ЦХХХ-ны сайд Н.Учрал: “Салбар байгууллагуудын үйл ажиллагааг хөгжлийн дараагийн шатанд гаргахад албан хаагч нэг бүрийн хамтын ажиллагаа нэн чухал”

ҮЙЛ ЯВДАЛ

2022.09.03

Цахим хөгжил, харилцаа холбооны сайд Н.Учрал, Төрийн нарийн бичгийн дарга Ч.Золбаяр нар харилцаа холбооны салбарын гол дэд бүтцийн томоохон хэсэг болох “Монгол шуудан” ХК, “Мэдээлэл холбооны сүлжээ” ХХК, “Монголын цахилгаан холбоо” ХК-иудын ажилтан албан хаагчидтай уулзаж цаашдын хамтын ажиллагаа, бодлого, зорилтын хүрээнд санал солилцлоо.

Уулзалтад дээрх байгууллагуудын 100 орчим удирдах болон бусад албан хаагчид биечлэн оролцсон бол хөдөө орон нутагт ажил үүргээ гүйцэтгэж буй 600 орчим мэргэжилтнүүд цахимаар мэдээлэл солилцсон юм.

Үндэсний хэмжээнд үйл ажиллагаа нь хэрэгжиж буй цахим шилжилтийн гол дэд бүтэц болсон тус байгууллагуудыг хөгжлийн дараагийн шатанд гаргах ажил нэн тэргүүнд бөгөөд тус байгууллага бүрд ажиллаж буй нарийн мэргэжлийн баг хамт олны болон Цахим хөгжил харилцаа холбооны яамны дэвшилтэт үйл ажиллагаа нь МУ-ын засгийн газрын дэвшүүлж буй “Шинэ сэргэлтийн бодлогo”-ын хэрэгжилтийн суурь болох юм.

Тус уулзалтын үеэр ЦХХХ-ны сайд Н.Учрал хэлсэн үгэндээ:

-Харилцаа холбооны салбарын бодлого бол үндэсний аюулгүй байдалтай холбоотой асуудал. Гэвч өнөөгийн харилцаа холбооны салбарт төрийн тодорхой бодлого дутагдсанаас үүдэн засах, сайжруулах шаардлагатай нөхцөл байдал зохих төвшинд үүссэн. Асуудал тухай бүрд анхаарч ажиллахад мэргэжилтэн нэг бүрийн дэмжлэг, хамтын ажиллагаа нэн чухал юм.

Стратегийн онцгой ач холбогдол бүхий салбарын үндсэн дэд бүтцээ эргэж харахгүйгээр урагшлах боломжгүй бөгөөд орчин цагийн хэрэглээ хэв маягт нийцсэн инновацлаг, өрсөлдөх чадвар бүхий бүтэц, үйлчилгээг бүрэн цогцлоохын төлөө өнөөгийн ололт амжилтаа илүү сайжруулах чиглэлд улс төрийн бодлогын дэмжлэг үзүүлэхэд анхаарч, манлайлал үзүүлж, хурдтай, нягт хамтран ажиллахаа хариуцсан сайдын хувиар илэрхийлж байна гэв.

Улс орны нийгэм, эдийн засагт, хөгжлийн бусад бүхий л салбарт хувь нэмрээ оруулах, инженер, дэд бүтэц, технологийн шийдлээр дэмжин хамтран ажиллах боломж манай салбарт дүүрэн бий бөгөөд уг үүрэг гарцаагүй тул илүү нээлттэй, хариуцлагатай, ажил хэрэгч хамтын ажиллагааг идэвхжүүлэн ажиллах нь чухал юм.

Бусад мэдээ

Төрийн жинхэнэ албан хаагчдын 2025 оны эхний хагас жилийн гүйцэтгэлийн үнэлгээ, тайлан

