Харилцаа холбооны зохицуулах хорооноос зохион байгуулж буй “Харилцаа холбооны зохицуулалт 2025” олон улсын форум 2025 оны 9 дүгээр сарын 24–25-ны өдрүүдэд Улаанбаатар хотноо болж байна. Энэхүү форумыг Монгол Улсад зохицуулах байгууллага байгуулагдсаны 30 жилийн ойд зориулан зохион байгуулж байгаа бөгөөд дижитал шилжилтийн эринд зохицуулалтын бодлого, зохион байгуулалтын шинэчлэл, олон улсын чиг хандлага, туршлагыг хэлэлцэх чухал арга хэмжээ юм. Форумд Олон улсын цахилгаан холбооны байгууллага, Дэлхийн худалдааны байгууллагын Эрх зүйн асуудлаар зөвлөх төв, Интернэтийн нэр, тоон хаягийн корпораци, Хөдөлгөөнт харилцаа холбооны ассосацийн глобал систем, Азийн Номхон далайн бүс нутгийн сүлжээний мэдээллийн төв, Тайланд улсын зохицуулах байгууллага, Малайз улсын зохицуулах байгууллага, технологи үйлдвэрлэгч Huawei компани зэрэг олон улсын байгууллага, салбарын гол тоглогчид болон Монголын оператор компаниуд оролцож байна. Хөтөлбөрийн хувьд: I. Дижитал эдийн засгийн зохицуулалтын чиг хандлага Форумын эхний хэсгийн хуралдааныг ХХЗХ-ны гишүүн бөгөөд ажлын албаны дарга А.Лувсан-Очир удирдан чиглүүлж, дижитал эдийн засгийн зохицуулалтын чиг хандлага, онлайн платформын өрсөлдөөн, дижитал экосистемийг хамтын ажиллагаанд суурилан хэрхэн хөгжүүлэх тухай хэлэлцэв. Энэ хэсэгт онлайн платформын өрсөлдөөнийг хамгаалах, дэмжих, зах зээлийн давамгайлал ба шударга өрсөлдөөний бодлого, дижитал орчинд хэрэглэгчийн эрх ашгийг хамгаалах, үндэсний зохицуулалтын үүрэг, хил хязгааргүй дижитал экосистемд тулгарч буй сорилт, зохицуулах байгууллагуудын чадавх зэрэг асуудлыг хөндөж, дижитал орчинд зохицуулалтын шинэ загвар шаардлагатайг онцоллоо. II. Дижитал дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалт Хоёр дахь хэсгийн хуралдааныг ЦХИХХ-ны төрийн нарийн бичгийн дарга бөгөөд ХХЗХ-ны гишүүн Ч.Золбаяр удирдан явуулж, дижитал дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтын таатай орчныг бүрдүүлэх талаар хэлэлцэв. Энэ хэсэгт урт хугацааны хөрөнгө оруулалтыг дэмжих бодлого, алслагдсан болон хөдөө орон нутгийн бүсүүдийг холбох шийдэл, дэд бүтцийн технологийн сонголт (LEO/GEO/MEO хиймэл дагуул, хувийн сүлжээ, FWA), сүлжээ, дэд бүтцийг  хамтран ашиглах бодлого, 5G холболтын чанарыг сайжруулахад төрийн үүрэг, оролцоо зэрэг асуудлыг хөндөж ярилцлаа. III. 5G сүлжээг ашиглах боломж Гуравдугаар хуралдааныг ХХЗХ-ны Радио давтамж, хяналт, зохицуулалтын газрын дарга Ц.Чулуунбат удирдан чиглүүлж, 5G сүлжээ, үйлчилгээний хөрөнгө оруулалтын үр өгөөжийг дээшлүүлэх, “арилжин борлуулах” боломжийг дээшлүүлэхтэй холбоотой олон улсын туршлага, хөрөнгө оруулалт, бодлого, зохицуулалтын асуудлыг хэлэлцэв. Энэ хэсэгт шинэ үеийн технологи, стандарт, дэд бүтцийн төлөвлөлт, хэрэглэгчийн эрэлт хэрэгцээг нэмэгдүүлэх бодлого, үйлдвэрлэлд ашиглах радио давтамжийн зурвас,  сүлжээ, дэд бүтцийн хүртээмжийг бий болгох, үндэсний суурь сүлжээний чанарыг сайжруулах, 5G-ийн бизнес загварт үзүүлэх нөлөө ба үнэ цэнэ зэрэг өргөн хүрээтэй асуудлуудыг хамруулж хэлэлцлээ. Мөн уламжлалт радио давтамжийн бодлогын шинэчлэлт, радио давтамжийн зурвасыг хамтран ашиглах боломж, шийдэл, 5G сүлжээг ашиглан хоёрдогч зах зээл бий болгох талаар чухал ач холбогдолтой хэлэлцүүлэг өрнөв. IV. Хиймэл оюун ухааны зохицуулалт Форумын сүүлийн хэсгийн хуралдааныг ХХЗХ-ны Зохицуулалтын газрын дарга Т.Батболд удирдан явуулж, хиймэл оюун ухааны зохицуулалтын өнөөгийн чиг хандлага, хиймэл оюун ухааныг ашиглан инновацийг дэмжихийн зэрэгцээ эрсдэлийг тэнцвэржүүлэх асуудлыг хэлэлцэв. Энэ хэсэгт хиймэл оюун ухааны бодлого, зохицуулалт, ил тод байдал, өгөгдөлд хандах эрх, хэрэглэгчийн суурь эрхийг хамгаалах, итгэмжлэгдсэн AI – сайн дурын баталгаанаас заавал мөрдөх шаардлагад шилжих, хиймэл оюун ухааныг зохицуулалтын арга хэрэгсэл болгон ашиглах туршлага, төр-хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагаа зэрэг асуудлыг хөндөн ярилцлаа. Форумын ач холбогдол “Харилцаа холбооны зохицуулалт 2025” форум нь Монгол Улсад дижитал шилжилтийн сорилт, боломжийг шийдвэрлэхэд зохицуулалтын үйл ажиллагаагаар дэмжих, бодлогын хэрэгжилтийг хангуулах зохистой шийдэл, гарц гаргалгааг гаргахад холбогдох талууд хамтдаа хэлэлцэж, шийдвэрлэх алхамыг хийж буй чухал арга хэмжээ болж байна. Энэхүү арга хэмжээ нь зохицуулалтын хараат бус байдлыг хангах, дижитал эдийн засгийн өрсөлдөх чадварыг бэхжүүлэх, ирээдүйн зохицуулагчдын шинэ ур чадвар, арга хэрэгслийг тодорхойлох зорилготой юм.

