Ажлын хэсгийн гишүүн Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн газарт ажиллав

ҮЙЛ ЯВДАЛ

2021.08.05

Улсын Их Хурлын даргын 2021 оны 54 дүгээр захирамжаар Нийтийн мэдээллийн тухай, Хүний хувийн мэдээлэл хамгаалах тухай, Кибер аюулгүй байдлын тухай, Цахим гарын үсгийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон эдгээр хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн бусад хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийг байгуулсан. Тус ажлын хэсгийн гишүүд болох Улсын Их Хурлын гишүүн Н.Учрал, Э.Бат-Амгалан, Ж.Сүхбаатар, Д.Цогтбаатар нар өнөөдөр (2021.08.05) Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн газарт ажиллаж, Засгийн газрын Иргэд, олон нийттэй харилцах “1111” төв болон “e-Мongolia” төвийн үйл ажиллагаатай танилцав.

Монгол Улсад үйл ажиллагаа явуулж байгаа төрийн үйлчилгээний хөгжлийг олон байршил дээр олон ажилчид ажилладаг, нэг байршил дээр олон ажилтан ажилладаг, операторын системд орж нэг ажилтан олон байгууллагын үйлчилгээг хүргэдэг, иргэд төрийн бүх үйлчилгээг цахимаар авах боломжтой болсон үе гэж дөрвөн үе шатанд хувааж үзэж болох юм.

Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн газраас “e-Mongolia” төрийн үйлчилгээний нэгдсэн цахим системийг хөгжүүлж байгаа бөгөөд өдөрт дунджаар 50-60 мянган хандалт авдаг байна. Иргэд вакцины гэрчилгээ, нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийн талаарх тодорхойлолт, оршин суугаа хаягийн лавлагаа зэрэг төрийн 539 төрлийн үйлчилгээг цахимаар авах боломжтой болжээ.

УИХ-ын гишүүн, Инновац, цахим бодлогын байнгын хорооны дарга, ажлын хэсгийн ахлагч Н.Учрал “Төрийн үйл ажиллагааг ил тод, авлигаас ангид, иргэдэд чирэгдэлгүй хүргэхэд цахим шилжилт чухал үүрэг гүйцэтгэнэ. Манай улс дэлхийн бусад улс оронтой өрсөлдөх чадвараа дээшлүүлэх шаардлага үүсэж байна. Технологийн шинэчлэлээс гадна хууль, эрх зүйн өөрчлөлтийг хийх хэрэгтэй учраас УИХ-ын Инновац, цахим бодлогын байнгын хороо, Хууль зүйн байнгын хороо, Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хороо хамтран Нийтийн мэдээллийн тухай, Хүний хувийн мэдээлэл хамгаалах тухай, Кибер аюулгүй байдлын тухай болон Цахим гарын үсгийн тухай хуулийн төслүүд дээр ажиллаж байна. Цахим засаглалыг хөгжүүлэхэд мэдээллийн аюулгүй байдал хамгийн чухал байгаа” гэлээ.

