Search
Close this search box.
Search
Close this search box.
Search
Close this search box.
Search
Close this search box.

ҮЙЛ ЯВДАЛ

Телевиз, радиогийн аналоги системийг тоон технологид шилжүүлэв

2021.02.21

Монгол Улс тоон технологи рүү шилжих туршилтыг 2010 оноос эхлүүлсэн. Тодруулбал, 2010 оны 06 дугаар сарын 01-нд Улаанбаатар дахь 50кВт-ын богино долгионы /HFB-8047/ 7260кГц-ийн давтамж дээр ажилладаг станц дээр DRM нэвтрүүлэгчийг суурилуулж туршсан юм. Туршилтанд DRM DMOD3 өрнүүлэгчийг ашиглан 50кВтын /HFB-8047/ аналоги станцын оролтонд холбон DRM дохиогоор модуляцлав. Энэ станц нь DRM-д тохиромжгүй учраас гаралтын чадлыг хянахын тулд DRM дохионд зөөгч дохиог ашигласан бөгөөд аналоги станцын хувьд үр дүн нь тооцоолсноос сайн гарч, DRM гаралтын чадал 15 кВт-д хүрсэн юм. Өөрөөр хэлбэл, аналоги 50кВт-ын станц DRM 15кВт чадалтай тэнцсэн юм. Ийнхүү 15 кВт-ын чадалтай болсон DRM богино долгионы тархалтын хамрах хүрээ нь антенны хэлбэрээс хамаараад дохиог бараг 600км алсад хүлээн авч сонсож байсан ба 600-аас дээш км алсад, тухайлбал: Говь- Алтайд маш их гажилттай сигналын хүлээн авалт хийгдсэн бөгөөд ялангуяа шөнийн цагаар нэг суваг дээр Хятадын их чадлын нэвтрүүлэгч маш хүчтэй нөлөөлж байсан. Иймд DRM модуляцийг (16QAM) буюу чадалтай горимд шилжүүлэхэд үр дүн нь үнэхээр гайхмаар, аналоги суваг шиг их гажилттай, Монголын үндэсний радиогийн өргөн нэвтрүүлгийн модуляци аналоги горимд осциллографт дүрс нь бараг л танигдахгүй, DRM горимд дууны/сигналын/ хүлээн авалт цэвэрхэн боловч заримдаа тасалдаж байв. Харин Хөвсгөлийн Мөрөнд DRM сигналын хүлээн авалт маш их сайжирсан, Хятадын нэвтрүүлэгчээс хол байсан болохоор интерференц тийм их биш байсан нь хажуугийн сувгийн интерференцгүй бол хүлээн авалт сайн байх ба тус богино долгионы /HFB-8047/ станцыг DRM-д шилжүүлж, өргөн нэвтрүүлгийг богино долгион дээр дамжуулахад маш сайн хүлээж авна гэсэн дүгнэлт гаргажээ. Хоёр дахь туршилтыг 2010 оны 11 дүгээр сард Чойрт хийсэн бөгөөд туршилтыг Чойрын радио релейны станцыг түшиглэн хийсэн. Цамхаг дээр нь DRM-ын антенныг суурилуулж, DRM DMOD3 өрнүүлэгчээр DRM сигналыг гаргаж, ердийн өргөн зурвасын өсгөгчөөр өсгөсөн бөгөөд гаралтын чадал 10Вт байв. Энэ туршилтаар төлөвлөсөн нэвтрүүлэгчийн чадлаар бүх нутаг дэвсгэрийг хамрах DRM хамрах хүрээний таамаглал зөв болох нь батлагдсан юм.