2025-07-29

№ Албан тушаал Нэр Нийт үнэлгээ Гүйцэтгэлийн тайлан Стратеги, бодлого, төлөвлөлтийн газар 1 Газрын дарга Ш.Батзаяат 89 Гүйцэтгэлийн тайлан 2 Цахим хөгжлийн бодлого хариуцсан ахлах шинжээч Ч.Болор-Эрдэнэ 95.7 Гүйцэтгэлийн тайлан 3 Харилцаа холбооны хөгжлийн бодлого хариуцсан ахлах шинжээч Б.Эрдэнэ 95.4 Гүйцэтгэлийн тайлан 4 Шуудан, өргөн нэвтрүүлэг, цахим худалдааны бодлого хариуцсан ахлах мэргэжилтэн Б.Тунгалаг 93.4 Гүйцэтгэлийн тайлан Гадаад харилцаа, хамтын ажиллагааны хэлтэс 5 Хэлтсийн дарга Г.Энхтуяа 90 Гүйцэтгэлийн тайлан 6 Гадаад улс хоорондын хамтын ажиллагаа хариуцсан шинжээч П.Ариунтуул 90 Гүйцэтгэлийн тайлан 7 Гадаад харилцааны мэргэжилтэн Н.Лувсаншарав 86 Гүйцэтгэлийн тайлан Салбарын эрх зүйн орчны шинэчлэл, хуулийн хэлтэс 8 Хэлтсийн дарга Л.Нямдорж 93 Гүйцэтгэлийн тайлан 9 Салбарын эрх зүйн асуудал хариуцсан шинжээч Б.Солонго 94.9 Гүйцэтгэлийн тайлан 10 Салбарын эрх зүйн асуудал хариуцсан мэргэжилтэн О.Мөнхзаяа 96 Гүйцэтгэлийн тайлан 11 Салбарын эрх зүйн асуудал хариуцсан мэргэжилтэн Ц.Эрдэнэцэцэг 88 Гүйцэтгэлийн тайлан Салбарын хүний нөөц, судалгааны хэлтэс 12 Цахим ур чадвар, салбарын хүний нөөцийн бодлого хариуцсан мэргэжилтэн Д.Сэлэнгэ 98.3 Гүйцэтгэлийн тайлан Төрийн захиргааны удирдлагын газар 13 Газрын дарга Д.Батбилэг 92 Гүйцэтгэлийн тайлан 14 Хүний нөөцийн асуудал, дотоод сургалт хариуцсан ахлах шинжээч Э.Анхбаяр 85.2 Гүйцэтгэлийн тайлан 15 Яамны төлөвлөгөө тайлан, өргөдөл гомдол хариуцсан ахлах мэргэжилтэн Д.Мөнхсарнай 93.2 Гүйцэтгэлийн тайлан 16 Хүний эрх, жендерийн эрх тэгш байдал, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний асуудал хариуцсан ахлах мэргэжилтэн Б.Батцэцэг 90.2 Гүйцэтгэлийн тайлан 17 Шагнал, дотоод ажил хариуцсан мэргэжилтэн М.Мөнхзаяа 96.9 Гүйцэтгэлийн тайлан 18 Мэдээлэл, харилцаа холбооны гамшгийн бэлэн байдал, дотоод сүлжээ хариуцсан мэргэжилтэн Б.Баярсайхан 90.5 Гүйцэтгэлийн тайлан Хөрөнгө оруулалт, санхүүгийн хэлтэс 19 Хэлтсийн дарга П.Дэлгэрмаа 90.7 Гүйцэтгэлийн тайлан 20 Салбарын нэгдсэн төлөвлөлт, хөрөнгө оруулалт хариуцсан шинжээч Д.Мөнхсолонго 92.85 Гүйцэтгэлийн тайлан 21 Төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн санхүүгийн нэгтгэсэн тайлан хариуцсан шинжээч бөгөөд ерөнхий нягтлан бодогч С.Лхам 93.2 Гүйцэтгэлийн тайлан 22 Худалдан авах ажиллагаа, төрийн сангийн тайлан баталгаажуулалт хариуцсан ахлах мэргэжилтэн Ц.Халиун 89.7 Гүйцэтгэлийн тайлан 23 Засгийн газрын тусгай сан, төлбөр тооцоо хариуцсан мэргэжилтэн Б.Отгонзул 90.7 Гүйцэтгэлийн тайлан Инновацын бодлого зохицуулалтын газар 24 Газрын дарга П.Мөнхбат 87 Гүйцэтгэлийн тайлан 25 Мэдээллийн технологийн үйлдвэрлэл хариуцсан ахлах шинжээч М.Солонго 93.92 Гүйцэтгэлийн тайлан 26 Инновац, технологи дамжуулалт хариуцсан ахлах мэргэжилтэн Л.Нармандах 93.8 Гүйцэтгэлийн тайлан Их өгөгдөл хиймэл оюун ухааны хэлтэс 27 Хэлтсийн дарга С.Эрдэнэболд 86 Гүйцэтгэлийн тайлан 28 Гүн болон машин сургалт хариуцсан ахлах мэргэжилтэн Б.Эрдэнэчимэг 91.7 Гүйцэтгэлийн тайлан Гарааны бизнесийн экосистемийг дэмжих хэлтэс 29 Хэлтсийн дарга А.Ядамсүрэн 84 Гүйцэтгэлийн тайлан 30 Төр хувийн хэвшлийн түншлэл, гарааны бизнесийн хөгжил хариуцсан мэргэжилтэн Б.Дэлгэрмаа 85.67 Гүйцэтгэлийн тайлан Цахим шилжилтийн бодлого зохицуулалтын газар 31 Газрын дарга Б.