Search
Close this search box.
Search
Close this search box.
Search
Close this search box.
Search
Close this search box.

ҮЙЛ ЯВДАЛ

ЦХХХЯ НАСА-тай олон талт хамтын ажиллагааг эхлүүлэхээр боллоо

2022.06.17

Цахим хөгжил, харилцаа холбооны яамны удирдлагууд НАСА-гийн төлөөлөгчидтэй цахим уулзалт хийлээ. Уг уулзалтад НАСА-гийн талаас Олон улсын болон агентлаг хоорондын харилцааны албаны Олон улсын хөтөлбөрийн мэргэжилтэн Бетси Голдемен, Олон улсын оффисын Ази дахь төлөөлөгч Гарви Макинтош зэрэг албаны хүмүүс оролцлоо. Уулзалтын эхэнд Цахим хөгжил, харилцаа холбооны яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Б. Болор-Эрдэнэ Монгол Улсын харилцаа холбооны салбар тэрдундаа сансрын технологийн хөгжлийн талаар товч танилцуулсан юм. Тэрбээр хэлэхдээ “Монгол Улс ОХУ-тай сансар судлал, сансрын технологийн чиглэлд хамтран ажиллаж ирсэн уламжлалтай бөгөөд тэртээ 1981 онд Монгол хүн сансарт нисэж, эмнэлэг, биологи, физик технологи, зайнаас тандан судлах гэсэн үндсэн гурван чиглэлээр 25 нэр бүхий, 36 эрдэм шинжилгээний туршилт судалгаа хийж байсан нь Монгол Улсын сансар судлал хөгжих эхлэл тавигдаж байсан. Өнөөдөр манай улсад сансраас мэдээлэл авч, байгаль газар зүй, уул уурхай, хөдөө аж ахуй, харилцаа холбоо, мэдээллийн технологи зэрэг олон салбарт ашиглаж буйг дуулгасан юм”.

 

Мөн тэрбээр олон улсын сансрын шинжлэх ухаан, технологийн хүрээлэн,сансрын нисгэгчдийг бэлтгэх бааз бүхий аялал жуулчлалын загвар хотыг Монголын говьд байгуулгах зорилготой “Мars V” төслийн талаарх мэдээллийг НАСА-н багт дуулгасан юм.

Цаашид сансрын технологийг хөгжүүлэх, салбарын хүний нөөцийг бэхжүүлэх үүднээс тус салбарын залуу боловсон хүчин, эрдэмтэн судлаачдыг НАСА-гийн хэрэгжүүлдэг сансрын хөтөлбөрүүдэд хамруулах мөн тодорхой төсөл хөтөлбөр дээр хамтран ажиллахаар тохиролцлоо.

НАСА нь Монгол Улстай 1997 оноос хойш хамтран ажиллаж байна.