Төсөлд тоон стандартыг хэрэгжүүлэгч тэргүүлэх орнуудын нэг Герман улсад үйлдвэрлэгдсэн урт болон дунд долгионы TRAM 300L, TRAM 100L, TRAM 100 маркийн DRM стандартын радио нэвтрүүлэх станцыг сонгож авсан юм. Одоо ашиглагдаж байгаа их хүчний радио станцуудын дэд бүтцийг ашиглан Улаанбаатар хотод 600 кВт, Дорнод, Өмнөговь, Говь-Алтай аймгуудад 200кВт-ын, Баян-Өлгий аймагт 50 кВт-ын урт долгионы, Хөвсгөл аймагт 200 кВт-ын дунд долгионы нэвтрүүлэх станцуудыг шинээр байгуулах юм. Энэ станцууд нь 85%-ийн ашигт үйлийн коэффициенттэй, аналоги/тоон (DRM) горимд ажиллах чадвартай, бүрэн тоон системд шилжих үед ямар ч суурилуулалт, тохиргоо шаардлагагүй, шууд шилжихээр загварчлагдсан, ашиглалтын зардал бага, ашиглахад хялбар, алсын хяналтын системтэй зэрэг олон давуу талтай.

Тоон радиогийн “DRM” стандартыг Монголд хэрэгжүүлэв

2009-2012 онуудад Мэдээлэл, харилцаа холбоо, технологийн газрын хамт олон их хүчний радио станцуудыг тоон технологид шилжүүлэх Францын Томсон, ХБНГУ-ын Трансрадио компаниуд, ялангуяа Трансрадио компанитай хамтарч 2010, 2011 оны зуны туршид одоо байгаа аналогии сүлжээний тархалтын хүрээг, дэвшилтэт техник технологи бүхий хэмжүүрийн багажаар хийж, олон улсад  мөрддөг зөвлөмж тооцоололоор хийсэн нь бараг анхны бөгөөд сүүлийн судалгаа шинжилгээний ажил болсон юм. Мөн 2010-2011 онд DRM стандартаар радио нэвтрүүлгийг Улаанбаатар, Мөрөн, Чойрт техник технологийн хэд хэдэн туршилтын нэвтрүүлэг хийж, хэмжилт судалгааны ажлуудыг бодитоор нь гаргаж, эдийн засийн үр ашигтай оновчтой хувилбарыг сонгох нөхцөл боломжуудыг олон талаас нь хийж хэрэгжүүлсэний эцэст Трансрадио компанитай цаашид хамтран ажилласан.

ХБНГУ-ын Трансрадио компанитай хамтарч ажилласан хугацааныхаа туршлагад үндэслэн 2011 – 2016 онуудад радио сүлжээг тоон технологид шилжүүлэх төслийн нарийвчилсан төсөв төлөвлөгөөг боломжит санхүүжилтийн хувилбараар боловсруулж, хэрэгжүүлэхээр доорх хөрөнгө оруулалтын хуваарийг гаргаж батлуулж ажилласан байна. Үүнд:

  • 1-р  үе: /2011-2012 он/
  1. Баян-Өлгийн эрчим хүчний оролтын байгууламж болон газар доорх кабель шугмыг шинэчлэх/байгууллагын төсвөөс санхүүжүүлэх – 25,7 сая. төг/
  2. Баян-Өлгийн Радио станцын барилгын дотор засвар хийж,  шинэ станц байрлуулахад бэлтгэх/байгууллагын төсвөөс санхүүжүүлэх – 15,0 сая. төг/
  3. Баян- Өлгийн РӨНС-ыг DRM стандартын Трансрадиогийн “ТRAM-50” маркын станцаар шинэчлэх/Улсын төсвөөс санхүүжүүлэх – 550 сая.төг/
  4. Баян –Өлгийд “DRM  exciter”  худалдан авах,/ Бүх нийтийн үүргийн сангаас санхүүжүүлэх 200 сая.төг/
  5. Хонхорын станцын ТЗ-1-р танхимын эрчим хүчний оролтын болон хуваарьлах хүчний байгууламжуудыг шинэчлэх/байгууллагын төсвөөс санхүүжүүлэх – 36,5 сая. төг/
  •    2-р  үе: /2013 – 2014 он/
  1. Баян-Өлгийн станцын антенн-фидерийн байгууламжийг Трансрадиогийн төслийн дагуу шинэчилж, зурвасыг өргөтгөх/Улсын төсөв 300,0 сая. төг/
  2. Говь-Алтай, Дорнодын станцын эрчим хүчний байгууламжинд эрсдэлийн үнэлгээ хийлгэж, шинэ технологиор шинэчлэх/Байгууллагын төсвөөс санхүүжүүлэх  61,0 сая .төг/
  3. Говь-Алтай, Дорнодын станцын барилгын дотор засвар хийж, шинэ станц байрлуулахад бэлтгэх/байгууллагын төсвөөс санхүүжүүлэх 35,0 сая .төг /
  4. Говь-Алтайн РӨНС-ыг DRM стандартын Трансрадиогийн  “ТRAM-200” маркын станцаар шинэчлэх/ Улсын төсөв 0,996 сая.евро/
  • 3-р  үе: /2015 – 2016 он/
  1. Дорнодын РӨНС-ыг DRM стандартын Трансрадиогийн “ТRAM-200” маркын станцаар шинэчлэх /Улсын төсөв 1,049 сая.евро/
  2. Улаанбаатарын РНТС-ыг DRM стандартын Трансрадиогийн  “ТRAM-600”  маркын станцаар шинэчлэх /Улсын төсөв  2,705 сая.еврог/
  3. Хөвсгөл, Өмнөговийн станцын эрчим хүчний байгууламжинд эрсдэлийн үнэлгээ хийлгэж, шинэ технолигиор шинэчлэх/ Байгууллагын төсвөөс санхүүжүүлэх  61,0 сая .төг/
  4. Хөвсгөл, Өмнөговийн станцуудын барилгын дотор засвар хийж шинэ станц байрлуулахад бэлтгэх/ Байгууллагын төсвөөс санхүүжүүлэх  35,0 сая .төг/
  5. Улаанбаатарын станцыг суурилуулж ашиглалтанд оруулсаны дараа радио долгионы тархалтын хүрээний хэмжилт судалгааг дахин хийсний үндсэн дээр цаашид Хөвсгөл болон Өмнөговийн станцыг шинэчлэх асуудлыг шийдвэрлэсэн байна.

           Телевизийн сүлжээг тоон технологид шилжив

Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн 2.4.26-д “Радио телевизийн өргөн нэвтрүүлгийг тоон технологид шилжүүлж, телевизийн олон сувгийг орон даяар хүлээн авах боломжийг бүрдүүлнэ” гэж заасан бөгөөд энэхүү заалтыг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд Мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбоо, технологийн газар олон улсын байгууллагын шийдвэр, зөвлөмжүүд, гадаад улс орнуудын туршлага,  радио телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн үйлчилгээ, сүлжээний техник технологийн хөгжлийн хандлага зэргийг  харгалзан  “Монгол Улсын тоон  радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн үндэсний хөтөлбөр”-ийг  боловсруулсан  билээ. Уг хөтөлбөрийг Монгол Улсын Засгийн газрын 2010 оны 275 дугаар тогтоолоор батлуулав. Олон Улсын цахилгаан холбооны байгууллага /ITU/-ын 2006 онд хуралдсан Радиогийн их хурлаас 2015 он хүртэлх хугацаанд дэлхийн улс орнуудыг радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн сүлжээ, үйлчилгээгээ тоон технологид шилжүүлэх шийдвэр (GЕ-06) гаргасан. Иймд уг хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх ажлын төлөвлөгөөг боловсруулж, Монгол Улсын хэмжээнд аналогии радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн сүлжээг тоон өргөн нэвтрүүлгийн сүлжээнд үе шаттай шилжүүлэх,  тоон радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн үйлчилгээг бэлтгэх, дамжуулах, хүлээн авах боломжийг  бүрдүүлэх талаар тусгасан.