Бат-Өлзий 88.1 Гүйцэтгэлийн тайлан 32 Нийтийн мэдээллийн дэд бүтцийн ерөнхий төлөвлөлт хариуцсан ахлах шинжээч Т.Пүрэвсүрэн 85.4 Гүйцэтгэлийн тайлан 33 Салбар дундын зохицуулалт хариуцсан шинжээч Г.Энхтулга 97.8 Гүйцэтгэлийн тайлан 34 Мэдээллийн технологийн төсөл, хөтөлбөр хариуцсан ахлах мэргэжилтэн Э.Болормаа 96.8 Гүйцэтгэлийн тайлан 35 Цахим шилжилт хариуцсан ахлах мэргэжилтэн Б.Бадамсүрэн 86 Гүйцэтгэлийн тайлан 36 Нээлттэй мэдээлэл, өгөгдөл хариуцсан мэргэжилтэн М.Номин 95.8 Гүйцэтгэлийн тайлан Төрийн үйлчилгээний дахин загварчлалын хэлтэс 37 Хэлтсийн дарга Д.Батбаяр 92 Гүйцэтгэлийн тайлан 38 Үндсэн систем хариуцсан шинжээч Б.Отгонбаяр 85.4 Гүйцэтгэлийн тайлан 39 Салбар дундын зохицуулалт хариуцсан ахлах мэргэжилтэн Э.Мөнгөнчимэг 87.4 Гүйцэтгэлийн тайлан 40 Дэмжих систем хариуцсан мэргэжилтэн Л.Лхамдулам 93 Гүйцэтгэлийн тайлан 41 Төрийн цахим үйлчилгээ хариуцсан мэргэжилтэн Г.Далайцэрэн 89.5 Гүйцэтгэлийн тайлан Харилцаа холбооны бодлого зохицуулалтын газар 42 Газрын дарга Д.Баясгалан 88 Гүйцэтгэлийн тайлан 43 Харилцаа холбооны бодлогын зохицуулалт хариуцсан ахлах шинжээч Г.Болорчимэг 96.2 Гүйцэтгэлийн тайлан 44 Харилцаа холбооны сүлжээний технологийн шинэчлэлийн зохицуулалтын асуудал хариуцсан ахлах мэргэжилтэн Б.Нинж-Эрдэнэ 90.72 Гүйцэтгэлийн тайлан Сүлжээний дэд бүтцийн хэлтэс 45 Хэлтсийн дарга Ч.Гүнсэнхорол 93 Гүйцэтгэлийн тайлан 46 Өргөн нэвтрүүлгийн бодлогын зохицуулалт хариуцсан шинжээч Э.Оюун-Эрдэнэ 95.3 Гүйцэтгэлийн тайлан 47 Бүх нийтийн үйлчилгээний үүргийн сан, шуудангийн зохицуулалт хариуцсан ахлах мэргэжилтэн Ш.Самданжамц 95.5 Гүйцэтгэлийн тайлан Сансрын технологийн хэрэгжилтийн хэлтэс 48 Радио давтамжийн бодлого, зохицуулалт хариуцсан шинжээч С.Онончимэг 87.74 Гүйцэтгэлийн тайлан 49 Хиймэл дагуулын сүлжээний төлөвлөлт хариуцсан ахлах мэргэжилтэн Б.Заяабаяр 89.52 Гүйцэтгэлийн тайлан Кибер аюулгүй байдлын бодлого зохицуулалтын газар 50 Газрын дарга Ц.Пүрэвням 91 Гүйцэтгэлийн тайлан 51 Кибер аюулгүй байдлын асуудал хариуцсан ахлах шинжээч М.Оролзод 95.2 Гүйцэтгэлийн тайлан 52 Мэдээллийн аюулгүй байдлын аудит, эрсдэлийн үнэлгээ хариуцсан ахлах мэргэжилтэн Б.Ундрал 92.1 Гүйцэтгэлийн тайлан 53 Хүний хувийн мэдээлэл хамгаалах, дотоод аюулгүй байдал хариуцсан мэргэжилтэн М.Мөнхтуул 96.8 Гүйцэтгэлийн тайлан 54 Кибер халдлага зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх ажил хариуцсан мэргэжилтэн С.Ган-Эрдэнэ 90.8 Гүйцэтгэлийн тайлан Хяналт-шалгалт, үнэлгээ, дотоод аудитын газар 55 Газрын дарга Ц.Борхүү 96 Гүйцэтгэлийн тайлан 56 Бодлогын баримт бичгийн хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ хариуцсан шинжээч А.Түвшинзаяа 92.5 Гүйцэтгэлийн тайлан 57 Яамны болон харьяа байгууллагуудын үйл ажиллагааны хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ хариуцсан ахлах мэргэжилтэн Б.Мөнхбат 85.6 Гүйцэтгэлийн тайлан Салбарын хяналтын газар 58 Газрын дарга С.Цагаанхүү 94.9 гүйцэтгэлийн тайлан 59 Мэдээлэл, харилцаа холбооны хяналтын асуудал хариуцсан ахлах шинжээч Б.Бүрэнжаргал 91.12 гүйцэтгэлийн тайлан 60 Зөрчлийн бүртгэл хариуцсан ахлах мэргэжилтэн С.Шинэбаяр 89.9 гүйцэтгэлийн тайлан 61 Эрсдэлийн бүртэл хариуцсан ахлах мэргэжилтэн А.Бурмаа 93.3 гүйцэтгэлийн тайлан 62 Харилцаа холбооны хяналт хариуцсан мэргэжилтэн Г.Гантулга 96.18 гүйцэтгэлийн тайлан

