Монгол Улсад их хүчний радио станцууд байгуулагдаж, радио өргөн нэвтрүүлгийн сүлжээ үүссэн нь /Цуврал №3/

ҮЙЛ ЯВДАЛ

2021.01.26

МАХН-ын ТХ-ны УТТ-ны 1956 оны 10 дугаар сарын хурлаар “Харилцаа холбоо, радио өргөн нэвтрүүлгийг 1957-1970 онд хөгжүүлэх ерөнхий схемийг зохиож батлах” үүрэг чиглэл өгөгджээ. Энэ ерөнхий схемд Улаанбаатар хотын урт долгионы нэвтрүүлэх станцын хүчин чадлыг 150 кВт болгох, Баян-Өлгий, Есөнбулагт дунд долгионы станц байгуулах, Улаанбаатар хотоос гадаадын сонсогч нарт зориулсан нэвтрүүлэг дамжуулах, орон нутгийн бүх радио зангилаануудын хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх, зурагт радиогийн төв байгуулах зэрэг хөгжлийн асуудлуудыг шийдвэрлэх зорилт тавьжээ. Хонхор дахь их хүчний радио станц байгуулагдсан нь

Монголын талаас Холбооны яамны орлогч сайд М.Чимэддорж, нөгөө талаас “СовМонголметалл” геологи хайгуулын дарга Н.Г.Смирнов нар “Радио станцын техникийн барилга, ажилчдын орон сууц барих газрын геологи хайгуулын ажил хийх, 7 км урт цахилгаан шугам татах, трасс сонгох, 46 км урт радио программ дамжуулах кабель шугамыг хайгуул хийх, 2,5 км авто замын хайгуул хийхээр гэрээ байгуулж, ЗХУ-ын Холбооны Яамны зураг төслийн институт Хонхорын станцын зураг төслийг хийжээ. Радио станцыг барих талбайг Бүхэг, Түргэн, Хүй 7 худагт хайгуулын ажил хийж, дэд бүтцийн хангамжийн дагуу Хонхорыг сонгож, радио төвийн барилгыг Барилгын яам, бусад угсралт монтажийн ажлыг Тээвэр–Холбооны яам гүйцэтгэхээр болжээ. 1959 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн СнЗ-ийн 499 тоот тогтоолоор “Улсын радио нэвтрүүлэх төв”-ийг байгуулжээ.

Улмаар БНМАУ-ын Тээвэр-Холбооны яамны 1960 оны 1 дүгээр сарын 30-ны өдрийн тушаалаар “Хонхорын радио нэвтрүүлэх төв”, “Нарангийн радио хүлээн авах төв” хоёрыг нэгтгэж, “Улсын радио нэвтрүүлэх төв” байгуулав.

Тухайн үедээ бүтээн байгуулалтын өргөн талбар болж, хоёр жил гаруй хугацаанд үргэлжилсэн асар том барилга байгууламж болох Радио нэвтрүүлэх төв 1960 оны 4 дүгээр сарын 22-ны өдөр ашиглалтанд орсон байна. Тус станцыг В.И.Лениний мэндэлсэний 90 жилийн ойг тохиолдуулан БНМАУ-ын АИХ-ын зарлигаар түүний нэрэмжит болгожээ.

Радио нэвтрүүлэх төвийг нээж, ашиглалтанд оруулах цуглаанд нам засгийн удирдагчид Ю.Цэдэнбал, Б.Балжинням, Ц.Дүгэрсүрэн, Д.Моломжамц, Д.Төмөр-Очир, Н.Жагварал, Д.Майдар нарын тухайн үеийн бүх яамдын сайд дарга нар болон гадаад орнуудаас суугаа Элчин сайдууд оролцжээ. Цуглааныг Улаанбаатар хотын намын хорооны 1-р нарийн бичгийн дарга н.Лувсанравдан нээж үг хэлсний дараа тус төвийг В.И.Лениний нэрэмжит болгосон БНМАУ-ын АИХ-ын зарлигийг ИХ-ын тэргүүлэгчдийн орлогч дарга Д.Балжинням уншиж танилцуулжээ. Нам засгийн удирдагч Ю.Цэдэнбал Хонхор дахь шинэ станцын залгах кнопыг дарж, ажиллагаанд оруулсан байна.

