Телевиз, радиогийн аналоги системийг тоон технологид шилжүүлэв

ҮЙЛ ЯВДАЛ

2021.02.21

Монгол Улс тоон технологи рүү шилжих туршилтыг 2010 оноос эхлүүлсэн. Тодруулбал, 2010 оны 06 дугаар сарын 01-нд Улаанбаатар дахь 50кВт-ын богино долгионы /HFB-8047/ 7260кГц-ийн давтамж дээр ажилладаг станц дээр DRM нэвтрүүлэгчийг суурилуулж туршсан юм. Туршилтанд DRM DMOD3 өрнүүлэгчийг ашиглан 50кВтын /HFB-8047/ аналоги станцын оролтонд холбон DRM дохиогоор модуляцлав. Энэ станц нь DRM-д тохиромжгүй учраас гаралтын чадлыг хянахын тулд DRM дохионд зөөгч дохиог ашигласан бөгөөд аналоги станцын хувьд үр дүн нь тооцоолсноос сайн гарч, DRM гаралтын чадал 15 кВт-д хүрсэн юм. Өөрөөр хэлбэл, аналоги 50кВт-ын станц DRM 15кВт чадалтай тэнцсэн юм. Ийнхүү 15 кВт-ын чадалтай болсон DRM богино долгионы тархалтын хамрах хүрээ нь антенны хэлбэрээс хамаараад дохиог бараг 600км алсад хүлээн авч сонсож байсан ба 600-аас дээш км алсад, тухайлбал: Говь- Алтайд маш их гажилттай сигналын хүлээн авалт хийгдсэн бөгөөд ялангуяа шөнийн цагаар нэг суваг дээр Хятадын их чадлын нэвтрүүлэгч маш хүчтэй нөлөөлж байсан. Иймд DRM модуляцийг (16QAM) буюу чадалтай горимд шилжүүлэхэд үр дүн нь үнэхээр гайхмаар, аналоги суваг шиг их гажилттай, Монголын үндэсний радиогийн өргөн нэвтрүүлгийн модуляци аналоги горимд осциллографт дүрс нь бараг л танигдахгүй, DRM горимд дууны/сигналын/ хүлээн авалт цэвэрхэн боловч заримдаа тасалдаж байв. Харин Хөвсгөлийн Мөрөнд DRM сигналын хүлээн авалт маш их сайжирсан, Хятадын нэвтрүүлэгчээс хол байсан болохоор интерференц тийм их биш байсан нь хажуугийн сувгийн интерференцгүй бол хүлээн авалт сайн байх ба тус богино долгионы /HFB-8047/ станцыг DRM-д шилжүүлж, өргөн нэвтрүүлгийг богино долгион дээр дамжуулахад маш сайн хүлээж авна гэсэн дүгнэлт гаргажээ. Хоёр дахь туршилтыг 2010 оны 11 дүгээр сард Чойрт хийсэн бөгөөд туршилтыг Чойрын радио релейны станцыг түшиглэн хийсэн. Цамхаг дээр нь DRM-ын антенныг суурилуулж, DRM DMOD3 өрнүүлэгчээр DRM сигналыг гаргаж, ердийн өргөн зурвасын өсгөгчөөр өсгөсөн бөгөөд гаралтын чадал 10Вт байв. Энэ туршилтаар төлөвлөсөн нэвтрүүлэгчийн чадлаар бүх нутаг дэвсгэрийг хамрах DRM хамрах хүрээний таамаглал зөв болох нь батлагдсан юм.

Төсөлд тоон стандартыг хэрэгжүүлэгч тэргүүлэх орнуудын нэг Герман улсад үйлдвэрлэгдсэн урт болон дунд долгионы TRAM 300L, TRAM 100L, TRAM 100 маркийн DRM стандартын радио нэвтрүүлэх станцыг сонгож авсан юм. Одоо ашиглагдаж байгаа их хүчний радио станцуудын дэд бүтцийг ашиглан Улаанбаатар хотод 600 кВт, Дорнод, Өмнөговь, Говь-Алтай аймгуудад 200кВт-ын, Баян-Өлгий аймагт 50 кВт-ын урт долгионы, Хөвсгөл аймагт 200 кВт-ын дунд долгионы нэвтрүүлэх станцуудыг шинээр байгуулах юм. Энэ станцууд нь 85%-ийн ашигт үйлийн коэффициенттэй, аналоги/тоон (DRM) горимд ажиллах чадвартай, бүрэн тоон системд шилжих үед ямар ч суурилуулалт, тохиргоо шаардлагагүй, шууд шилжихээр загварчлагдсан, ашиглалтын зардал бага, ашиглахад хялбар, алсын хяналтын системтэй зэрэг олон давуу талтай.