Давос 2025: Дэлхийн удирдагчид AI-ийн сорилттой нүүр тулж байна

2025-01-21

Дэлхийн удирдагчдын уулзалдах цэг болж, тухайн жилийнхээ нийгэм, эдийн засгийн өнгийг тодорхойлдог Дэлхийн эдийн засгийн форум буюу “Давос”-ын чуулган “Ухаалаг эрин үеийн хамтын ажиллагаа” сэдвийн дор нэгдүгээр сарын 20-24-ний өдрүүдэд зохион байгуулагдаж байна. Швейцарын Давос хотноо 1400 гаруй эксперт, бодлого тодорхойлогч, салбарын манлайлагчид ойрын болон дунд хугацаанд дэлхийн эдийн засагт заналхийлж буй гол эрсдэл болон боломжит шийдлүүдийг нэрлэж эхэллээ. Сүүлийн үеийн судалгаагаар технологи, тэр дундаа хиймэл оюун ухаан, квант тооцоолол нь салбар хоорондын бизнесийг өөрчлөх, тасалдуулахад хүргэдэг гол хүчин зүйл болж байгааг онцлов. Мөн хиймэл оюун ухаан, квант тооцоолол, блокчейн хурдацтай дэвшилд хөтлөгдөн өөрчлөлтийг түүчээлж байна. Түүнчлэн аж үйлдвэрүүд зөвхөн дээрх томоохон технологийн шинэчлэл төдийгүй газар хөдлөлтийн гео-эдийн засгийн өөрчлөлтийг харгалзан бизнесийн стратегиа өөрчлөх шаардлагатай болжээ. Давос хотноо болж буй “Дэлхийн эдийн засгийн форум- 2025”-ийн уулзалтад оролцогчид үүнийн дагуу салбаруудаа өөрчлөхийн зэрэгцээ богино хугацааны зорилго, урт хугацааны зайлшгүй шаардлагуудыг хэрхэн тэнцвэржүүлэх талаар хэлэлцэж, шийдлүүдийг ярилцах юм. Чуулга уулзалтаар цахим орон зай илүү төвөгтэй болж байгаа ч кибер аюулгүй байдлын шилдэг мэргэжилтнүүд гарц, шийдлийг нэрлэж байна. Тодруулбал, Форумын кибер аюулгүй байдлын тэргүүлэх тайланд геополитикийн хурцадмал байдал, шинээр гарч ирж буй технологийн хурдацтай хэрэглээ зэрэг хүчин зүйлсээс шалтгаалж кибер ландшафт улам бүр төвөгтэй болж байгааг илэрхийлсэн. Энэ нь байгууллага, улс үндэстний хувьд гүн гүнзгий, өргөн хүрээтэй үр дагавартай бөгөөд кибер тэгш бус байдлыг улам хурцатгаж байгааг ч анхааруулав. Ингээд Давосын чуулга уулзалтаар дараахь сэвдүүдийг онцолж байна. Дижитал өөрчлөлтөд үзүүлэх нөлөөлөл, цар хүрээг чиглүүлж буй сэтгэлгээний өөрчлөлт Глобал гэрэлт цамхаг сүлжээ (GLN) нь дижитал өөрчлөлтөөр бүтээмж, тогтвортой байдалд онцгой нөлөө үзүүлсэн компаниудыг хүлээн зөвшөөрдөг. Энэхүү цагаан номд хамгийн сүүлийн үеийн 36 Гэрэлт цамхаг сүлжээнд нэгдэхийн тулд дижитал “хэмжээний уналт”-тай тэмцэхээс эхлээд хөрөнгө оруулалт хийх хүртэл туршлага, сургамжуудыг тайлагнадаг. Энэхүү цагаан ном баримт бичиг нь хамтын ажиллагаа, инновац ашиглан эрүүл мэндийн тулгамдсан асуудлуудыг шийдвэрлэхэд чиглэсэн өөрчлөлтийн хандлагыг санал болгож, дэлхийн эрүүл мэндийн мэдээллийн сүлжээний эдийн засгийн алсын харааг харуулж байна. Энэ нь эрүүл мэндийн өгөгдлийн хамтын ажиллагааны чухал хүчин зүйлүүд болон эрүүл мэндийн салбарт үр дүнтэй, өргөжүүлэх боломжтой шийдлүүдийг бий болгоход шаардлагатай амжилтын түүх, стратегиудыг судалдаг аж. GovTech-ийн дэлхийн олон нийтэд үзүүлэх нөлөө Дэлхийн Засгийн газар оюун ухааны эрин үеийг гүйцэж чадах уу гэдэг томоохон шалгуурын өмнө ирээд байна. 2034 он гэхэд GovTech буюу Төрийн дижитал системүүд нь дэлхийн хэмжээнд 9.8 их наяд ам.долларын олон нийтийн үнэ цэнийг нээж, Засгийн газрын үйл ажиллагаа, хүмүүстэй харилцах арга хэлбэрийг өөрчлөх аж. Аливаа Засгийн газрууд үр ашиг, ил тод байдал, тогтвортой байдлын эрэлт хэрэгцээ нэмэгдэж байгаа энэ үед GovTech нь үйл явцыг оновчтой болгох, зардлыг бууруулах, олон нийтийн итгэлийг сэргээх шийдлүүдийг санал болгодог. Тиймээс Засгийн газрууд инновацыг хүлээн зөвшөөрч, төр, хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагааг дэмжих чиглэл рүү явж байна. Аж үйлдвэрийн 4 дэх хувьсгалын төв Энэтхэг Энэтхэг нь сүүлийн зургаан жилийн хугацаанд аж үйлдвэрийн 4 дэх хувьсгалын төвийг байгуулж, 1.25 сая иргэнд шууд нөлөөлж, санаачилгуудаараа дамжуулан үр дүнтэй өөрчлөлтийг авчирчээ. Ингэхдээ үе шаттайгаар цогц сорилтуудыг шийдвэрлэх боломжтой технологиудыг өргөжүүлж, олон талт хамтын ажиллагааны ач холбогдлыг бий болгосон. Квантын эдийн засгийг