Хонхор дахь Радио нэвтрүүлэх төвийг нээж Д.Моломжамц үг хэлж байгаа нь /1960.4.22/

Радио нэвтрүүлэх төвийн нээлтэнд оролцсон нам засгийн удирдагчид /1960.4.22/

Тус нэвтрүүлэх төв ашиглалтанд орсноор үндэсний радио өргөн нэвтрүүлэг дамжуулах хүчин чадал 1934 онд ашиглалтанд орсон станцынхаас 15 дахин ихэсч, радио сонсголын чанар орон нутагт эрс сайжирсаны зэрэгцээ гадаад орны сонсогчдод зориулсан тусгай нэвтрүүлгийг богино долгионы станцаар дамжуулах техникийн боломж бүрдсэн юм.

1960 онд ашиглалтанд орсон Радио нэвтрүүлэх төвийн дэд бүтэц бүхий иж бүрэн барилга байгууламж нь:

Урт долгионы 257 метр өндөртэй антенн матч,
Эрчим хүчний 35/6 кВ, 2000 кВа дэд станц,
Улаанбаатар-Хонхорыг холбосон программ дамжуулах 28 км кабель шугам,
СДВ-150кВт хүчин чадалтай “Иней” маркийн их хүчний урт долгионы нэг иж бүрэн радио нэвтрүүлэх станц,
Богино долгионы цараанд ажиллах РГД65/4,ВГДШ, ВГДШ-2У маркийн 16-53 метр өндөртэй 23 ширхэг антеннууд,
КВ-15/25М кВт чадалтай “Урал” маркийн их хүчний богино долгионы станц хоёр иж бүрэн радио нэвтрүүлэх станцууд,
КВ-50 кВт-ын хүчин чадалтай “Снеги” маркийн их хүчний богино долгионы хоёр иж бүрэн радио нэвтрүүлэх станцууд,
КВ-5кВт-ын хүчин чадалтай “Град” маркийн богино долгионы хоёр иж бүрэн радио нэвтрүүлэх станцууд,
Хонхорт байрлах 18 айлын болон Нарангийн хүлээн авах станцын 27 айлын орон сууцууд,
Наранд байрлах хүлээн авах иж бүрэн станцуудаас тус, тус бүрдэж байв.

Радио нэвтрүүлэх төвийн анхны инженер Ц.Мятав ДСВ-150кВт нэвтрүүлэгчийг тохируулж байгаа нь.

1960 онд ашилалтанд орсон Радио нэвтрүүлэх төвийн хөргөлтийн төхөөрөмжүүд. Техникч С.Жигжид

Хонхорын станцын анхдагчууд

Хонхор дахь радио нэвтрүүлэх төв ашиглалтанд орсноор 1961 оны 1 дүгээр сарын 1-ний өдрөөс эхлэн радио өргөн нэвтрүүлгийг нэг ба хоёрдугаар программаар өдөр бүр 21 цагийн нэвтрүүлэг дамжуулдаг болж, улмаар 1964 оны 6 дугаар сараас “Улаанбаатараас ярьж байна” гадаад хэлний нэвтрүүлгийг монгол, хятад хэлээр Хөх хот, Бээжин чиглэлд, 1965 оны 1 дүгээр сараас Алс дорнод, Зүүн өмнөд Азийн чиглэлд 7 хоногт 2 удаа англи хэлний, 1970 оноос Африкийн чиглэлд франц хэлээр тус, тус Хонхор дахь богино долгионы КВ-25, КВ-50 кВт-ын нэвтрүүлэгчүүдээр дамжуулан нэвтрүүлж эхэлсэн байна. Мөн 1965 оноос Улсын радио нэвтрүүлэх төвийн богино долгионы 50 ба 25 кВт-ын радио станцуудаар ЗХУ-ын Холбооны Яамтай байгуулсан гэрээний дагуу “Зөвлөлтийн тусгай гадаад нэвтрүүлэг”-ийг дахин дамжуулж байв.

МАХН-ын Төв Хорооны 108 тоот тогтоолоор 1975 оны 4 дүгээр сарын 1-ний өдрөөс эхлэн Монголын радиогийн 1 дүгээр программын нэвтрүүлгийг улс орон даяар өдөр бүр 06.00-23.00 цагт тасралтгүй дамжуулж байхаар шийдвэрлэжээ.