Бусад мэдээ

Инновацыг нэвтрүүлж, иргэн төрийг өндөр технологиор холбоно

Хүний эрхийн өдөрт зориулан ХЭҮК, УИХ-ын Тамгын газар, ЦХИХХЯ хамтран судлаач оюутнуудыг хүлээн авч уулзлаа. ЦХИХХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн даргын албан үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч П.Алтан-Од тус яаманд хүний эрх хэрхэн хангагдаж байна вэ, 2024 онд хэрэгжүүлэх дүрэм журмын хэрэгжилтийн талаар судлаач оюутнуудад мэдээлэл өгөв. Мөн “2025 онд цахим шилжилтийг эрчимжүүлж, шуудан, харилцаа холбооны хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах болон дроны тухай хуулийн төслийг хаврын чуулганаар өргөн барихаар төлөвлөж байгаа” гэж дурдлаа. Төрийн үйлчилгээг цахимжуулахдаа тоонд бус чанарт анхаарч, иргэддээ хүрсэн цомхон үйлчилгээг “e-mongolia” системээр дамжуулан хүргэхээр зорьж буй. Одоогийн байдлаар тус платформоор 1,9 сая иргэн үйлчлүүлээд байна. Мөн инновацыг нэвтрүүлж, иргэн төрийг өндөр технологиор холбох, бизнес загварыг хөгжүүлж, олон улсад экспортлохыг зорьж буй. Технологи хөгжихийн хэрээр кибер аюулгүй байдлыг хангах нь шүдний өвчин болдог. Энэ чиглэлд хүний нөөцийг бэлдэж, мэдээллийн онц чухал дэд бүтэцтэй байгууллагуудыг эрсдэлээс хамгаалах, эрсдэлийг тооцоолох шаардлага ч үүссэн. Тиймээс мэдээллийн аудит, эрсдэлийн үнэлгээ хийлгэх хамтарсан журмыг ч батлаад байна. УИХ-ын даргын захирамжаар “Хүний эрхийг хангах үндэсний хөтөлбөрийн ач холбогдлын талаар таниулан сурталчлах, залуусын оролцоог хангаж, санал бодлыг сонсох арга хэмжээ зохион байгуулах үүрэг бүхий ажлын хэсэг” байгуулагдсан. Тус ажлын хэсгийн гишүүд эрх чөлөөт нийгмийн үнэ цэн, хүний эрхийн талаарх мэдлэгийг түгээх, залуусыг хүний эрхийн хамгаалагч болгоход бодлогын дэмжлэг үзүүлэх чиглэлээр танилцах үйл ажиллагаа зохион байгуулж байгаа юм. Энэ хүрээнд их дээд сургуулиудын судлаач оюутнууд өнөөдөр ЦХИХХЯ-ны үйл ажиллагаатай танилцлаа. Монгол Улсын Засгийн газар харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийг эдийн засгийн тэргүүлэгч салбарын нэгээр зарлаж, “Цахим Үндэстэн” болох уриалгыг дэвшүүлсэн. Энэ хүрээнд Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн газрыг татан буулгаж, 2022 онд Цахим хөгжил, харилцаа холбооны яам, 2024 онд Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам болгох Засгийн газрын тогтоол тус тус гарсан. Монгол Улсын урт хугацааны бодлогын баримт бичиг “Алсын хараа-2050”, Засгийн газрын 2021-2024 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт олон улсад өрсөлдөх чадвар бүхий үндэсний шинжлэх ухаан, технологи, инновацыг хөгжүүлэх замаар эдийн засгийн тэргүүлэх чиглэлийн нэг болгох зорилт тавьжээ. Энэхүү ажлын хүрээнд дижитал дэд бүтэц, цахим засаглал, мэдээллийн аюулгүй байдал, тоон бичиг үсгийн чадавх, инновац үйлдвэрлэл, үндэсний хөгжлийн хурдасгуур гэсэн стратегийн зургаан зорилгыг батлан, хэрэгжүүлж байна.

Ц.Баатархүү сайд Монголын анхны TIER III зэрэглэлийн дата төвд ажиллалаа

Технологийн хурдацтай хөгжил дэлхийн эдийн засгийн бүтцийг өөрчилж, дижитал эдийн засгийг бий болголоо. Өөрөөр хэлбэл, хиймэл оюун, дэвшилтэт технологиуд улс орнуудын эдийн засагт голлох байр суурь эзлэв. Энэ хэрээр хувь хүн, байгууллага, улс орнуудад өгөгдлийн хэрэглээ нэмэгдэж, мэдээллийн аюулгүй хадгалалт, боловсруулалт, хамгаалалтад дата төвүүдийн үүрэг өсөн нэмэгдэж байна.  Дэлхийн дата төвийн зах зээл 2009 онд 22-23 тэрбум ам.доллараас 2024 онд 250 тэрбум ам.долларт хүрч, арав дахин өслөө. 2030 он гэхэд энэ хэмжээ 400 тэрбум ам.долларт хүрнэ гэсэн таамаг бий. Энэ өсөлт эрчим хүчний салбарт сорилт бий болгож, дата төвүүдийг хямд, тогтвортой эрчим хүчний эх үүсвэртэй бүс нутгуудыг сонгоход хүргэж байна.  Тэгвэл Монгол Улс энэ чиг хандлагыг ашиглан дэлхийн дата төвийн зах зээлд өрсөлдөх боломжтой гэдгийг мэргэжилтнүүд хэлж байна. Тодруулбал, манай улсын сэргээгдэх эрчим хүчний нөөц, сэрүүн уур амьсгал, газарзүйн таатай байршил, байгалийн гамшгийн эрсдэл багатай байдал зэрэг давуу талууд бий.  Иймд, Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам дижитал эдийн засгийг хөгжүүлэх стратеги бодлогынхоо хүрээнд төр хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагаагаар дата төвийн зах зээлийг хөгжүүлэх, гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татахыг зорьж байна. Энэ хүрээнд ЦХИХХЯ-ны сайд Ц.Баатархүү, Япон улсаас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд М.Игавахарагийн хамт ням гарагт /2025.05.04/  Монголын анхны TIER III зэрэглэлийн дата төвд ажиллалаа. Тус төвийг Мобиком корпораци Японы KDDI корпорацийн дэмжлэгтэйгээр барьж, 2018 онд ашиглалтад оруулжээ. Энэ нь Мобиком корпорацийн 3 дахь дата төв болж байна. Тус байгууллага нь анх  байгууллагын болон хэрэглэгчдийнхээ өгөгдлийг найдвартай хадгалах, хамгаалах чиглэлд дата төвөө байгуулж байсан бол өнөөдөр дата төвийн зах зээлий эрэлт хэрэгцээнд тулгуурлан 3 дахь дата төвөө байгуулсан байна.  Тус дата төв нь дэлхийд тэргүүлэгч TELEHOUSE брэндийн стандартад нийцсэн, Монголын анхны TIER III зэрэглэлийн дата төв ба нарны эрчим хүчээр оффисын цахилгааны хэрэглээг хангадаг юм байна. 