нэвтрүүлэх нь Энэхүү тайлан нь тооцоолол, мэдрэгч, харилцаа холбоо, аюулгүй байдал гэсэн гурван үндсэн чиглэлээр дэлхийн аж үйлдвэр, эдийн засгийг өөрчлөх квант технологиудыг өөрчлөх чадамжийг онцолж байна. Дээрх технологи нь жишээлбэл, дэвшилтэт машин сургалт, симуляци ашиглан бизнесийн үйл ажиллагааг оновчтой болгож, өвчний илрүүлэлтийн нарийвчлалыг сайжруулж, хамгийн сүүлийн үеийн шифрлэлтээр өгөгдөл дамжуулах найдвартай байдлыг хангаж чадах аж. Ухаалаг эрин үеийн үйлдвэрүүд COVID-19 тахлаас эхлээд уур амьсгалын өөрчлөлт, мөргөлдөөний хүчтэй нөлөөлөл хүртэл сүүлийн хэдэн жил аж үйлдвэр, нийлүүлэлтийн сүлжээнд бараг байнгын тасалдал гарч ирсэн. Энэхүү тасалдал нь сорилтуудыг бий болгохоос гадна эхний хөрөнгө оруулалтаас бодит хэрэглээ рүү хурдан шилжих чадвартай хүмүүст бүтээмж, өсөлт, илүү тогтвортой байдлын боломжуудыг олгов. Судалгаанаас харахад дижитал өөрчлөлт нь тогтвортой байдал, нээлттэй инновацын хурдасгуур болж чадна гэж харж байна. Улс орны удирдагчдад эдгээр шилжилтийн боломжуудыг ашиглахын тулд шинэ, орчин үеийн манлайллын хэрэгсэл хэрэгтэй. Ингэхдээ боловсон хүчин, хүний нөөцөө бэлдэх, ирээдүйд хариуцлагатай хиймэл оюун ухаантай ажиллах хүчийг бий болгох асуудал чухлаар яригдаж байна. AI засаглалын холбоо (AIGA) нь салбаруудаа өөрчлөх замаар дэлхийн удирдагчдыг нэгтгэж, хиймэл оюун ухааныг хариуцлагатай нэвтрүүлэх шилдэг туршлагыг бий болгохыг зорьж байна. Үйлдвэрлэлийн экосистемийг өөрчилж, нийгэмд урт хугацаанд үр өгөөжөө өгөх боломжтой хиймэл оюун ухааны практик хэрэглээ, инновацыг нэгэн зэрэг судалж буй. Гэхдээ хиймэл оюун ухаан, квантын тооцоолол, биотехнологи, робот техник, автоматжуулалт болон бусад салбарын дэвшил нь олон боломжийг олгож байгаа ч шинэ технологиуд нь эрчим хүчний эрэлт хэрэгцээг нэмэгдүүлж байна. Тиймээс олон улсын эрчим хүчний агентлаг (IEA) 2026 он гэхэд зөвхөн дата төвүүдийн цахилгаан эрчим хүчний хэрэглээ 1000 TWh хүрч магадгүй гэж таамаглав. Энэ нь Япон улсын эрчим хүчний хэрэглээтэй тэнцэхүйц юм. Тиймээс Ухаалаг эрин үеийг эрчимжүүлэх нь асар том ажил бөгөөд дэлхийн цахилгаан эрчим хүчний эрэлт, нийлүүлэлтэд хүчтэй нөлөө үзүүлнэ. Өөрөөр хэлбэл, хурдацтай хөгжиж буй технологиуд нь эрчим хүчийг өнөөдрийнхөөс хамаагүй өндөр хурдаар залгиж байгаа юм. Кибер гэмт хэргийн сүлжээг тасалдуулах нь Дэлхийн эдийн засгийн форумын Кибер гэмт хэргийн эсрэг түншлэлээс боловсруулсан энэхүү цагаан баримт бичиг нь кибер гэмт хэргийн үйл ажиллагааг таслан зогсоохын тулд одоо байгаа түншлэлийн амжилтыг хэрхэн бэхжүүлэх талаар судалдаг. Энэ нь дэлхий даяар кибер гэмт хэргийн эсрэг үйл ажиллагааны хамтын ажиллагааг авч үзэж, үр дүнтэй түншлэлийн нийтлэг шинж чанарууд болон тэдэнд тулгардаг саад бэрхшээлийг тодорхойлдог аж. Хиймэл оюун ухааны эрин үеийн засаглал Хиймэл оюун ухаан (AI) нь дэлхий даяар үйлдвэрүүд, эдийн засаг, нийгмийг өөрчлөн хувиргагч хүч болж гарч ирж байна. Энэхүү чухал мөч нь алсын хараатай манлайлал, урьдчилан таамагласан алсын хараа, төрийн бодлогыг өөрчлөхөд хүрчээ. Шинээр гарч ирж буй шилдэг 10 технологи Шилдэг 10 хөгжиж буй технологийн тайлан нь стратегийн чухал эх сурвалж юм. Анх 2011 онд хэвлэгдсэн бөгөөд нийгэм, эдийн засагт чухал нөлөө үзүүлэх 10 технологийг тодорхойлохын тулд эрдэмтэд, судлаачид, ирээдүй судлаачдын ойлголтод тулгуурлан гаргадаг аж. Эдгээр шинээр гарч ирж буй технологиуд нь саад учруулж, хөрөнгө оруулагчид болон судлаачдын сонирхлыг татахуйц бөгөөд таван жилийн дотор цар хүрээ нь тэлэх аж. Форумын 300 гаруй шинжээч, эрдэм шинжилгээний судалгааны тэргүүлэгч хэвлэн нийтлэгч болох Frontiers-ээр дамжуулан дэлхийн өнцөг булан бүрээс шилдэг байгууллагуудаас 2000 гаруй ахлах редакторуудыг багтаасан дэлхийн сүлжээг хамарсан дүн шинжилгээ аж. AI нь байгууллагуудад нийгэм, байгаль орчны сорилтыг даван туулах их боломжийг харуулж байна. Тиймээс форумын үеэр AI for Impact: The Role of AI in Social