Тоон радиогийн “DRM” стандартыг Монголд хэрэгжүүлэв

2009-2012 онуудад Мэдээлэл, харилцаа холбоо, технологийн газрын хамт олон их хүчний радио станцуудыг тоон технологид шилжүүлэх Францын Томсон, ХБНГУ-ын Трансрадио компаниуд, ялангуяа Трансрадио компанитай хамтарч 2010, 2011 оны зуны туршид одоо байгаа аналогии сүлжээний тархалтын хүрээг, дэвшилтэт техник технологи бүхий хэмжүүрийн багажаар хийж, олон улсад мөрддөг зөвлөмж тооцоололоор хийсэн нь бараг анхны бөгөөд сүүлийн судалгаа шинжилгээний ажил болсон юм. Мөн 2010-2011 онд DRM стандартаар радио нэвтрүүлгийг Улаанбаатар, Мөрөн, Чойрт техник технологийн хэд хэдэн туршилтын нэвтрүүлэг хийж, хэмжилт судалгааны ажлуудыг бодитоор нь гаргаж, эдийн засийн үр ашигтай оновчтой хувилбарыг сонгох нөхцөл боломжуудыг олон талаас нь хийж хэрэгжүүлсэний эцэст Трансрадио компанитай цаашид хамтран ажилласан.

ХБНГУ-ын Трансрадио компанитай хамтарч ажилласан хугацааныхаа туршлагад үндэслэн 2011 – 2016 онуудад радио сүлжээг тоон технологид шилжүүлэх төслийн нарийвчилсан төсөв төлөвлөгөөг боломжит санхүүжилтийн хувилбараар боловсруулж, хэрэгжүүлэхээр доорх хөрөнгө оруулалтын хуваарийг гаргаж батлуулж ажилласан байна. Үүнд:

1-р үе: /2011-2012 он/

Баян-Өлгийн эрчим хүчний оролтын байгууламж болон газар доорх кабель шугмыг шинэчлэх/байгууллагын төсвөөс санхүүжүүлэх – 25,7 сая. төг/
Баян-Өлгийн Радио станцын барилгын дотор засвар хийж, шинэ станц байрлуулахад бэлтгэх/байгууллагын төсвөөс санхүүжүүлэх – 15,0 сая. төг/
Баян- Өлгийн РӨНС-ыг DRM стандартын Трансрадиогийн “ТRAM-50” маркын станцаар шинэчлэх/Улсын төсвөөс санхүүжүүлэх – 550 сая.төг/
Баян –Өлгийд “DRM exciter” худалдан авах,/ Бүх нийтийн үүргийн сангаас санхүүжүүлэх 200 сая.төг/
Хонхорын станцын ТЗ-1-р танхимын эрчим хүчний оролтын болон хуваарьлах хүчний байгууламжуудыг шинэчлэх/байгууллагын төсвөөс санхүүжүүлэх – 36,5 сая. төг/

2-р үе: /2013 – 2014 он/

Баян-Өлгийн станцын антенн-фидерийн байгууламжийг Трансрадиогийн төслийн дагуу шинэчилж, зурвасыг өргөтгөх/Улсын төсөв 300,0 сая. төг/
Говь-Алтай, Дорнодын станцын эрчим хүчний байгууламжинд эрсдэлийн үнэлгээ хийлгэж, шинэ технологиор шинэчлэх/Байгууллагын төсвөөс санхүүжүүлэх 61,0 сая .төг/
Говь-Алтай, Дорнодын станцын барилгын дотор засвар хийж, шинэ станц байрлуулахад бэлтгэх/байгууллагын төсвөөс санхүүжүүлэх 35,0 сая .төг /
Говь-Алтайн РӨНС-ыг DRM стандартын Трансрадиогийн “ТRAM-200” маркын станцаар шинэчлэх/ Улсын төсөв 0,996 сая.евро/