Хиймэл оюуны эрчим хүчний хэрэгцээг цөмийн реактораар хангана

Google нь хиймэл оюуны нөлөөгөөр нэмэгдэж буй эрчим хүчний хэрэгцээгээ хангахын тулд жижиг модульчлагдсан реакторуудаас (SMRs) цахилгаан худалдаж авах дэлхийн анхны  гэрээнд гарын үсэг зурсан. Технологийн компани Kairos Power-тэй байгуулсан гэрээ нь Кайросын анхны жижиг модульчлагдсан реакторыг 2030 он гэхэд онлайн болгох, дараа нь 2035 он гэхэд нэмэлт суурилуулалт хийх зорилготой. Тус компани 6-7 реактороос нийт 500 мегаватт эрчим хүч худалдаж авахаар болсон нь өнөөдрийн цөмийн реакторуудын гаралтаас бага аж. Google-ийн Эрчим хүч, цаг уурын асуудал хариуцсан ахлах захирал Майкл Террелл “Цөмийн эрчим хүч нь бидний хэрэгцээг хангахад чухал үүрэг гүйцэтгэж чадна. Уламжлалт реакторуудаас жижиг боловч эдгээр SMR нь Google-ийн цэвэр, найдвартай эрчим хүчний зорилгод нийцэж байгаа. Энэхүү төслийн хүрээнд АНУ-ын Цөмийн зохицуулах хороо болон орон нутгийн агентлагуудаас зөвшөөрөл авах шаардлага бий” хэмээн онцолжээ. Хиймэл оюуны нөлөөгөөр сүүлийн арван жилд анх удаа эрчим хүчний хэрэгцээ нэмэгдэж, технологийн компаниуд цөмийн эрчим хүчний компаниудтай энэ онд хэд хэдэн гэрээ байгуулсан. Тодруулбал, өнгөрөгч гуравдугаар сард Amazon.com (AMZN.O), Talen Energy (TLN.O)-аас цөмийн эрчим хүчээр ажилладаг дата төвийг худалдаж авсан. Мөн өнгөрсөн сард Майкрософт (MSFT.O) гэрээ байгуулав.   АНУ-ын дата төвийн статистикаас харахад эрчим хүчний хэрэглээ 2023-2030 оны хооронд ойролцоогоор гурав дахин нэмэгдэнэ. Улмаар байгалийн хий, салхи, нарны эрчим хүчийг нөхнө гэж харж байна. Өсөн нэмэгдэж буй хэрэглээнд 47 гигаватт шинэ үйлдвэрлэлийн хүчин чадал шаардагдах аж. Кайрос өнгөрсөн оны сүүлээр Теннесси мужид реактор барихаар барилгын зөвшөөрөл авчээ. Бага оврын модульчлагдсан реакторуудын барилгын зардлыг бууруулахын тулд газар дээр нь биш үйлдвэрт баригдсан эд ангиудыг өнөөгийн реакторуудаас жижиг хэмжээтэй болгох  аж. зорилготой юм. Ингэхдээ реакторыг нэг нэгээр нь худалдаж авахын оронд урт хугацааны томоохон хөрөнгө оруулалт хийхээр төлөвлөжээ. Kairos компанийн гүйцэтгэх захирал, хамтран үүсгэн байгуулагч Майк Лауфер “Энэхүү шинэ арга барил нь манай төслүүдийн өртөг зардал, хуваарийн дагуу хэрэгжих хэтийн төлөвийг сайжруулна гэдэгт бид итгэлтэй байна.” Эх сурвалж: www.reuters.com