Харилцаа холбооны 100 жил: Улс орныг телевизжүүлэх бодлого хэрэгжиж эхлэв

2021-02-09

ҮЙЛ ЯВДАЛ Харилцаа холбооны 100 жил: Улс орныг телевизжүүлэх бодлого хэрэгжиж эхлэв 2022.07.19 “Зурагт радиогийн нэвтрүүлгийг цаашид сайжруулах арга хэмжээний тухай” МАХН-ын Төв хорооны Улс төрийн товчооны 64-р тогтоол 1969 оны 3 дугаар сарын 6-нд гарч, “Улс орныг зурагт радиожуулах” асуудлыг дэвшүүлэн тавих үүргийг Холбооны яаманд даалгасан юм. Ийнхүү телевизийн нэвтрүүлгийг үзэх хүрээг нэмэгдүүлэх талаар тухайн үеийн Радио, телевизийн техникийн төв Холбооны үйлдвэрлэл шинжилгээний институт хамтран ажилласны үр дүнд анхны дахин дамжуулах станцыг Төв аймагт дараа нь Налайхад хэрэгжүүлснээр цаашид орон нутгийг телевизжүүлэх асуудал ээлж дараатайгаар хэрэгжиж эхэлсэн түүхтэй. Тухайлбал, Үндэсний телевизийн нэвтрүүлгийг маргааш нь зөөж үзүүлэх аргуудыг 1972 оноос Дарханд, 1973 оноос Дорнод, Эрдэнэтэд, 1975 оноос Дорноговь, Хөвсгөл аймгуудад ашиглаж, улмаар радио релений станцууд байгуулагдаж дуустал энэ аргаар аймгийн төвүүдийг телевизжүүлэх асуудлыг шийдвэрлэж байв. Үндэсний телевизийн нэвтрүүлгийн зэрэгцээ тухайн үеийн Зөвлөлтийн төв телевизийн нэвтрүүлгийг нийслэл, орон нутагт үзүүлэх боломж нь “Орбита” станц байгуулах явдал байсныг ЗХУ өөрийн хөрөнгөөр барьж байгуулж өгөх асуудал шийдвэрлэгдэж, 1969 оны 4 дүгээр сарын 12-ны өдөр суурийг нь тавиад 1970 оны 1 дүгээр сард ашиглалтад оруулжээ. Тус станцын нэвтрүүлгийг үндэсний телевизийн нэвтрүүлэг гардаггүй Лхагва гаригийн 17.00-22.30, Бямба гаригийн 13.00-17.00 цагуудад УКВ станцаар цагийн хязгаартайгаар дахин дамжуулж байсныг 1973 оны 1 дүгээр сард Улаанбаатар хотод 100 Вт-ын чадалтай телевизийн дахин дамжуулах станц ашиглалтад орсноор Улаанбаатар хотод хоёр сувгаар нэгэн зэрэг телевизийн нэвтрүүлэг хүлээн авч үзэх техникийн боломж бүрджээ. Монгол Улсын цахилгаан холбооны нэгдсэн сүлжээ байгуулах, радио телевизийн дамжуулах сүлжээг өргөтгөх 1970-1990 онд хөгжүүлэх төлөвлөгөөг ЗХУ-ын Холбооны яамны эрдэм шинжилгээ, зураг төслийн институтэд Монгол Улсын мэргэжилтнүүд оролцон боловсруулжээ. Тус төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх, БНМАУ байгуулагдсаны 50 жилийн ой тохиож байгааг тохиолдуулан ЗХУ-аас 60 сая рублийн буцалтгүй тусламжийн хүрээнд 4000 км урт радио релений шугам байгуулж өгснөөр үндэсний телевизийн нэвтрүүлгийг тухайн цаг үед нь орон даяар дахин дамжуулах сүлжээний суурь тавигдсан юм. Тухайлбал, Радио релений шугам Улаанбаатар-Дашинчилэн-Булган-Эрдэнэтийн чиглэл 1980 оны 4 дүгээр сарын 22 өдөр, Дашинчилэн-Арвайхээр-Баянхонгор-Алтай-Өлгийн чиглэл 1981 оны 11 дүгээр сарын 28 өдөр, Улаанбаатар-Өндөрхаан-Баруун-Урт-Чойбалсангийн чиглэл 1985 оны 12 дугаар сарын 20-ны өдөр тус, тус ашиглалтанд орсон бол 1985-1990 онуудад Улаанбаатар-Дархан-Сэлэнгэ, Улаанбаатар-Чойр-Бор-Өндөр-Сайншанд, Чойр-Мандалговь-Даланзадгадын чиглэлүүд ээлж дараатайгаар ашиглалтад орж, тус шугамын дагуу байрлах 100Вт-ын чадалтай “РЦТА” маркийн телевизийн дахин дамжуулах 86 ш станц ажиллаж, үндэсний телевизийн нэвтрүүлгийг Радио релений шугамын дагуух сум сууринд түгээн хүргэж байжээ. 