Ази, Номхон далайн бүс нутгийн стратегийн форумын хүрээнд Япон Улсын Дотоод хэрэг, харилцаа холбооны яамны Шуудангийн үйлчилгээний бодлогын газрын дарга Юүжи Аоки, дэд дарга Ёшики Хорио нартай уулзсан уулзалтаар Япон Улсын логистик, түгээлтийн сайн туршлага, логистикийн нэгдсэн төвийг Монгол Улсад байгуулах боломж болон энэхүү төв нь зөвхөн шуудангийн үйлчилгээ төдийгүй цахим худалдаа, ачаа, логистикийг хөнгөвчлөх, хоёр улсын худалдааг нэмэгдүүлэх боломжийн талаар санал солилцлоо. Япон улсын хувьд Дэлхийн Шуудангийн Холбооноос гаргадаг “Шуудангийн хөгжлийн индекс”-ээр топ улсын нэг, шинийг санаачлагч, технологийн дэвшлээр дэлхийд тэргүүлэгч улс тул шуудангийн үйлчилгээгээ хэрхэн цахимжуулсан болон тогтвортой хөгжлийг дэмжих хүрээнд байгальд ээлтэй технологийн дэвшлийн шийдлийн талаар туршлага судлах хүсэлтээ илэрхийлэв. Уулалтын төгсгөлд Монгол Улсын шуудангийн салбарын үр ашиг, найдвартай, хүртээмжтэй байдлыг нэмэгдүүлэхэд хоёр улсын харилцааг өргөжүүлж, бэхжүүлэх нь чухал ач холбогдолтойг онцолж, ойрын хугацаанд ажил хэргийн уулзалт дахин хийхээр тохиролцов.

Монгол Улсад хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа нийт 430 орчим хуульд зөвхөн “бичгээр” буюу “цаасан хэлбэрээр” гэж хэлбэр заасан үг хэллэгтэй 169 хуулийн 869 хэсэг байна. Энэ нь цахим хэлбэрээр үйл ажиллагаа явуулахыг үгүйсгэсэн агуулгатай байгаа юм. Мөн “цаасаар”, “өөрийн биеэр”, “хуулбар”, “бичгээр хүргүүлнэ” гэж цаасан суурьтай баримт бичгийг шаардсан хэсгүүд ч түгээмэл байна. Тиймээс Нийтийн мэдээллийн ил тод байдлын тухай хуульд нийцүүлж 120 хуульд дараах төрлийн нэмэлт, өөрчлөлтийг оруулахаар тусгалаа. • “Бичгээр” гэсэн хэлбэрүүдийг “бичгээр, эсхүл цахим хэлбэрээр” гэж сонголттой болгов. • Төр өөрт байгаа мэдээллийг хүн, хуулийн этгээдээс шаардахгүй байх зарчмыг тодорхой хуулиудад тусгав. • Мэдээллийн сангуудын харилцан холболт, интеграцийг хангаж, мэдээлэл солилцох боломжийг бүрдүүлж, мэдээллийн зөрүүг арилгана. • Зөвшөөрлийн тухай хуулийг практикт цахим хэлбэрээр хэрэгжих нөхцөлийг бүрдүүлэхээр тусгалаа. • Цахим баримт бичгийн албан ёсны хүчинтэй байдлыг цаасан баримт бичгийн нэгэн адил хүлээн зөвшөөрч, цахим эх хувийг хуульчиллаа. • Бичмэл гарын үсгээр баталгаажуулахаар заасан харилцаанд, гэрээ зэрэгт цахим гарын үсэг хэрэглэж болохоор зохицууллаа. Инновац, цахим бодлогын байнгын хорооноос өнөөдөр /2023.06.21/ зохион байгуулсан Төрийн үйлчилгээг цахим хэлбэрээр үзүүлэхтэй холбоотойгоор хууль хоорондын давхардал, хийдэл, зөрчлийг арилгах зорилгоор эрүүл мэндийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай, эрүүл мэндийн даатгалын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай болон бусад хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийн хэлэлцүүлэгт төр, хувийн хэвшил, мэргэжлийн холбоод зэрэг 30 орчим байгууллагын төлөөлөл оролцлоо.