3-р үе: /2015 – 2016 он/

Дорнодын РӨНС-ыг DRM стандартын Трансрадиогийн “ТRAM-200” маркын станцаар шинэчлэх /Улсын төсөв 1,049 сая.евро/
Улаанбаатарын РНТС-ыг DRM стандартын Трансрадиогийн “ТRAM-600” маркын станцаар шинэчлэх /Улсын төсөв 2,705 сая.еврог/
Хөвсгөл, Өмнөговийн станцын эрчим хүчний байгууламжинд эрсдэлийн үнэлгээ хийлгэж, шинэ технолигиор шинэчлэх/ Байгууллагын төсвөөс санхүүжүүлэх 61,0 сая .төг/
Хөвсгөл, Өмнөговийн станцуудын барилгын дотор засвар хийж шинэ станц байрлуулахад бэлтгэх/ Байгууллагын төсвөөс санхүүжүүлэх 35,0 сая .төг/
Улаанбаатарын станцыг суурилуулж ашиглалтанд оруулсаны дараа радио долгионы тархалтын хүрээний хэмжилт судалгааг дахин хийсний үндсэн дээр цаашид Хөвсгөл болон Өмнөговийн станцыг шинэчлэх асуудлыг шийдвэрлэсэн байна.

Телевизийн сүлжээг тоон технологид шилжив

Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн 2.4.26-д “Радио телевизийн өргөн нэвтрүүлгийг тоон технологид шилжүүлж, телевизийн олон сувгийг орон даяар хүлээн авах боломжийг бүрдүүлнэ” гэж заасан бөгөөд энэхүү заалтыг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд Мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбоо, технологийн газар олон улсын байгууллагын шийдвэр, зөвлөмжүүд, гадаад улс орнуудын туршлага, радио телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн үйлчилгээ, сүлжээний техник технологийн хөгжлийн хандлага зэргийг харгалзан “Монгол Улсын тоон радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн үндэсний хөтөлбөр”-ийг боловсруулсан билээ. Уг хөтөлбөрийг Монгол Улсын Засгийн газрын 2010 оны 275 дугаар тогтоолоор батлуулав. Олон Улсын цахилгаан холбооны байгууллага /ITU/-ын 2006 онд хуралдсан Радиогийн их хурлаас 2015 он хүртэлх хугацаанд дэлхийн улс орнуудыг радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн сүлжээ, үйлчилгээгээ тоон технологид шилжүүлэх шийдвэр (GЕ-06) гаргасан. Иймд уг хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх ажлын төлөвлөгөөг боловсруулж, Монгол Улсын хэмжээнд аналогии радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн сүлжээг тоон өргөн нэвтрүүлгийн сүлжээнд үе шаттай шилжүүлэх, тоон радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн үйлчилгээг бэлтгэх, дамжуулах, хүлээн авах боломжийг бүрдүүлэх талаар тусгасан.

Монгол Улс Олон улсын цахилгаан холбооны байгууллагаас гишүүн орнуудад өгсөн чиглэлийн дагуу 2015 онд үндэсний хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулдаг телевиз, радиог тоон технологид бүрэн шилжүүлэх, 2014 оны 07 дугаар сарын 31-ны 00.00 цагт аналогии радио, телевизийн дамжууллыг бүрэн зогсооно гэж зааж байсан билээ.

Орон нутагт үндэсний телевизийн нэвтрүүлийг дамжуулж байгаа аналоги сүлжээг тоонд шилжүүлэх бодлогын хүрээнд телевизийн бага чадлын нэвтрүүлэгч, үйлдвэрлэгч дэлхийн номер нэг орон болох Герман улсын “Ronde@Schwarz” компаний бүтээгдэхүүнийг Монгол Улсад нутагшуулах зорилгоор 2012-2013 онуудад 282 сум сууринд хэрэгжүүлсэн бөгөөд улмаар 2014 оны 7 дугаар сарын 31 өдөр телевизийн аналоги сүлжээг тоонд бүрэн шилжүүлж дууссан байна.