Бусад мэдээ

Дроны туршилтын бүс байгуулна

2024-12-05

Засгийн газрын энэ долоо хоногийн ээлжит хуралдаанаар Дроны туршилтын бүс байгуулах шийдвэрийн төслийг баталлаа. Тодруулбал, дрон, хүнгүй агаарын хөлгийн систем (UAS)-ийг 500 метрийн өндөрт турших байнгын ажиллагаатай туршилтын бүс (төрөлжсөн)-ийг Дархан-Уул аймаг болон Баянзүрх-Налайх дүүргийн нутаг дэвсгэрт байгуулна. Цаашид судалгаагаар тогтоогдсон бусад байршилд дроны туршилтын бүс байгуулахад шаардлагатай эрх зүйн болон бусад зохицуулалт хийх ажлыг эрчимжүүлнэ. Дроны туршилтын бүс байгуулснаар дэвшилтэт шинэ технологийг эх орондоо турших, олон улсын хөрөнгө оруулагчдыг татах, геологийн хайгуул, байгаль орчны тандалт шинжилгээ хийх, эрчим хүч, онцгой байдал, алслагдсан сум суурин газарт интернэтийн үйлчилгээг хүргэх арга хэрэгсэл болгон ашиглах юм. Мөн “Дрон такси” үйлчилгээг нэвтрүүлэх суурь нөхцөл бүрдэж байна. Энэ бүхнийг “Монгол Улсын бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлал” болон урт, дунд хугацааны хөгжлийн бодлогын баримт бичгүүдтэй уялдуулж, төр, хувийн хэвшлийн төлөөллийг оролцуулсан ажлын хэсгийг байгуулсан. Мөн Иргэний нисэхийн Ерөнхий газар, Газар зохион байгуулалт, геодези, зураг зүйн газар холбогдох бусад байгууллагатай хамтран агаарын замаас зайдуу, өндрийн хязгаарлалтай болон өндрийн хязгаарлалтгүй цэгийг тогтоожээ. Улмаар радио давтамж, радио долгион, цахилгаан соронзон орны нөлөөллийн судалгаа хийн, дроны туршилтын бүс байгуулах боломжтой газрын байршлыг тодорхойлж, Засгийн газрын хуралдаанаар танилцуулж, батлууллаа. Монгол Улсад аливаа агаарын хөлөг, төхөөрөмжөөр гүйцэтгэх нисэхийн үйл ажиллагааг Иргэний нисэхийн тухай (1999), Радио долгионы тухай (1999), Улсын нисэхийн тухай (2003), Агаарын зайг нисэхэд ашиглах тухай (2003) хууль болон тэдгээрт нийцүүлэн гаргасан Иргэний нисэхийн багц дүрмээр зохицуулдаг. Үйл ажиллагаа эрхлэгчийн эрх, үүрэг, аюулгүй байдлын эрсдэл, нислэгт тэнцэх чадварын норм нормативыг тогтоон, нисэхийн агаарын зайг А, В, С, Е, F, G гэсэн ангилалд хувааж, холбогдох зөвшөөрлийг олгох байдлаар хэрэгжүүлж ирсэн. Үүнээс дроныг нисэхийн агаарын зайг ашиглах G ангилалд хамааруулж, 25 кг-аас ихгүй жинтэй, газрын түвшнээс дээш 120 метрээс хэтрэхгүй өндөрт, зөвхөн өдрийн цагаар нисгэх зохицуулалттай. Мөн үндэсний болон нисэхийн аюулгүйн хамгаалалт, аюулгүй байдал, нийтийн ашиг сонирхлын бусад шалтгаанаар олон улс болон орон нутгийн нисэх буудал, “Иргэний нисэхийн дүрэм 71”-д заасан хязгаарлалттай, хамгаалалттай бүсэд нислэг үйлддэггүй. Гэвч дэвшилтэт технологийн хөгжлийг дагаад дээрх хууль, эрх зүйн баримт бичгээр зохицуулж байсан дроны жин, хурд, нислэгийн өндөр болон зайн хязгаарлалт зэргээс давсан үзүүлэлттэй дронууд хэрэглээнд нэвтэрч эхэлсэн. Энэ нь агаарын зай болон аливаа нислэг хөдөлгөөнд аюул учруулах, хууль бус зүйлс тээвэрлэх, тагнуулын үйл ажиллагаа эрхлэх, кибер халдлага үйлдэх, зөвшөөрөлгүйгээр дроны туршилт хийж олон нийтийн аюулгүй байдалд халдах зэрэг эрсдлийг бий болгожээ. Тиймээс улс орнууд дэвшилтэт шинэ технологийг турших, нэвтрүүлэх суурь орчныг бүрдүүлж, энэ төрлийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг дэмжих зорилгоор туршилтын чөлөөт бүс (Dron testing zone, Geo zone) байгуулан, нийгэм, эдийн засгийн хөгжлөө дэмжихээр зорьж байна.

