшээлийн талаарх ойлголт, хандлага, мэдээллийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх ач холбогдолтой юм.

Хятад улс 2024-2050 онуудад сансрын хөтөлбөр, тэр дундаа сарны сансрын станц байгуулах, амьдрах боломжтой гаригуудыг хайх төлөвлөгөөгөө танилцууллаа. ​​ Тус улсын Шинжлэх ухааны академийн дэд ерөнхийлөгч Дин Чибиао “Сарны станцыг үе шаттайгаар 2028-2035 он хүртэл барьж дуусгана. Энэ станц нь нарны аймаг болон бусад гаригуудыг судлах гол төв болно. Улмаар хүн амьдрах боломжтой гаригуудыг хайж олох, орчлон ертөнцийн үүсэл гэх мэт сансар огторгуйн нууцыг илрүүлэхэд чиглэнэ. 2050 он гэхэд Хятад улс сансрын шинжлэх ухаанд тэргүүлж, дэлхий болон сансар огторгуйн талаарх хүн төрөлхтний ойлголтыг өргөжүүлэхээр зорьж байна” хэмээн онцоллоо. Эх сурвалж: Tecnology innovation

Кибер аюулгүй байдлын зөвлөлийн ээлжит хурал өнөөдөр /2024.10.22/ Төрийн ордонд боллоо. Хурлыг тус зөвлөлийн дэд дарга, Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайд Ц.Баатархүү даргалж, Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл, Монголбанк, Санхүүгийн зохицуулах хороо, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газар, Сангийн яам, Санхүүгийн мэдээллийн технологийн төв зэрэг байгууллагын төлөөлөлүүд нэмэгдэж, шинэчилсэн бүрэлдэхүүнээр хуралдав.  Хурлаар Монгол Улсын кибер аюулгүй байдлын өнөөгийн нөхцөл байдал,  Кибер аюулгүй байдлын зөвлөлийн 2024 оны үйл ажиллагааны тайлан,  цаашид кибер аюулгүй байдлын чиглэлээр авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээ, Төрийн байгууллагын мэдээллийн технологийн төсөвт Кибер аюулгүй байдлыг хангах зардлыг тусгуулах хэрэгцээ шаардлагын талаар тус зөвлөлийн Ажлын албаны дарга Ч.Золбаяр танилцуулж, хэлэлцүүлэв.  Монгол Улс кибер аюулгүй байдалдаа 2021 онд 13.9 тэрбум төгрөг зарцуулсан бол 2024 онд 24 тэрбум төгрөгийг зарцуулсан байна. Цаашид улсын төсвийн зардлын эдийн засгийн ангилалд кибер аюулгүй байдыг хангахад зориулсан төсвийн ангиллыг тусгах, кибер халдлага, зөрчил, цахим луйврын эрсдэлийг бууруулах стратеги батлах зэрэг асуудлыг зөвлөлийн гишүүд дэмжиж, тогтоол гаргав. Кибер аюулгүй байдлын зөвлөл нь кибер аюулгүй байдлыг хангах үйл ажиллагааг нэгдсэн удирдлагаар хангах, уялдуулан зохицуулах, хэрэгжилтийг зохион байгуулах, мэдээлэл солилцох чиг үүрэгтэй байгуулагдсан билээ.