Бусад мэдээ

Давос 2025: Дэлхийн удирдагчид AI-ийн сорилттой нүүр тулж байна

2025-01-21

Дэлхийн удирдагчдын уулзалдах цэг болж, тухайн жилийнхээ нийгэм, эдийн засгийн өнгийг тодорхойлдог Дэлхийн эдийн засгийн форум буюу “Давос”-ын чуулган “Ухаалаг эрин үеийн хамтын ажиллагаа” сэдвийн дор нэгдүгээр сарын 20-24-ний өдрүүдэд зохион байгуулагдаж байна. Швейцарын Давос хотноо 1400 гаруй эксперт, бодлого тодорхойлогч, салбарын манлайлагчид ойрын болон дунд хугацаанд дэлхийн эдийн засагт заналхийлж буй гол эрсдэл болон боломжит шийдлүүдийг нэрлэж эхэллээ. Сүүлийн үеийн судалгаагаар технологи, тэр дундаа хиймэл оюун ухаан, квант тооцоолол нь салбар хоорондын бизнесийг өөрчлөх, тасалдуулахад хүргэдэг гол хүчин зүйл болж байгааг онцлов. Мөн хиймэл оюун ухаан, квант тооцоолол, блокчейн хурдацтай дэвшилд хөтлөгдөн өөрчлөлтийг түүчээлж байна. Түүнчлэн аж үйлдвэрүүд зөвхөн дээрх томоохон технологийн шинэчлэл төдийгүй газар хөдлөлтийн гео-эдийн засгийн өөрчлөлтийг харгалзан бизнесийн стратегиа өөрчлөх шаардлагатай болжээ. Давос хотноо болж буй “Дэлхийн эдийн засгийн форум- 2025”-ийн уулзалтад оролцогчид үүнийн дагуу салбаруудаа өөрчлөхийн зэрэгцээ богино хугацааны зорилго, урт хугацааны зайлшгүй шаардлагуудыг хэрхэн тэнцвэржүүлэх талаар хэлэлцэж, шийдлүүдийг ярилцах юм. Чуулга уулзалтаар цахим орон зай илүү төвөгтэй болж байгаа ч кибер аюулгүй байдлын шилдэг мэргэжилтнүүд гарц, шийдлийг нэрлэж байна. Тодруулбал, Форумын кибер аюулгүй байдлын тэргүүлэх тайланд геополитикийн хурцадмал байдал, шинээр гарч ирж буй технологийн хурдацтай хэрэглээ зэрэг хүчин зүйлсээс шалтгаалж кибер ландшафт улам бүр төвөгтэй болж байгааг илэрхийлсэн. Энэ нь байгууллага, улс үндэстний хувьд гүн гүнзгий, өргөн хүрээтэй үр дагавартай бөгөөд кибер тэгш бус байдлыг улам хурцатгаж байгааг ч анхааруулав. Ингээд Давосын чуулга уулзалтаар дараахь сэвдүүдийг онцолж байна. Дижитал өөрчлөлтөд үзүүлэх нөлөөлөл, цар хүрээг чиглүүлж буй сэтгэлгээний өөрчлөлт Глобал гэрэлт цамхаг сүлжээ (GLN) нь дижитал өөрчлөлтөөр бүтээмж, тогтвортой байдалд онцгой нөлөө үзүүлсэн компаниудыг хүлээн зөвшөөрдөг. Энэхүү цагаан номд хамгийн сүүлийн үеийн 36 Гэрэлт цамхаг сүлжээнд нэгдэхийн тулд дижитал “хэмжээний уналт”-тай тэмцэхээс эхлээд хөрөнгө оруулалт хийх хүртэл туршлага, сургамжуудыг тайлагнадаг. Энэхүү цагаан ном баримт бичиг нь хамтын ажиллагаа, инновац ашиглан эрүүл мэндийн тулгамдсан асуудлуудыг шийдвэрлэхэд чиглэсэн өөрчлөлтийн хандлагыг санал болгож, дэлхийн эрүүл мэндийн мэдээллийн сүлжээний эдийн засгийн алсын харааг харуулж байна. Энэ нь эрүүл мэндийн өгөгдлийн хамтын ажиллагааны чухал хүчин зүйлүүд болон эрүүл мэндийн салбарт үр дүнтэй, өргөжүүлэх боломжтой шийдлүүдийг бий болгоход шаардлагатай амжилтын түүх, стратегиудыг судалдаг аж. GovTech-ийн дэлхийн олон нийтэд үзүүлэх нөлөө Дэлхийн Засгийн газар оюун ухааны эрин үеийг гүйцэж чадах уу гэдэг томоохон шалгуурын өмнө ирээд байна. 