Монгол Улс Олон улсын цахилгаан холбооны байгууллагаас гишүүн орнуудад өгсөн чиглэлийн дагуу 2015 онд үндэсний хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулдаг телевиз, радиог тоон технологид бүрэн шилжүүлэх, 2014 оны 07 дугаар сарын 31-ны 00.00 цагт аналогии радио, телевизийн дамжууллыг бүрэн зогсооно гэж зааж байсан билээ.

Орон нутагт үндэсний телевизийн нэвтрүүлийг дамжуулж байгаа аналоги сүлжээг тоонд шилжүүлэх бодлогын хүрээнд телевизийн бага чадлын нэвтрүүлэгч, үйлдвэрлэгч дэлхийн номер нэг орон болох Герман улсын “Ronde@Schwarz” компаний бүтээгдэхүүнийг Монгол Улсад нутагшуулах зорилгоор 2012-2013 онуудад 282 сум сууринд хэрэгжүүлсэн бөгөөд улмаар 2014 оны 7 дугаар сарын 31 өдөр телевизийн аналоги сүлжээг тоонд бүрэн шилжүүлж дууссан байна.

 

 

Бусад мэдээ

Ц.Баатархүү: 2030 он гэхэд Монгол Улсын ДНБ-ийн 1-4%-ийг 5G технологи бүрдүүлнэ

Монгол Улс 5G сүлжээг өнөөдөр албан ёсоор асааж, технологийн шинэ эринийг эхлүүллээ. Энэ нь Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яамны 2025 онд хийж, хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн гол ажлыг нэг юм. Уг арга хэмжээг Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайд Ц.Баатархүү нээлээ. Тэрбээр, “Радио давтамжийн нөөц нь дэлхийн эдийн засгийн чухал хөрөнгө юм. Олон улсын цахилгаан холбооны байгууллага энэхүү нөөцийг улс орнуудад хуваарилдаг бөгөөд сонгон шалгаруулалтыг олон улсын гэрээний дагуу явуулдаг. Энэ ажлыг зохион байгуулсан Харилцаа холбооны зохицуулах хороо (ХХЗГ) болон идэвхтэй оролцсон үүрэн холбооны операторуудад талархал илэрхийлье. 5G технологи нь зөвхөн хурдан интернэт биш, харин шинэ эдийн засаг, технологийн дэвшилд суурилсан аж үйлдвэрийн хөгжлийн суурь болно. Энэ нь орон нутгийн иргэд, ялангуяа алслагдсан багт амьдардаг хүүхэд, залууст нийслэлийн түвшний нийгмийн үйлчилгээг цаг алдалгүй авах боломжийг олгоно. Тухайлбал, сумын иргэд Улаанбаатарын эмнэлгүүдээс эрүүл мэндийн зөвлөгөө, тусламжийг шууд авах, хүүхдүүд дэлхийн шилдэг хичээлийг онлайнаар сонсох боломжтой болно. Хамгийн гол нь 5G нь аж үйлдвэрийн шинэ эриний эхлэлийг тавина. Уул уурхайд жолоочгүй тээвэр нэвтрүүлэх, экспортыг нэмэгдүүлэх боломж бий болно. Судалгаагаар, 2030 он гэхэд Монгол Улсын ДНБ-ийн 1-4%-ийг 5G технологи бүрдүүлж, жил бүр 800 тэрбум төгрөгийн эдийн засгийн өсөлтийг бий болгоно гэж тооцоолж байна. Хүний оролцоог багасгасан, дэлхийн зах зээлд өрсөлдөхүйц орчин үеийн аж үйлдвэрийг хөгжүүлэхэд эрчим хүч, хурдан бөгөөд хоцрогдол багатай интернэт гэсэн хоёр тулгуур чухал. 5G технологийн нэвтрүүлэлтээр бид энэ тулгуурын нэгийг амжилттай босгож, Монгол Улсын экспортын шинэ гүүрийг хамтдаа нээж байна” хэмээн онцлов. 