Мэдээлэл бэлтгэсэн: Захиргаа, удирдлагын газрын ахлах мэргэжилтэн Н.Цэвээндарь

Монгол Улсын Зөвлөх инженер Т.Гантөмөр

Бусад мэдээ

IT компаниудад татварын болон татварын бус хөнгөлөлт үзүүлэх журмыг Засгийн газарт өргөн барихаар бэлтгэлээ

2025-04-08

Мэдээллийн технологийн салбарыг хөгжүүлэх зорилгоор Монгол Улс IT компаниудад татварын болон татварын бус хөнгөлөлт, дэмжлэг үзүүлэх бодлого баримталж байна. Энэ хүрээнд УИХ-аас Мэдээллийн технологийн үйлдвэрлэлийг дэмжих тухай хуулийг баталж, салбарын бодлого, шийдвэрийг боловсруулах зорилго бүхий Үндэсний зөвлөл байгуулсан. Тус зөвлөл дараах гол баримт бичгүүдийг боловсруулаад байна. Үүнд: Стратеги төлөвлөгөөг Үндэсний зөвлөлийн гишүүдийн олонхын саналаар дэмжиж, дөрөвдүгээр сарын 07-ны өдөр баталсан бол виртуал бүсийн үйл ажиллагааны журам, татварын болон татварын бус дэмжлэг үзүүлэх журмыг эцэслэж, Засгийн газарт өргөн барихад бэлэн болоод байна. Тус Үндэсний зөвлөлийг Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ удирдаж байгаа бол дэд даргаар Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайд Ц.Баатархүү, нарийн бичгийн даргаар Мэдээллийн технологийн үндэсний паркийн захирал О.Золзаяа нар ажиллаж байгаа юм. Түүнчлэн хувийн хэвшлийн болон их, дээд сургуулиудын төлөөлөл Үндэсний зөвлөлийн бүрэлдэхүүнд багтан ажиллаж буй. Энэхүү бодлого, дэмжлэг нь Монгол Улсын мэдээллийн технологийн салбарыг тэлж, инновац, өндөр технологийг хөгжүүлэхэд чухал түлхэц болно хэмээн оролцогчид үзэж байна.

E-Mongolia, E-Kids системд үнэгүй нэвтэрч, үр хүүхдээ хамгаалаарай

2023-10-10

Цахим хөгжил, харилцаа холбооны сайд Н.Учралын уриалгыг үүрэн холбооны компаниуд хүлээн авч, E-Mongolia, шинээр яаралтай бүтээж буй e-kids-д нэвтрэхэд дата огт хэрэггүй боллоо. Мобиком, Юнител, Скайтел, Жи-Мобайл, Ондо компанийн удирдлагатай ЦХХХ-ны сайд өнөөдөр \2023.10.09\ уулзаж, E-Mongolia болон e-kids системийг үнэ төлбөргүй ашиглах уриалгыг бүрэн дүүрэн дэмжиж эвлэлдэн нэгдлээ. Төрийн цахим үйлчилгээний 1,6 сая хэрэглэгчтэй E-Mongolia-д е-kids хүүхэд хамгааллын систем яаралтай нэвтрүүлэхээр ажиллаж байна. Эцэг эхчүүд дата зарцуулахгүйгээр e-kids ашиглан хүүхдийнхээ байршлыг нь хөдөлгөөн, өөрчлөлтэй нь шууд мэдэж тогтоох, тусламжийн дуудлагыг нь шууд хүлээн авах технологийн боломжийг нээн яаралтай горимоор 7 хоногт багтаан нээнэ. Огцом өсч буй цахим гэмт хэрэг, хүүхдийн эсрэг хүчирхийллээс технологи ашиглан хамгаалах шийдэл нь дэлхий дахинд өдөр тутмын хэрэглээ болсны нэг түгээмэл жишээ нь Googel family Link апп юм. Ухаалаг технологи ашигладаг монгол эцэг эхчүүд аль хэдийнээ энэ аппликэйшнийг хэрэглэж хэвшээд байна. E-Mongolia 1,6 сая хэрэглэгчдээ эхний ээлжинд мэдэгдэл илгээж, гар утсандаа хэрхэн татаж ашиглах заавар байршуулаад байна. ЦХХХ-ны сайд Н.Учрал “Нэг талаас иргэнийхээ аюулгүй байдлыг сахин хамгаалах нь төрийн үндсэн үүрэг. Нөгөө талаас насанд хүрэгсэд, ээж аавууд бид цахим гэмт хэрэг, жигшүүрт хүчирхийллээс үр хүүхдээ хамгаалах нь жам ёсны үүрэг” гэж мэдэгдээд байсан юм. Цахим хөгжил, харилцаа холбооны яамнаас төрийн цахим үйлчилгээ, хүүхэд хамгааллын системд үнэ төлбөргүй нэвтрэх үүд хаалгыг нээж, нийгмийн хариуцлагын өндөр ухамсар, ёс зүйгээр үлгэрлэж буй үүрэн холбооны компаниуддаа ирээдүй эзэд, эцэг эхчүүдийнхээ өмнөөс талархал илэрхийлж байна.