2034 он гэхэд GovTech буюу Төрийн дижитал системүүд нь дэлхийн хэмжээнд 9.8 их наяд ам.долларын олон нийтийн үнэ цэнийг нээж, Засгийн газрын үйл ажиллагаа, хүмүүстэй харилцах арга хэлбэрийг өөрчлөх аж. Аливаа Засгийн газрууд үр ашиг, ил тод байдал, тогтвортой байдлын эрэлт хэрэгцээ нэмэгдэж байгаа энэ үед GovTech нь үйл явцыг оновчтой болгох, зардлыг бууруулах, олон нийтийн итгэлийг сэргээх шийдлүүдийг санал болгодог. Тиймээс Засгийн газрууд инновацыг хүлээн зөвшөөрч, төр, хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагааг дэмжих чиглэл рүү явж байна. Аж үйлдвэрийн 4 дэх хувьсгалын төв Энэтхэг Энэтхэг нь сүүлийн зургаан жилийн хугацаанд аж үйлдвэрийн 4 дэх хувьсгалын төвийг байгуулж, 1.25 сая иргэнд шууд нөлөөлж, санаачилгуудаараа дамжуулан үр дүнтэй өөрчлөлтийг авчирчээ. Ингэхдээ үе шаттайгаар цогц сорилтуудыг шийдвэрлэх боломжтой технологиудыг өргөжүүлж, олон талт хамтын ажиллагааны ач холбогдлыг бий болгосон. Квантын эдийн засгийг нэвтрүүлэх нь Энэхүү тайлан нь тооцоолол, мэдрэгч, харилцаа холбоо, аюулгүй байдал гэсэн гурван үндсэн чиглэлээр дэлхийн аж үйлдвэр, эдийн засгийг өөрчлөх квант технологиудыг өөрчлөх чадамжийг онцолж байна. Дээрх технологи нь жишээлбэл, дэвшилтэт машин сургалт, симуляци ашиглан бизнесийн үйл ажиллагааг оновчтой болгож, өвчний илрүүлэлтийн нарийвчлалыг сайжруулж, хамгийн сүүлийн үеийн шифрлэлтээр өгөгдөл дамжуулах найдвартай байдлыг хангаж чадах аж. Ухаалаг эрин үеийн үйлдвэрүүд COVID-19 тахлаас эхлээд уур амьсгалын өөрчлөлт, мөргөлдөөний хүчтэй нөлөөлөл хүртэл сүүлийн хэдэн жил аж үйлдвэр, нийлүүлэлтийн сүлжээнд бараг байнгын тасалдал гарч ирсэн. Энэхүү тасалдал нь сорилтуудыг бий болгохоос гадна эхний хөрөнгө оруулалтаас бодит хэрэглээ рүү хурдан шилжих чадвартай хүмүүст бүтээмж, өсөлт, илүү тогтвортой байдлын боломжуудыг олгов. Судалгаанаас харахад дижитал өөрчлөлт нь тогтвортой байдал, нээлттэй инновацын хурдасгуур болж чадна гэж харж байна. Улс орны удирдагчдад эдгээр шилжилтийн боломжуудыг ашиглахын тулд шинэ, орчин үеийн манлайллын хэрэгсэл хэрэгтэй. Ингэхдээ боловсон хүчин, хүний нөөцөө бэлдэх, ирээдүйд хариуцлагатай хиймэл оюун ухаантай ажиллах хүчийг бий болгох асуудал чухлаар яригдаж байна. AI засаглалын холбоо (AIGA) нь салбаруудаа өөрчлөх