1976 онд ЗХУ-д сансрын хиймэл дагуулын “Экран” систем ашиглалтад орж, жижиг суурин газруудыг телевизжүүлэхэд өргөн ашиглаж эхэлжээ. “Экран” систем нь 0,7 гГц–ын зурваст ажилладаг, хиймэл дагуул нь Дорнод уртрагийн 99 градуст байрлалтай үйлчлэх хүрээ нь 9 сая кв.м талбайг бүрэн хамарсан, түүний дотор манай орны нутаг дэвсгэр бүрэн хамрагдаж байсан нь тус системийг ашиглан Радио релений шугамаас бусад хот суурин газруудыг телевизжүүлэх боломж бүрдсэн байна. Ийнхүү анхны 20 ш “Экран” системийн станцыг ЗХУ-ын буцалтгүй тусламжийн хүрээнд шийдвэрлүүлж бүх аймгуудад 1980 оны босгон дээр ашиглалтад оруулсан бол 1981-1990 онуудад нийтдээ 400 гаруй сум сууринд суурилуулж, бүх сум сууринг телевизжүүлэх ажил 10 жилийн хугацаанд хийгдэж, телевизийн нэвтрүүлэг хүлээн авч үзэх хоёр сувгийн сүлжээтэй, нийт хүн амын 60 гаруй хувь нь зөвлөлтийн телевизийн нэвтрүүлэг, 42 хувь нь үндэсний телевизийн нэвтрүүлгийг шууд хүлээн авч үзэх техник технологийн боломжтойгоор 1990 он буюу зах зээлийн эдийн засаг руу шилжжээ. 1980 оны 4 дүгээр сарын 4-ний өдрийн СнЗ–ын “Холбооны буцалтгүй тусламжийн объектуудыг ашиглалтад хүлээн авах зарим арга хэмжээний тухай” 138-р тогтоолоор Холбооны Яамны “Радио телевизийн техникийн төв”-ийг өргөтгөн “Радио релей, радио телевизийн техник ашиглалтын газар”-ыг байгуулж, даргаар нь Ц.Мятав томилогдон, улс орны хэмжээнд байгуулагдсан радио релей, радио телевизийн дамжуулах сүлжээний техник ашиглалтыг хариуцан ажиллах болов. Телевизийн өргөн нэвтрүүлэг хиймэл дагуулын системд шилжив Монгол орны өргөн уудам нутаг дэвсгэрт байрласан бүх сум суурин газруудад үндэсний телевизийн сүлжээг зохион байгуулах ганц арга нь сансрын холбооны хиймэл дагуул ашиглах нь эдийн засгийн үр дүнтэй нь нотлогдсон энэ цаг үед буюу 1990- ээд онд “Азиасат-1” хиймэл дагуулыг ашиглаж, Ардын хувьсгалын 70 жилийн ойн өмнө үндэсний телевизийн сувгаар улс орныг бүрэн телевизжүүлэхээр шийдвэрлэв. БНМАУ-ын Засгийн газрын 1990 оны 111 дүгээр тогтоолын дагуу тэр үеийн “Холбооны ерөнхий газар” 1991 онд Азийн хиймэл дагуулын байгууллагатай “Азиасат-1” системийн хиймэл дагуулаас “СИ” зурвасын сувгийг 7 хоногт 34 цагийн телевизийн нэвтрүүлэг дамжуулах зорилгоор түрээслэн авч ашиглах гэрээг таван жилийн хугацаатай байгуулжээ. Телевизийн үндэсний нэвтрүүлгийг сансрын хиймэл дагуул ашиглан орон нутагт дамжуулах тухай гэрээг ДБЯ–ны Холбооны Ерөнхий газар – Азиасат компанийн хооронд 1991 оны 3 дугаар сарын 22-ны өдөр гэрээ байгуулж, 1991 оны 6 дугаар сарын 12-ны өдөр Азиасатын хиймэл дагуулд Монголын үндэсний нэвтрүүлгийг хүргэх газрын станцыг Монгол Улсын хөрөнгөөр байгуулж ашиглалтад оруулсан байна. Улмаар 1991 оны Ардын хувьсгалын 70 жилийн ойгоор бүх аймаг, сум суурин газрууд Азиасат хиймэл дагуулаар дамжуулан үндэсний телевизийн нэвтрүүлгийг хүлээн авч үзэх боломж бүрдэв. Тухайн үед Холбооны сайдаар ажиллаж байсан Б.