Ухаалаг утас хэрэглэх, интернетэд холбогдох, утсандаа аппликейшн татах, шинээр google account нээх, нууц үгийн тохиргоо хийх, дата ашиглалт зэрэг нь залууст энгийн өдөр тутмын үйлдэл юм. Гэвч энэ нь ахмадуудад хүндрэл үүсгэж, цахим үйлчилгээ авахдаа хүүхэд, ач зээ нараасаа тусламж хүсэх нь түгээмэл. Энэхүү асуудлыг шийдвэрлэхээр Дэлхийн банкны дэмжлэгээр Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам -ны хэрэгжүүлж буй “Ухаалаг засаг-2” төслийн хүрээнд “Үндэсний цахим элч – Digital Nation Ambassador” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж байна. ЧД-ийн III хорооны иргэн, ахмад сургагч багш Г.Сарангэрэл “Технологийн эрин үетэй хөл нийлүүлэн алхахын тулд цахим ур чадвараас хоцорч болохгүй. Цахим ур чадварт суралцах нь зайлшгүй хэрэгцээ шаардлага юм. Тиймээс “Ухаалаг засаг 2” төсөлд хамрагдаж, сургалтад сууснаар хүүхэд, ач зээ нараа гуйхгүйгээр “И-монголиа” руугаа ороод хэрэгтэй мэдээлэл, тодорхойлолт, лавлагаагаа авч сурлаа. Цаашид сурсан зүйлээ улам батжуулж, лавшруулж бусад ахмадаа сургахаар зорьж байна. Цахим ертөнцтэй холбогдох анхан шатны мэдлэгтэй болсондоо ихэд баяртай байна” хэмээн ярилаа. “Ухаалаг засаг 2” төслийн хүрээнд нийт 130 сайн дурын залуу болон ахмад сургагч багш, 600 гаруй ахмад настай иргэнд цахим ур чадварыг нэмэгдүүлэх сургалтыг зохион байгуулжээ. Ингэхдээ ухаалаг утасны хэрэглээ, WI-FI сүлжээнд холбох, утсандаа шинэ аппликейшн татах, гар утасны нууцлал, дата ашиглалт, цахим аюулгүй байдал, олон нийтийн сүлжээ, сошиал сувгуудын аппликейшн татах, онлайн дуудлага, видео дуудлага хийх, сошиал платформ дээр тохиргоо хийх, төрийн үйлчилгээнд хяналт тавих, И-Монгол аппликейшн ашиглах, эмнэлгийн цаг онлайнаар авах, банкны аппликейшн ашиглах, нэгж, дата худалдан авах, төлбөр тооцоо хийх аргачлалыг заажээ. СХД-ийн XVIII хорооны иргэн, ахмад сургагч багш С.Батсуурь “Цахим орчинд бусадтай харилцах соёл, өөрийгөө хамгаалах, энгийн төлбөр тооцоог утсаараа хийх, эрүүл мэндийн үйлчилгээ авах чадварт суралцсан. Орон сууцны төлбөр тооцоог банкин дээр очиж дугаарлахгүйгээр шууд утаснаасаа хийчихнэ. Эмнэлэг рүү заавал явж цаг авах шаардлагагүй гэдгийг мэдэж авсан. Эрүүл мэндийн оношлогоо, шинжилгээний хариугаа хүртэл онлайнаар авчихна. Утсаа алдлаа гэхэд өөрийн мэдээллээ хамгаалах, нууцлалын тохиргоог хийж сурсан. Их өгөөжтэй сургалтад хамрагдсандаа баяртай байна” гэж онцлов.   Мөн ахмадуудад богино хэмжээний контент бүтээх, сошиал медиа дээр контент нийтлэх эсвэл татаж авах, зураг авах, бичлэг хийх, зураг бичлэгээ засварлах, бусдад илгээх сургалт орсон байна. А.Алтанцэцэг Ахмад сургагч багш “Энэхүү сургалтад суухаас өмнө цахим орчны талаар хэт ерөнхий мэдээлэлтэй байсан. Цахим орчинд хүмүүстэй ёс зүйтэй харилцах, өөрийгөө хэрхэн хамгаалах, бусдад төвөг учруулахгүйгээр өөрийнхөө цахим хэрэгцээг хангах, онлайн худалдан авалт хийх аргачлалыг мэддэггүй байсан. Утсаа кодолж, банкны гүйлгээ хийхэд нэг удаагийн код яаж авах аа сурч авлаа. Сошиалд янз бүрийн найзын хүсэлт ирдэг. Үүнийг хараад хуурамч хаяг уу, бодит хүний хаяг уу гэдгийг ялгаж сурсан. Өмнө нь бол ирсэн хүсэлт болгоныг нягтлалгүй хүлээн авдаг байсан бол одоо цензуртай ханддаг болсон” хэмээн дурдав. Улаанбаатар хот, орон нутгийн 30 гаруй ахмадыг нийт 40 цагийн сургагч багшийн онол, практик хосолсон сургалт, 12 цагийн дадлага хичээлд хамруулжээ. Сургалтад 55-64 насны ахмад өргөнөөр оролцож байна.