замаар дэлхийн удирдагчдыг нэгтгэж, хиймэл оюун ухааныг хариуцлагатай нэвтрүүлэх шилдэг туршлагыг бий болгохыг зорьж байна. Үйлдвэрлэлийн экосистемийг өөрчилж, нийгэмд урт хугацаанд үр өгөөжөө өгөх боломжтой хиймэл оюун ухааны практик хэрэглээ, инновацыг нэгэн зэрэг судалж буй. Гэхдээ хиймэл оюун ухаан, квантын тооцоолол, биотехнологи, робот техник, автоматжуулалт болон бусад салбарын дэвшил нь олон боломжийг олгож байгаа ч шинэ технологиуд нь эрчим хүчний эрэлт хэрэгцээг нэмэгдүүлж байна. Тиймээс олон улсын эрчим хүчний агентлаг (IEA) 2026 он гэхэд зөвхөн дата төвүүдийн цахилгаан эрчим хүчний хэрэглээ 1000 TWh хүрч магадгүй гэж таамаглав. Энэ нь Япон улсын эрчим хүчний хэрэглээтэй тэнцэхүйц юм. Тиймээс Ухаалаг эрин үеийг эрчимжүүлэх нь асар том ажил бөгөөд дэлхийн цахилгаан эрчим хүчний эрэлт, нийлүүлэлтэд хүчтэй нөлөө үзүүлнэ. Өөрөөр хэлбэл, хурдацтай хөгжиж буй технологиуд нь эрчим хүчийг өнөөдрийнхөөс хамаагүй өндөр хурдаар залгиж байгаа юм. Кибер гэмт хэргийн сүлжээг тасалдуулах нь Дэлхийн эдийн засгийн форумын Кибер гэмт хэргийн эсрэг түншлэлээс боловсруулсан энэхүү цагаан баримт бичиг нь кибер гэмт хэргийн үйл ажиллагааг таслан зогсоохын тулд одоо байгаа түншлэлийн амжилтыг хэрхэн бэхжүүлэх талаар судалдаг. Энэ нь дэлхий даяар кибер гэмт хэргийн эсрэг үйл ажиллагааны хамтын ажиллагааг авч үзэж, үр дүнтэй түншлэлийн нийтлэг шинж чанарууд болон тэдэнд тулгардаг саад бэрхшээлийг тодорхойлдог аж. Хиймэл оюун ухааны эрин үеийн засаглал Хиймэл оюун ухаан (AI) нь дэлхий даяар үйлдвэрүүд, эдийн засаг, нийгмийг өөрчлөн хувиргагч хүч болж гарч ирж байна. Энэхүү чухал мөч нь алсын хараатай манлайлал, урьдчилан таамагласан алсын хараа, төрийн бодлогыг өөрчлөхөд хүрчээ. Шинээр гарч ирж буй шилдэг 10 технологи Шилдэг 10 хөгжиж буй технологийн тайлан нь стратегийн чухал эх сурвалж юм. Анх 2011 онд хэвлэгдсэн бөгөөд нийгэм, эдийн засагт чухал нөлөө үзүүлэх 10 технологийг тодорхойлохын тулд эрдэмтэд, судлаачид, ирээдүй судлаачдын ойлголтод тулгуурлан гаргадаг аж. Эдгээр шинээр гарч ирж буй технологиуд нь саад учруулж, хөрөнгө оруулагчид болон судлаачдын сонирхлыг татахуйц бөгөөд таван жилийн дотор цар хүрээ нь тэлэх аж. Форумын 300 гаруй шинжээч, эрдэм шинжилгээний судалгааны тэргүүлэгч хэвлэн нийтлэгч болох Frontiers-ээр дамжуулан дэлхийн өнцөг булан бүрээс шилдэг байгууллагуудаас 2000 гаруй ахлах редакторуудыг багтаасан дэлхийн сүлжээг хамарсан дүн шинжилгээ аж. AI нь байгууллагуудад нийгэм, байгаль орчны сорилтыг даван туулах их боломжийг харуулж байна. Тиймээс форумын үеэр AI for Impact: The Role of AI in Social