Дэлхийн 42 улс сансрын хөтөлбөрийн төсвөө нэмэгдүүлжээ

2024-10-22

“2023 оны дэлхийн сансрын эдийн засгийн хэмжээ 570 тэрбум ам.долларт хүрсэн” гэж АНУ-ын Сансрын сан мэдээллээ. Энэ нь 2022 оны дүнгээс 7.4 хувиар өсөж, арван жилийн өмнөх сансрын эдийн засгийн хэмжээнээс хоёр дахин их болжээ. “The Space Report” сэтгүүлд нийтэлсэн дэлхийн сансрын эдийн засгийн шинжилгээнд энэ онд 54 улс орон, олон улсын байгууллагуудыг хамруулсан сансрын 11 салбарын арилжааны орлого, засгийн газрын зардлыг судалжээ. Арилжааны орлого нийт эдийн засгийн орлогын 78, АНУ-ын сансрын төсөв 13, АНУ-аас бусад улсын зарлага 9 хувийг эзэлж байна. Тухайлбал, Сансрын салбарын арилжааны орлого 2023 онд нийт 445 тэрбум ам.долларт хүрэв. Ингэхдээ байршил, навигац, цаг хугацаа (PNT)-ны мэдээллийг үнэн зөв өгөх хиймэл дагуул үйлчилгээ нь 209 тэрбум ам.долларын орлоготой хамгийн том дэд салбар аж. Улс орнуудын хиймэл дагуул хөөргөх хурд нэмэгдсэнээр арилжааны хиймэл дагуулын үйлдвэрлэл, хөөргөлтийн орлого хоёр жилийн дотор хоёр дахин өссөн байна. Мөн тус сангийн мэдээлснээр 2023 онд сансрын хөтөлбөрүүдэд олон улсын засгийн газрын зардал 11 хувиар өсөж, 125 тэрбум ам.долларт хүрчээ. Өнгөрсөн онд АНУ, Хятад, Япон, Орос, Европын холбоо, Франц, Герман, Итали, Өмнөд Солонгос зэрэг есөн орон төсвөө хоёр оронтой тоогоор нэмэгдүүлэв. 2023 онд нийт 54 улсын 42 (78%) нь сансрын төсвөө өсгөжээ. 44 улсын 2024 оны урьдчилсан төсөвт зарлага бага хэмжээгээр (64%) өссөн ч олон улс орон сансрын төсвөө огцом нэмсний улмаас дундаж өөрчлөлт 35 хувийн өсөлтийг харуулав. Сансрын сангийн Гүйцэтгэх захирал Хизер Прингл “Манай жил бүр хийдэг дэлхийн сансрын эдийн засгийн дүн шинжилгээ нь төрийн болон хувийн хэвшлийн аль алинд нь сансрын салбарын ач холбогдол нэмэгдэж байгааг харуулж байна” гэж тайлбарлав. Сансрын сангийн тайлангийн нэгэн адил Дэлхийн эдийн засгийн форумын сансрын технологийн тайланд дэлхийн сансрын эдийн засаг 2023 онд 630 тэрбум доллар байсан бол 2035 он гэхэд 1.8 их наяд ам.доллар болно гэж тодорхойлов. Хиймэл дагуул гэдэг нь хүний зохион бүтээж, сансрын тойрог замд байрлуулсан зүйлийг хэлнэ. Хүн төрөлхтний бүтээсэн анхны хиймэл дагуул болох Спутник-1 хиймэл дагуулыг хуучнаар Зөвлөлт Холбоот Улсын Сергей Королёв, Мстислав Келдыш нарын олон эрдэмтэд бүтээж, 1957 оны аравдугаар сарын 4-нд сансарт хөөргөжээ. Энэ үйл явдал хүн төрлөхтөний хөгжлийн түүхэнд шинэ эрин нээсэн юм. Түүнээс хойш 9115 хиймэл дагуул сансарт хөөрсөн байна. Нийт сансарт хөөрсөн хиймэл дагуулын цөөн хэсэг нь сансарт угсрагдаж, сансрын станц зэрэг томоохон байгууламжуудыг бий болгож, ихэнх нь ашиглалтаас гарч сансрын хаягдал болж, зарим нь дэлхийн агаар мандалд орж шатаж дуусах эсвэл газарт болон далай тэнгист унажээ. 2018 онд Шинэ Зеланд Улс Электрон цойлуур (пуужин) ашиглан сансарт хиймэл дагуул байрлуулснаар дэлхий дээр нийт 11 улс хөөргөлтийн талбайгаасаа хиймэл дагуул хөөргөх чадамжтай болжээ. Цөөн тооны сансрын судалгааны хөлөг дэлхийгээс бусад Сар, Буд, Сугар, Ангараг, Бархасбадь, Санчир, Нарны тойрог замд байрлан, хиймэл дагуул болон ашиглагдаж буй. Хиймэл дагуулыг цэрэг болон иргэний зориулалттаар ашигладаг. Мөн Дэлхийн ажиглалтын хиймэл дагуулууд, холбооны хиймэл дагуул, навигацийн хиймэл дагуулууд, цаг уурын хиймэл дагуулууд, судалгааны хиймэл дагуулууд гэж бий. Сансрын станц болон сансрын хөлөг ч тойрог замд байрласан үедээ хиймэл дагуул гэж нэрлэгддэг. Хиймэл дагуулын тойрог зам нь зорилгоосоо шалтгаалаад янз бүр байдаг бөгөөд олон янзаар ангилагддаг. Хиймэл дагуул нь ихэнхдээ хагас биеэ даасан, компьютерын удирдлагатай системээр ажилладаг. Үүнд эрчим хүчний үүсгүүр, дулааны хяналтын, телеметрийн, чиглүүлэгч, тойрог замын хяналтын гэх мэт дэд системүүд бий. 2022 онд 6000 гаруй хиймэл дагуул идэвхтэй байсан бол 2030 он гэхэд манай гаригийн тойрог замд 60000 орчим хиймэл дагуул байх болно гэсэн тооцоолол бий. Эх сурвалж: Spacewatch

ЦХХХ-ны сайд, Монгол-Австрийн Засгийн газрын хуралдааны комиссын тэргүүн Н.Учрал Австри Улсаас БНХАУ-д суугаа ЭСЯ-ны Худалдааны консул Майкл Бергер тэргүүтэй Австрийн хувийн хэвшлийн төлөөлөгчдийг хүлээн авч уулзлаа

2023-09-13

Австри-Монголын бизнес форумд оролцохоор ирсэн тус төлөөлөгчид цахим хөгжил, харилцаа холбооны чиглэлээр хэрэгжүүлдэг төсөл, хөтөлбөрүүдээ танилцуулж, орон нутагт цахим шилжилтийг эрчимжүүлэх, цахим сургалтын платформ нэвтрүүлэх чиглэлээр манай яамтай хамтран ажиллах боломжтой гэдгээ илэрхийллээ. ЦХХХ-ны сайд, Монгол-Австрийн Засгийн газрын хуралдааны комиссын тэргүүн Н.Учрал Австри-Монголын бизнес форумд амжилт хүслээ. Мөн Засгийн газраас авч хэрэгжүүлж байгаа бодлого, шийдвэрээ танилцуулж, дээрх чиглэлээр хамтран ажиллахад нээлттэй гэдгээ илэрхийлсэн юм.