5G сүлжээ нь өндөр хурдны интернэтээр хязгаарлагдахгүй харилцаа холбоо, аж үйлдвэр, боловсрол, эрүүл мэнд, уул уурхай зэрэг олон салбарт хувьсгал авчирна. 5G технологийн ашиг тус: Сорилтууд ба онцлог: Монголын хүн амын сийрэг байршил, өргөн уудам газар нутаг нь 5G-ийн дэд бүтэц бий болгоход их хэмжээний хөрөнгө оруулалт шаарддаг. Гэсэн хэдий ч оператор компаниуд 5G сүлжээний туршилтыг ажлыг амжилттай хийж, үе шаттайгаар асааж эхэллээ. 5G нь Монголд дижитал хуваагдлыг багасгаж, хөдөө орон нутгийн хөгжил, цахим засаглал, боловсрол, эрүүл мэнд, эдийн засгийн өсөлтөд томоохон хувь нэмэр оруулна. Гэхдээ хөрөнгө оруулалт, дэд бүтцийн хөгжил зэрэг сорилтуудыг даван туулах шаардлагатай. Өнөөдрийн байдлаар дэлхийн 130 гаруй улс 5G хөдөлгөөнт холбооны үйлчилгээг нэвтрүүлээд байна. Дэлхийн хүн амын 21 хувь нь 1,76 тэрбум хүнд 10 сая гаруй 5G технологийн антен сүлжээгээр дамжуулан үйлчилгээ хүргэж байна. Дэлхийн 186 улсад 623 оператор компани 5G сүлжээ байгуулахаар төлөвлөсөн, туршилт хийгдсэн, давтамжийн зөвшөөрөл өгөгдсөн, сүлжээгээ байгуулсан, үйлчилгээг эхлүүлсэн, зах зээлд бүрэн нэвтрүүлсэн байна.   5G нь 2024 оны эцэс гэхэд мобайл дата урсгалын 34 хувийг эзэлж байсан бол 2030 оны эцэс гэхэд нийт мобайл датаны урсгалын 80%-ийг дамжуулах төлөвтэй гэж Эрикссон компаниас таамагласан байна. 2030 онд 5G сүлжээний дэлхийн холболтын тоо 6.3 тэрбумд хүрч, мобайл нийт холболтын 67 хувьтай тэнцэнэ.

Кибер аюулгүй байдлын хүний нөөцийг хөгжүүлэх техникийн хамтын ажиллагааны төслийн баг хуралдлаа

Япон Улсын ОУ-ын хамтын ажиллагааны байгууллага ЖАЙКА-ийн дэмжлэгтэй хэрэгжүүлж буй Кибер аюулгүй байдлын хүний нөөцийг хөгжүүлэх техникийн хамтын ажиллагааны төслийн багийн уулзалт өнөөдөр /2023.02.02/ зохион байгуулагдаж, төслийн явц болон 2023 онд зохион байгуулах сургалт, арга хэмжээний талаар хэлэлцлээ. Төслийн хүрээнд тоон шинжилгээ, байгууллагын удирдлагын түвшний кибер аюулгүй байдлын мэдлэгийг дээшлүүлэх, аюулгүй байдлыг хангах чиглэлээр сургагч багш бэлтгэх мөн төрийн албан хаагч, олон нийтийн кибер аюулгүй байдлын мэдлэг, чадвар, ойлголтыг дээшлүүлэх арга хэмжээг хэрэгжүүлж, төр, хувийн хэвшил, боловсролын салбар хоорондын хамтын ажиллагааг сайжруулах арга хэмжээг төлөвлөн ажиллаж байна. Мөн ёс зүйт хакер сургалтыг зохион байгуулж холбогдох багш, албан хаагчдыг хамруулан энэ төрлийн хамтын ажиллагааны төсөл хэрэгжсэн гаднын улсуудтай мэдээлэл солилцох арга хэмжээг зохион байгуулаад байна. Төслийн багийг Цахим хөгжил, харилцаа холбооны дэд сайд Ж.Эрхэмбаатар ахалж, ШУТИС-ын Мэдээлэл холбооны технологийн сургууль, Удирдлагын академи хамтран хэрэгжүүлнэ.