Авлигатай тэмцэх газарт 10 мянган хуудас “Шилэн” мэдээлэл хүлээлгэн өглөө

2023-11-03

10 мянган хуудас баримт, мэдээллийг Авлигатай тэмцэх газарт өнөөдөр хүлээлгэн өгч, мөрдөн шалгах үйл ажиллагаанд дэмжлэг үзүүлж байна. Засгийн газрын тусгай сангууд, тусгай зөвшөөрлүүд, тусгай хамгаалалттай бүс болон Нийслэл дэх газар олголтууд, төрийн өмчийн байруудын түрээс, барилга, байгууламж ашиглалтад хүлээн авсан улсын комисс, тэдгээрийн дүгнэлтүүд, төрийн өмчит компаниудын ТУЗ-ийн бүрэлдэхүүн гэх зэрэг иж бүрэн мэдээлэл үүнд багтаж байна. АТГ-ын үйл ажиллагааны ачаалал их тул үнэн зөв, нотолгоонд суурилсан шийдвэрийг хурдан шуурхай гаргахад боловсруулсан, ангилсан, инфографиктай, статистик тооцоололтой мэдээллээр хангаж ажиллах нь чухал ач холбогдолтой. Энэ бол технологиор авлигыг бууруулах үйл хэрэгт ЦХХХЯ манлайлал үзүүлж буй явдал юм. МУ-ын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ энэ оныг авлигатай тэмцэх жил болгон зарлаж “5Ш” ажиллагааг эхлүүлсэн. Үүний хүрээнд “Шил” ажиллагааг миний бие ахлан ажиллаж байна. Өнгөрсөн 7 сарын хугацаанд Shilen.gov.mn-д төрийн 123 байгууллагаас 550 багц мэдээлэл хүлээн авч, тэдгээрийг 39 төрөлд ангилан 970,355 мөр мэдээлэл болгон боловсруулж, 5 сая гаруй хандалт авч, иргэдийн мэдэх эрхийг хангаж, МУ-д анх удаа нээлттэй мэдээллийн нэгдсэн санг бүрдүүллээ. Нээлттэй ил тод байдлыг бий болгож хүнд суртал, хээл хахууль, хуйвалдааныг таслан зогсооход та бидний хамтын ажиллагаа чухал. “Шил” ажиллагаа иргэн нь мэдээлэлтэй бол илүү эрх мэдэлтэй байх нээлттэй нийгмийн үнэт зүйлийг баримталж, авлигын эсрэг тэмцэлд олон нийт идэвхтэй оролцон шууд хараа хяналтаа тавихад технологийн шийдлээр туслах үндсэн зорилготой билээ.

Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийг хангахад онцгойлон анхаарч байна