“2023 оны дэлхийн сансрын эдийн засгийн хэмжээ 570 тэрбум ам.долларт хүрсэн” гэж АНУ-ын Сансрын сан мэдээллээ. Энэ нь 2022 оны дүнгээс 7.4 хувиар өсөж, арван жилийн өмнөх сансрын эдийн засгийн хэмжээнээс хоёр дахин их болжээ. “The Space Report” сэтгүүлд нийтэлсэн дэлхийн сансрын эдийн засгийн шинжилгээнд энэ онд 54 улс орон, олон улсын байгууллагуудыг хамруулсан сансрын 11 салбарын арилжааны орлого, засгийн газрын зардлыг судалжээ. Арилжааны орлого нийт эдийн засгийн орлогын 78, АНУ-ын сансрын төсөв 13, АНУ-аас бусад улсын зарлага 9 хувийг эзэлж байна. Тухайлбал, Сансрын салбарын арилжааны орлого 2023 онд нийт 445 тэрбум ам.долларт хүрэв. Ингэхдээ байршил, навигац, цаг хугацаа (PNT)-ны мэдээллийг үнэн зөв өгөх хиймэл дагуул үйлчилгээ нь 209 тэрбум ам.долларын орлоготой хамгийн том дэд салбар аж. Улс орнуудын хиймэл дагуул хөөргөх хурд нэмэгдсэнээр арилжааны хиймэл дагуулын үйлдвэрлэл, хөөргөлтийн орлого хоёр жилийн дотор хоёр дахин өссөн байна. Мөн тус сангийн мэдээлснээр 2023 онд сансрын хөтөлбөрүүдэд олон улсын засгийн газрын зардал 11 хувиар өсөж, 125 тэрбум ам.долларт хүрчээ. Өнгөрсөн онд АНУ, Хятад, Япон, Орос, Европын холбоо, Франц, Герман, Итали, Өмнөд Солонгос зэрэг есөн орон төсвөө хоёр оронтой тоогоор нэмэгдүүлэв. 2023 онд нийт 54 улсын 42 (78%) нь сансрын төсвөө өсгөжээ. 44 улсын 2024 оны урьдчилсан төсөвт зарлага бага хэмжээгээр (64%) өссөн ч олон улс орон сансрын төсвөө огцом нэмсний улмаас дундаж өөрчлөлт 35 хувийн өсөлтийг харуулав. Сансрын сангийн Гүйцэтгэх захирал Хизер Прингл “Манай жил бүр хийдэг дэлхийн сансрын эдийн засгийн дүн шинжилгээ нь төрийн болон хувийн хэвшлийн аль алинд нь сансрын салбарын ач холбогдол нэмэгдэж байгааг харуулж байна” гэж тайлбарлав. Сансрын сангийн тайлангийн нэгэн адил Дэлхийн эдийн засгийн форумын сансрын технологийн тайланд дэлхийн сансрын эдийн засаг 2023 онд 630 тэрбум доллар байсан бол 2035 он гэхэд 1.8 их наяд ам.доллар болно гэж тодорхойлов. Хиймэл дагуул гэдэг нь хүний зохион бүтээж, сансрын тойрог замд байрлуулсан зүйлийг хэлнэ. Хүн төрөлхтний бүтээсэн анхны хиймэл дагуул болох Спутник-1 хиймэл дагуулыг хуучнаар Зөвлөлт Холбоот Улсын Сергей Королёв, Мстислав Келдыш нарын олон эрдэмтэд бүтээж, 1957 оны аравдугаар сарын 4-нд сансарт хөөргөжээ. Энэ үйл явдал хүн төрлөхтөний хөгжлийн түүхэнд шинэ эрин нээсэн юм. Түүнээс хойш 9115 хиймэл дагуул сансарт хөөрсөн байна. Нийт сансарт хөөрсөн хиймэл дагуулын цөөн хэсэг нь сансарт угсрагдаж, сансрын станц зэрэг томоохон байгууламжуудыг бий болгож, ихэнх нь ашиглалтаас гарч сансрын хаягдал болж, зарим нь дэлхийн агаар мандалд орж шатаж дуусах эсвэл газарт болон далай тэнгист унажээ. 2018 онд Шинэ Зеланд Улс Электрон цойлуур (пуужин) ашиглан сансарт хиймэл дагуул байрлуулснаар дэлхий дээр нийт 11 улс хөөргөлтийн талбайгаасаа хиймэл дагуул хөөргөх чадамжтай болжээ. Цөөн тооны сансрын судалгааны хөлөг дэлхийгээс бусад Сар, Буд, Сугар, Ангараг, Бархасбадь, Санчир, Нарны тойрог замд байрлан, хиймэл дагуул болон ашиглагдаж буй. Хиймэл дагуулыг цэрэг болон иргэний зориулалттаар ашигладаг. Мөн Дэлхийн ажиглалтын хиймэл дагуулууд, холбооны хиймэл дагуул, навигацийн хиймэл дагуулууд, цаг уурын хиймэл дагуулууд, судалгааны хиймэл дагуулууд гэж бий. Сансрын станц болон сансрын хөлөг ч тойрог замд байрласан үедээ хиймэл дагуул гэж нэрлэгддэг. Хиймэл дагуулын тойрог зам нь зорилгоосоо шалтгаалаад янз бүр байдаг бөгөөд олон янзаар ангилагддаг.  Хиймэл дагуул нь ихэнхдээ хагас биеэ даасан, компьютерын удирдлагатай системээр ажилладаг. Үүнд эрчим хүчний үүсгүүр, дулааны хяналтын, телеметрийн, чиглүүлэгч, тойрог замын хяналтын гэх мэт дэд системүүд бий. 2022 онд 6000 гаруй хиймэл дагуул идэвхтэй байсан бол 2030 он гэхэд манай гаригийн тойрог замд 60000 орчим хиймэл дагуул байх болно гэсэн тооцоолол бий. Эх сурвалж: Spacewatch

Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайд Ц.Баатархүү Европын сэргээн босголт, хөгжлийн банкны Монгол дахь Суурин төлөөлөгч Ханнес Такачийг өнөөдөр (2024.10.21) хүлээн авч уулзав. Уулзалтын эхэнд, Ц.Баатархүү сайд хамтарсан Засгийн газар хөгжил дэвшлийн 14 мега төслийг хэрэгжүүлэхээр төлөвлөснөөс хоёр нь цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны салбартай хамааралтай ажлууд бий. Мөн их өгөгдөл, хиймэл оюун ухааны хууль эрх зүйн орчныг бий болгохоор ажлын хэсэг байгуулан ажиллаж байгааг онцлов. Мөн Үндэсний танилт нэвтрэлтийн ДАН системийг сайжруулах, аюулгүй байдлыг хангах чиглэлээр Европын сэргээн босголт, хөгжлийн банк холбогдох зөвлөмжийг гаргаж өгсөнд талархаж байна. Төрийн байгууллагууд ХУР, ДАН системийг ашиглан төрийн үйлчилгээг иргэн аж ахуйн нэгжид саадгүй хүргэх, мэдээлэл солилцох, цаасан суурьтай бичиг баримтыг хэрэглээнээс халах чиглэлээр зорилт тавин ажиллаж байна. Засгийн газрын 100 хоногт дроны зориулалтын туршилтын бүсийг байгуулахаар ажиллаж буйг дуулгав. Ирэх дөрвөн жилд Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам “Цахим эдийн засаг”-ийг бүтээх, тоон гарын үсгийн хэрэглээг иргэдийн дунд хэвшил болгох үүднээс “Esign Client” программыг хөгжүүлэх төсөл дээр хамтран ажиллах саналаа илэрхийллээ. Европын сэргээн босголт, хөгжлийн банкны Монгол дахь Суурин төлөөлөгч Ханнес Такач хэлэхдээ Монгол Улсад цахим эдийн засгийг эрчимжүүлэхэд тулгарч буй бэрхшээл, боломжуудыг тодорхойлох чиглэлд зөвлөх үйлчилгээ үзүүлж, техникийн туслалцааны хоёрдугаар үе шатыг эхлүүлэхэд бэлэн байгаагаа онцлов. Тус банк нь дэлхийд технологиор тэргүүлэгч орнуудын сайн туршлагыг бусад улс оронд нутагшуулах чиглэлд анхаарч ажилладаг. Энэ хүрээнд Монгол Улстай дата төв байгуулах, кибер аюулгүй байдлыг хангах чиглэлд хамтран ажиллах бүрэн боломжтой гэдгээ илэрхийллээ. Уулзалтын төгсгөлд Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайд Ц.Баатархүү Монголын стартап компаниудыг дэмжих хамтарсан хөрөнгө оруулалтын сан байгуулах чиглэлд цаашид хамтран ажиллах хүсэлтэй буйгаа онцлов.

Монгол Улсын хүн амьдрах боломжтой нийт газар нутгийн 23.8 хувь нь газрын болон үүрэн холбооны сүлжээ нэвтэрсэн ба үлдсэн газар нутаг нь ямар нэг сүлжээнд холбогдоогүй байна. Хэрэв нийт газар нутгийн зөвхөн 60 хувийг хөдөлгөөнт холбооны сүлжээнд холбоно гэж үзвэл: 1. Үүрэн холбоогоор тооцвол 4G сүлжээний 28,278 баз станц байгуулах шаардлагатай бөгөөд хөрөнгө оруулалтын зардал нь ойролцоогоор 11 их наяд төгрөг болох ба жил бүр ашиглалтын зардал 1,7 их наяд төгрөг зарцуулахаар байна. 2. Орон нутгийн түвшинд ажиллаж буй засаг захиргааны анхан шатны нэгжүүд буюу 1639 багийг шилэн кабелаар холбоход сумаас баг хүртэлх зай дунджаар 29.7 км байх ба 1 км шилэн кабелийн одоогийн суурилуулалтын зардал 8 сая орчим төгрөг гэж тооцоход нийт 292 тэрбум төгрөг, нийт малчин өрхийг шилэн кабелийн сүлжээнд холбоход  29 их наяд төгрөг шаардлагатай болно гэсэн тооцоо тус,тус байдаг. 3. Түүнчлэн жилд гадны хиймэл дагуулын түрээсэнд 9.6 сая ам.доллар төлж байна. Үүнийг 15 жилээр тооцвол 144 сая ам.доллар төлөх тооцоолол бий. Иймд бүс нутгийг бүрэн хамарсан үндэсний харилцаа холбооны хиймэл дагуул хөөргөх нь техникийн боломж болон эдийн засгийн хувьд ач холбогдолтой юм.

Монгол Улсын Ерөнхий сайдын 2024 оны 71 дүгээр захирамжаар “Эрэгтэй, эмэгтэй хүний дундаж наслалтын зөрүүг багасгах талаар авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөө” батлагдсан. Энэхүү төлөвлөгөөг төрийн захиргааны төв байгууллага болон төрийн холбогдох байгууллагуудад үе шаттай танилцуулах арга хэмжээг Жендэрийн үндэсний хорооны ажлын албанаас зохион байгуулж байгаа бөгөөд тус ажлын хүрээнд өнөөдөр ( 2024.10.18) Цахим хөгжил, инновац харилцаа холбооны яамны албан хаагчид болон яамны харьяа, салбар байгууллагын жендэрийн асуудал хариуцсан мэргэжилтнүүдэд  танилцууллаа. Энэхүү төлөвлөгөөний зорилго нь эрэгтэй, эмэгтэй хүний талаарх уламжлалт сэтгэлгээ, нийгмийн хүлээлтээс үүдэлтэй дарамтыг арилгах, хувь хүний заяагдмал эрхээ бүрэн дүүрэн эдлэхэд бодлогын түвшинд дэмжлэг үзүүлэх ач холбогдолтой юм.