Жонс Хопкинсийн их сургуулийн эрдэмтэд математикийн нарийн төвөгтэй асуудлыг уламжлалт аргуудаас хэдэн мянга дахин хурдан шийддэг DIMON хэмээх хиймэл оюуны загварыг бүтээжээ. Хэсэгчилсэн дифференциал тэгшитгэл гэж нэрлэгддэг эдгээр асуудлууд нь инженерчлэл, шинжлэх ухаан, анагаах ухаанд чухал ач холбогдолтой боловч шийдвэрлэхэд олон хоног шаардагддаг байна. DIMON стандарт компьютер дээр үүнийг ердөө 30 секундэд шийдвэрлэх боломжтой. 1000 гаруй дижитал зүрхний загвар дээр туршсан DIMON нь хүний зүрхний цохилтыг нарийн тооцоолж, зүрхний хэм алдах эрсдэлийг үнэлж, эмчилгээ санал болгоход эмч нарт туслах юм. Анагаах ухаанаас гадна DIMON нь сансар огторгуй, автомашин, иргэний инженерчлэл зэрэг салбарт хэрэглэгдэхүүнтэй. Дулаан, стресс, хөдөлгөөн зэрэг физик системийг хуртай дуурайж инженерүүдэд илүү аюулгүй, илүү үр ашигтай бүтээгдэхүүн зохион бүтээхэд туслах юм.

Энэ жил Хиймэл оюун, математик, физик, мэдээлэл зүйн Олон Улсын олимпиадад амжилт гаргасан 21 сурагч болон 10 багшийг ЦХИХХ-ны сайд Ц.Баатархүү хүлээн авч уулзлаа. Тодруулбал, тэд анхны IAIO Олон Улсын “Хиймэл оюун”, IMO Олон Улсын “Математик”-ийн 65, Олон Улсын “Физик”-ийн 54 болон Азийн 24, Олон Улсын “Мэдээлэл зүйн” 36 дахь олимпиадуудад тус тус амжилттай оролцжээ. Улмаар Монгол Улсынхаа нэрийг дэлхийд гаргасан 21 сурагчид батламж, тэднийг бэлдсэн эрдмийн дээд багш нарт талархал гардууллаа. Мөн хиймэл оюун, математик, физик, мэдээлэл зүйд шамдан суралцсан тэдэнд улам их амжилтыг ерөөв. ЦХИХХ-ны сайд Ц.Баатархүү “Ирэх жилүүдэд олон төрлийн программын хэлээр олимпиад зохион байгуулахыг зорьж байна. Аль болох программын олон хэлийг хэрэглээнд нэвтрүүлж, оюутан сурагчдыг олимпиадад бэлдэнэ. Түүнчлэн IT инженерүүдийн дунд ч олимпиад зохион байгуулахаар судалж байна. Нэн ялангуяа, Олон Улсын олимпиадад оролцож амжилт гаргасан залуус бол Монголынхоо нэрийг олон улсад гаргаад зогсохгүй, дэлхийд үнэлэгдэх мэргэжилтэн болж байгаа юм. Оролдлого, туршлага, тууштай байдал аливаа хүнийг мөрөөдөл рүү нь хөтөлдөг. Тиймээс мэдлэг түгээгдэх ёстой. Алслагдсан бүс нутагт номгүй, интернэтгүй өндөр потенциалтай хүүхдүүд олон бий. Тэдэнд тэгш боломжийг бий болгох ёстой” хэмээн онцоллоо.   ЦХИХХЯ-наас “Хиймэл оюуны үндэсний стратеги”-ийг боловсруулж байна. Дэлхийн 60-аад улс орон энэ чиглэлээр эрх зүйн орчноо бүрдүүлжээ. Мөн мэдээллийн технологи, хиймэл оюуны чиглэлийн сурах бичгүүдийг орчуулж байна.