Баатар дурсахдаа “…Орон нутгийг телевизжүүлэх тендерийг олон улсын хэмжээнд зарлан Япон улсын “NEC” корпорац шалгаран “Азиасат-1” хиймэл дагуулын нэвтрүүлэх ба хүлээн авах газрын станцыг барьж байгуулсан юм. Сумуудад тавих 306 хүлээн авах станцыг дагалдах төхөөрөмжийн хамтаар БНХАУ-д захиалан хийлгэсэн боловч санхүүжилтийн асуудлыг шийдвэрлэж чадахгүй бэрхшээл тулгарсныг Ерөнхийлөгч П.Очирбатад танилцуулахад БНСУ-ын “Дэвү” корпорацаас 1.2 сая ам.долларын тусламж авч шийдвэрлэж, 1991 оны 7 дугаар сарын 4-ны өдөр мэргэжилтэн Арвинцогтын хамт ачааны хоёр онгоц хөлөглөн авчирч байсан билээ…” гэжээ. Ийнхүү улс хувьсгалын 70 жилийн ойн босгон дээр Радио релей, радио телевизийн техник ашиглалтын газрын /РРРТТАГ/ хамт олон богино хугацаанд бүх сум суурин газруудад суурилуулан хийж гүйцэтгэн, Үндэсний их баяр наадмаар орон даяараа үндэсний телевизийн нэвтрүүлгийг сансраас хүлээн авч үздэг болжээ. Ийнхүү анх удаа хиймэл дагуулын “Азиасат-1” /1991-1998он/ системийг ашиглан үндэсний телевизийн нэвтрүүлгийг орон нутагт хүргэх, түрээсийн төлбөрийг сарын 76,583.34 ам.доллар байхаар гэрээлж, 7 хоногийн 6 өдөр 18.00-23.00 цагт ажиллаж байхаар тусгажээ. “Азиасат-1” системийг 1991-1998 он хүртэл 7 жил ашигласны дараа өөр хиймэл дагуулын сувагт шилжүүлж, дахин шинэ суваг түрээслэх талаар тухайн үеийн Дэд бүтцийн хөгжлийн яамнаас ажлын хэсэг гарч ажилласан байна. Хиймэл дагуулын суваг түрээслэх хамгийн оновчтой хувилбарыг сонгох ажлын хүрээнд Интерспутникийн “Экспресс-6” , “Азиасат-2”, “Интелсат-66” системүүдийг судалж үзэн, хоногийн 24 цагийн турш ашиглах, төлбөр нь хямд зэргийг үндэслэн хоёр дахь удаагаа хиймэл дагуул түрээслэхээр “Интелсат”–ыг/1998-2006 он/ сонгож, 1998 оны 4 дүгээр сарын 1-ний өдрөөс эхлэн ашиглахаар болсон бөгөөд “Хиймэл дагуулын сувгийг шилжүүлэх тухай” Монгол Улсын Засгийн газрын 1998 оны 3 дугаар сарын 11-ний өдрийн 32 тоот тогтоол гарч хэрэгжүүлсэн байна. Орон нутагт үндэсний телевизийн өргөн нэвтрүүлгийг олон сувгаар дахин дамжуулах Монгол Улсын Засгийн газрын 2006 онд гарсан бодлого, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд техник технологийг сонгох, үйлдвэрлэгч, нийлүүлэгчийг олох, зохих журмын дагуу тендер зарлаж хэрэгжүүлэх, түүнд хяналт тавих ажлыг тухайн үед шинээр байгуулагдсан Засгийн газрын тохируулагч агентлаг -Мэдээлэл, Харилцаа холбоо, Технологийн газраас /дарга Ч.Сайханбилэг/, томилогдсон ажлын хэсэг /Бодлого хэрэгжилтийн хэлтсийн дарга А.Мөнхбат, мэргэжилтэн Зоригтбаатар,