Ц.Баатархүү: 5G үе шаттай асааснаар говийн бүс аж үйлдвэрийн төрөлжсөн бүс болон хөгжихөд түлхэц болно

2025-05-12

Говийн бүсийн зөвлөлийн өргөтгөсөн хуралдаан 2025 оны 05 дугаар сарын 15-ны өдөр Дорноговь аймагт зохион байгуулагдлаа. Говийн бүсэд Говьсүмбэр, Дорноговь, Дундговь, Өмнөговь аймгууд хамаарч байна. Тус бүс нутгийн Засгийн газраас “Аж үйлдвэрийн төрөлжсөн бүс бөгөөд ногоон эрчим хүчний дэд бүс” болгон хөгжүүлэхээр зорьж буй. Технологийн үсрэнгүй хөгжлийн энэ цаг үед дээрх зорилтыг эрчимжүүлэхэд харилцаа холбооны дэд бүтцийн бэлэн байдлыг зайлшгүй хангасан байх ёстой. Тэгвэл Говийн бүс өнөөдрийн байдлаар: Говийн бүсийн дээрх аймгуудын шилэн кабелийн багтаамж тус бүр 1-10 gbps байна. Үүний зэрэгцээ, аймгуудын цахим шилжилтийн бэлэн байдлын тайланд дурдсанаар, Говьсүмбэр аймагт 6-т, Дундговь аймаг 15-т, Өмнөговь аймаг 18-т, Дорноговь аймаг 21-т эрэмбэлэгдэж байна. Тус бүсийг “Аж үйлдвэрийн төрөлжсөн бүс бөгөөд ногоон эрчим хүчний дэд бүс” болгон хөгжүүлэхэд Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам 2025 онд алслагдсан 13 цэгт сүлжээ оруулахын зэрэгцээ үе шаттайгаар 5G сүлжээг асаахаар төлөвлөж байна. Энэ хүрээнд Ц. Баатархүү сайд говийн бүсийн иргэдийн асуултад дараах хариултыг өгөв. Тэрбээр “Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам 5G тендерийг амжилттай зохион байгуулсан. Ирэх 7 хоногоос үе шаттайгаар 5G -г асаана. Ингэснээр говийн бүсэд ажиллаж буй уул уурхайн компаниуд ухаалаг уул уурхайд шилжих боломж бий болно. Тухайлбал, жолоочгүй тээврийн хэрэгслийг уул уурхайд ашиглах боломжтой болно. Үүнтэй холбоотойгоор тус салбар 15-25 хувийн зардлыг хэмнэнэ гэсэн тооцоолол байна. Мөн ус болон эрчим хүчний ашиглалтын хэмжээ буурна. Үүнд, харилцаа холбооны дэд бүтэц буюу 5G гүйцэтгэх үүрэг чухал юм. Хоёрдугаарт, говийн бүс нутагт ОХУ, БНХАУ-ыг холбосон цахим худалдааг хөгжүүлэх тээврийн логистик төв байгуулагдана. Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яам цахим худалдааг хөгжүүлэх, тээвэрлэх, ялган ангилах төвүүдийг байгуулах ажлыг эхлүүлсэн. Ингэснээр Монгол Улсын эдийн засагт дижитал эдийн засгийн эзлэх хувь үлэмж хэмжээгээр нэмэгдэх ач холбогдолтой” гэдгийг онцолсон юм. Үүний зэрэгцээ, Говийн бүсийн сэргээгдэх эрчим хүчний нөөц, газар зүйн байршил зэргийг харгалзан үзэж, Бүсийн Дата төвийг байгуулах ажлыг эхлүүлээд байна. Дэлхийн дата төвийн зах зээл 2030 онд 400 тэрбум ам.долларт хүрэх төлөвтэй байна. Энэ өсөлт нь эрчим хүчний салбарт сорилт бий болгож, дата төвүүд хямд, тогтвортой эрчим хүчний эх үүсвэртэй бүс нутгийг эрэлхийлж байна. Монгол Улсын хувьд энэ чиг хандлагыг ашиглан дэлхийн дата төвийн зах зээлд өрсөлдөж, дижитал эдийн засгийн хөгжлийг эрчимжүүлэх боломжтой юм. Үүний эхлэл болгож, Говийн бүсийн дата төвийг Өмнөговь аймагт байгуулах ажлыг эхлүүлээд байна.