2025-01-10

Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийг хангах харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн салбарын дэд зөвлөлийн 2024 оны үйл ажиллагааны хэрэгжилтийн сонсгол энэ сарын 9-ний өдөр Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яаманд /ЦХИХХЯ/ боллоо. Тус сонсголоорхөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийг хангахын тулд хийж хэрэгжүүлсэн ажил, цаашид хэрэгжүүлэх ажлын төлөвлөгөөг хэлэлцэв . Тухайлбал, ЦХИХХЯ-наас Үндэсний зөвлөлийн 2024 оны төлөвлөгөөнд туссан үндсэн 1, хамтран хэрэгжүүлэгч 7, салбар зөвлөлийн 2024 оны төлөвлөгөөнд туссан 15 ажлыг гүйцэтгэжээ. Дээрх төлөвлөгөөний хэрэгжилт 90.6-100 хувийн гүйцэтгэлтэй байна. ЦХИХХЯ-нд хөгжлийн бэрхшээлтэй 2 мэргэжилтнийг зайнаас буюу цахимаар ажиллуулж байгаа бол Төрийн цахим үйлчилгээний зохицуулалтын газарт /ТЦҮЗГ/-т 8, И-Монгол академид 2, Мэдээлэл холбооны сүлжээ компанид 52, Монгол шуудан ХК-д 40, Радио телевизийн үндэсний сүлжээ УТҮГ-т 11, Монголын цахилгаан холбоо ХК-д 12 хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн ажиллаж байна. Өнгөрсөн жил e-mongolia системээр дамжуулан хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд чиглэсэн гурван төрлийн үйлчилгээг нэвтрүүлснийг дахин загварчилж, ангилж оруулжээ. Үүнд, *Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний үнэмлэх *Хөдөлмөрийн чадвар алдсаны тэтгэвэр тогтоолтын хуудас /Монгол-Англи/ *Хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь, хугацаа тогтоосон акт зэрэг багтана. Мөн И-Монгол академиас “e-mongolia” системийг шинэчлэхдээ “Чимэгэ” системтэй хамтран дуу хоолойг бичвэр болгох технологийг нэвтрүүлжээ. Тус академиас сонсголын бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан видео дуудлагын үйлчилгээг e-mongolia.mn сайт дээр байршуулж, зайнаас зөвлөн туслах төвийн шууд мэдээлэл шуурхай удирдлага руу шилжүүлэн хамтран ажиллахаар албан бичгийг хүргүүлсэн. Харин хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний мэдээллийн хүртээмжийг сайжруулах чиглэлд ТЦҮЗГ-аас Дархан-Уул, Өвөрхангай, Орхон аймагт өөртөө үйлчлэх 3 цэгийг байгуулан үйл ажиллагааг эхлүүллээ. Нийслэлд Монголын хараагүйчүүдийн үндэсний холбооны байранд 1, 21 аймагт тус бүр 1, нийт 22 тусгай хэрэгцээт төрийн цахим үйлчилгээний КИОСК машиныг байршуулсан. Нийслэлийн 6 дүүргийн 60 хороонд “ХУРДАН” цэгийг нэвтрүүлснээр өнөөдрийн байдлаар нийслэлийн 13 “ХУРДАН” цэгт хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн дараалалгүй үйлчлүүлэх тэмдэг байршуулан үйлчилгээ үзүүлж байна. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн цахим ур чадварыг дээшлүүлэх, Засгийн газраас цахим шилжилтийн хүрээнд авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээг таниулах, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд төрийн үйлчилгээг хэрхэн авах талаар заавар, зөвлөмж бүхий контентыг ТВ-5, 25ТВ, UBS-1 сувгуудаар олон нийтэд хүргэжээ. Олон улсын цахилгаан холбооны байгууллагаас хүүхдэд зориулан гаргасан “Санготай хамтдаа цахим аюулгүй байдлаа хамгаалъя” 5 ангит цуврал видео хичээлийг монгол хэл дээр хөрвүүлэн, дохионы хэлний болон хадмал тайлбартайгаар бэлтгэн цахим орчинд болон телевизээр түгээсэн. Хүүхэд хамгааллын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын цахим орчинд хүүхдийн эрхийг хамгаалах зохицуулалтын талаар хүүхэд, эцэг эх, олон нийтэд зориулсан 3 видео контентыг дохионы хэл болон хадмал тайлбартайгаар олон нийтэд цацжээ. И-Монгол академи болон ТЦҮЗГ, Мэдээлэл технологийн үндэсний парк харааны бэрхшээлтэй иргэдийн цахим ур чадварыг дээшлүүлэх сургалтыг тогтмол зохион байгуулж байна. Мөн И-Монгол академи, Мэдээлэл технологийн үндэсний паркаар дээрх иргэд үйлчлүүлэх орц, гарцыг саадгүй хүртээмжтэй болгожээ. Түүнчлэн БНСУ-ын NIA байгууллагын дэмжлэгээр МТҮП-ын 1 давхарт цахим ур чадварыг нэмэгдүүлэх зорилгоор “Мэдээлэл хандалтын төв” байгуулагдсан. Монгол шуудан ХК нь Улаанбаатар хотын Төв шуудангийн үйлчилгээний салбар, Марк, үнэт цаасны хэлтэс, Улс хоорондын агаарын шуудан ялган боловсруулах төв, 37 болон 21-р салбар нийт 5 обьектоор хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн үйлчлүүлэх орц гарцыг бий болгожээ. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийг хангах чиглэлээр харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн салбарт дээрх ажлууд хийгдсэн. Мөн хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд болон төрийн бус байгууллагуудын төлөөллийг оролцуулан “Мэдээллийг цаг” арга хэмжээг 2024 оны 3-р сарын 26-ны өдөр цахим хэлбэрээр зохион байгуулсан. Монголын хараагүйчүүдийн холбоо ТББ, Харааны бэрхшээлтэй хүмүүсийн инновац хөгжлийн төв ТББ, Тэгш оролцоо ээлтэй нийгмийн ТББ, Монголын харааны бэрхшээлтэй хүүхэд залуучуудын холбоо ТББ, Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний хөгжлийн ерөнхий газар болон тус яамны хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүсийн эрхийг хангах салбарын орон тооны бус зөвлөлийн гишүүдтэй хамтарсан уулзалт зохион байгуулсан. Тус уулзалтаар хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд цахим үйлчилгээ, төрийн болон хувийн хэвшлийн байгууллагуудын вэб хуудас болон аппликейшн ашиглахад хүнд хүртээмжгүй байдлын талаар ярилцаж, санал солилцов.