Чөлөөлөх дайны ялалтын 80 жилийн ой энэ жил тохиож байна. Энэхүү дайнд өөрийн эр зориг, эх орно гэсэн халуун сэтгэлээр байлдсан Монгол Улсын Баатар, холбоочин Магсарын Жанчивын баатарлаг гавьяаг эргэн дурсъя. Харилцаа холбооны салбарын монгол улсынхаа хөгжилд хичнээн их нэмэр болсон, монголчуудынхаа соёл, мэдлэг, сайхан амгалан амьдарахад оруулсан үүрэг дэмээрээ өнөөдөр бид бүхэн бахархдаг ч улс орныхоо энх амгалан, эрх чөлөөтөй амьдрах үйлсэд халуун амиа ч хайрлаагүй Холбоочин Монгол Улсын Баатар М. Жанчив гуайг бахархан дурсаж явах нь Холбоочин бид цаашид улс орон, ард түмнийхээ гэгээн ирээдүйд өөрийн боловсрол, хичээл зүтгэлээрээ ажиллахад үлгэр дууриалал болох билээ. Ингээд Холбоочин баатарыгаа товч танилцуулая.  Монгол улсын баатар, холбоочин М.Жанчив 1923 онд Засагт хан аймгийн Сүжигт гүний хошуу, одоогийн Говь-Алтай аймгийн Шарга сумын нутаг “Зах” гэдэг газар малчин ард Магсарын ууган хүү болон төржээ. Тэрээр эцэг эхийн гар дээр өсөж хүмүүжин мал, тарианы ажил эрхэлж байгаад  20 настай байхад нь цэргийн алба хаах тухай зарлан дуудах бичиг ирж нутгийнхаа үе тэнгийн 20 гаруй залуучуудын хамт 1943 оны 6 дугаар сарын 15-ны өдөр цэргийн албанд татагдаж, аймаг орохоор мордов. Тэр үед дайн байлдаантай байсан тул бид өөрсдийн унаа мориор явцгаасан юм. Аав, ээж, ах дүү, найз нөхдүүд маань биднийг Сумын төвөөс 30 км зайтай байдаг “Дундын овоо” гэдэг газар  ирцгээж хүүхдүүдээ үдэх ёс гүйцэтгэсэн гэдэг. Говь-Алтай аймгийн төв дээр ирээд хоёр хонож эмчийн үзлэгт орсон эх орны дайны жилүүдийн хүндэрлийн улмаас унаж ирсэн мориороо Архангайн зүг хөдөлсөн гэдэг. М. Жанчив цэрэгт ирээд мото-механикжуулсан хуягт бригадад цэргийн алба хааж байхдаа холбооны мэргэжил эзэмшин, тусгай салааны тасгийн дарга болж ахлах түрүүч цолоор шагнуулжээ. М.Жанчив морьт механикжуулсан бүлгийн тэргүүн ангид явж Японы милитарист хүчний давагдашгүй цайз гэж бардамнан сайрхаж байсан Жанчхүүгийн давааны бэхлэлтийг эзлэн авах үеийн хэд хоногийн ширүүн тулалдаанд анги салбараа холбоогоор тасралтгүй хангах байлдааны үүрэг, даалгаврыг гарамгай биелүүлсэн эрэлхэг дайчин юм. М.Жанчив байлдааны сүүлчийн өдөр дайсны нисэх онгоцны бөмбөгдөлт, их бууны суманд хоёр удаа тасарсан холбооны утсыг залгахаар галын шугам руу мөлхөж явахдаа хэд дахин шархадсан ч гэмтлийн цэгт үүргээ гүйцэтгэж эхлэх үед дахин суманд оногджээ. Эцсийн мөчид утасны хоёр үзүүрийг амандаа зууж биеэрээ холбоо дамжуулж өөрийн ангийн давшилтыг хангасан мөнхөд дурсагдах баатарлаг гавъяа байгуулан амь үрэгдсэн байна. МХЗЭ-ийн гишүүн М.Жанчив чөлөөлөх дайнд орохын өмнөхөн МАХН-ын орлогч гишүүнээр элссэн байна. Эх орны эрэлхэг хүү Магсарын Жанчивын гавъяаг төр засаг, ард түмэн өндрөөр үнэлж 1965 онд Байлдааны гавъяаны улаан тугийн одонгоор, 1975 онд Монгол улсын баатар цолоор нэхэн шагнажээ. Монгол улсын баатар Магсарын Жанчивын дурсгалд зориулсан гэрэлт хөшөөг Говь-Алтай аймгийн Алтай хотын болон төрсөн нутаг Шарга сумын төвд босгож, гавъяаг нь мөнхжүүлсэн байна.

Үндэсний дата төвийн серверүүд оргил ачааллын үеэр зарим тохиолдолд ачааллаа дийлэхгүй, эрсдэл үүсгэж, тэр хэрээр төсвийн хөрөнгөөр нэмэлт сервер суурилуулж зохицуулдаг байв. Тэгвэл одоо “openstack” технологид суурилсан төрийн үүлэн систем нээлтээ хийснээр уг асууудал бүрэн шийдэгдэж байна. Олон тооны сервер, хадгалах төхөөрөмж, сүлжээний төхөөрөмжүүдийг нэгтгэж, ураалгаар, оновчтой, виртуалчилж удирдах боломж олгож буй уг шийдэл эдийн засаг, цаг хугацаа, аюулгүй байдлын чухал ач холбогдолтой. Төр хувийн хэвшлээ дэмжиж, хамтран ажиллах бодлого хэрэгжиж, нээлттэй сонгон шалгаруулалт зарласан. Үүнд мэдээллийн технологийн салбарт амжилттай ажиллаж, бүтээгдэхүүн үйлчилгээгээ гадагшаа экпортлож буй “Fibo cloud” компани шалгарч, энэ системийг амжилттай бүтээсэнд баяртай байна.

Дэлхийн банкны санхүүжилтээр хэрэгжүүлэх “Ухаалаг засаг-2” төслийн талаар Дэлхийн банкны дэд ерөнхийлөгч Guangzhe Chen-тэй ажил хэрэгч уулзалт хийлээ. E-Business платформыг хөгжүүлж орон зай, цаг хугацаанаас үл хамаарч иргэд зөвшөөрлийг онлайнаар авах нөхцлийг бүрдүүлнэ. Зөвшөөрлийн хуулийн дагуу 1700 гаруй байсан зөвшөөрлийг 360 болгож багасгаж хувийн хэвшилд ээлтэй, иргэдэд нээлттэй орчныг амилуулах нь бидний үүрэг. Дэлхийн банкны дэд ерөнхийлөгчид хандан кибер аюулгүй байдлыг хангах нь мартаж үл болох асуудал гэдгийг онцлон, дэд бүтцээ бэхжүүлэхэд анхаарч ажиллахаа илэрхийлж тус төслийг мэргэжлийн яам ухаалгаар зохион байгуулж хэрэгжүүлэхээ хариуцлагатайгаар хэллээ. Цаасан хүнд суртлаас цахим хөнгөн сурталыг бий болгох ажлуудын өмнө сорилт бэрхшээлүүд тулгарах ч төрийн төлөө зүтгэсэн он цаг хугацааны үнэнийг ирээдүй цаг тодхон илтгэнэ гэдэгт би огт эргэлздэггүй.