Л.Энх-Амгалан: Монгол Улс хөгжлийн хоцрогдлоо арилгахын тулд инновацын үндэсний тогтолцоог бий болгох хэрэгтэй

ҮЙЛ ЯВДАЛ Л.Энх-Амгалан: Монгол Улс хөгжлийн хоцрогдлоо арилгахын тулд инновацын үндэсний тогтолцоог бий болгох хэрэгтэй 2022.05.17 “Монголын инновацын 7 хоног – 2022” эдгээр өдрүүдэд Мэдээлэл, технологийн үндэсний парк дээр зохион байгуулагдаж байна. Тус арга хэмжээг УИХ-ын гишүүн, БШУ-ны сайд, Цахим хөгжил, харилцаа холбооны сайдын үүрэг хариуцагч Л.Энх-Амгалан өнөөдөр /2022.05.17/ нээж, үг хэллээ. Тэрбээр “Монгол Улсын хөгжлийн хоцрогдлыг арилгахын тулд цахим шилжилтийг эрчимжүүлэх, инновацын үндэсний тогтолцоог бий болгох хэрэгтэй” гэдгийг онцолсон юм. Мөн төр засгийн зүгээс өнгөрсөн хугацаанд улс төрийн болон эрх зүйн хамгаалалтуудыг маш их хийж байгааг дурдлаа. Тодруулбал, Инновац, цахим бодлогын байнгын хороо, Цахим хөгжил, харилцаа холбооны яам байгуулахын зэрэгцээ, энэ чиглэлийн маш сайн хууль эрх зүйн орчныг бүрдүүлжээ. Үүний зэрэгцээ, Боловсрол, шинжлэх ухааны яам аймаг орон нутагт буй газруудад бүтцийн шинэчлэл хийж, боловсрол, шинжлэх ухааны газар болгон зохион байгуулжээ. Харин одоо энэхүү шинэчлэлээ улс орны өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх бодит давуу тал болгон ашиглах цаг үе ирсэн талаар тэрбээр дурдсан байна. Иймээс Монголын инновацын 7 хоногийн үеэр инновацыг бий болгож буй их дээд сургууль, хүрээлэнгүүдийг бизнесийнхэнтэй холбож өгөх, патенттай буй хүрээлэнгүүд хөрөнгө оруулагч нартай харилцаа холбоо тогтоох, цаашлаад хамтын ажиллагааны гэрээ хэлэлцээ байгуулагдах юм байна. Мөн XXI зууны буюу Дижитал эрин үеийн түншлэлийн онцлог, эдийн засаг, зах зээл, бизнесийн үйл явцад гарч буй өөрчлөлт, шинэчлэл, ололт, уналт, шийдлийн талаар илтгэлүүдийг сонсож, хэлэлүүлэг өрнүүлэх ба үр дүн нь шинэ тутам гарч буй инновацийн бүтээгдэхүүн, оюуны өмчийг эдийн засгийн эргэлтэнд оруулахад Төр, бизнесийн байгууллага, эрдэм шинжилгээ судалгааны байгууллага, Их дээд сургууль, мэргэжлийн байгууллагуудын олон талт хамтын ажиллагаа, түншлэлийг дараагийн шинэ шатанд гаргах боломж, нөхцлийг тодорхойлох ажээ.​ Share on facebook Share on twitter Бусад мэдээ